Module 3 and 4

• Pera - Ginagamit sa pagbili ng mga bagay na kinakalangan upang mapunan ang pangangailangan at kagustuhan ng mga tao.
• Kita - Halagang tinatanggap ng tao kapalit ng produkto o serbisyo.
• Ipon - Paraan ng pagpapaliban ng paggastos.
• Investment - Ipon na ginamit upang kumita.
• Economic Investment - Paglalagak ng pera sa negosyo.
• Implasyon - Pagtaas ng pangkalahatang antas ng mga presyo.
• Financial Intermediaries (Bangko or Financial Assets) - Lugar kung saan inilalagay ang ipon at tagapamagitan sa nag-iipon at nangungutang.
• Pag-iimpok ay ang pagtabi ng salaping galing sa kita na hindi ginamit.
• Ang pamumuhunan ay paghiram ng salapi sa bangko para sa negosyo.
• Parehas ng anyo ang pag-utang at pamumuhunan sapagkat parehas itong humihiram sa salapi ng bangko.
• Kahalagahan ng pag-iimpok sa mga tao:

  1. Magagamit sa panahon ng krisis.
  2. Napaghahandaan ang mga gastusing panghinaharap.
• Kahalagahan ng pag-iimpok sa ekonomiya:

  Kung may krisis ang bansa at mataas ang savings reserve ng mga tao, mas mabilis makakabawi ang ekonomiya.
• Kahalagahan ng pamumuhunan:

  1. Magkakaroon ng hanapbuhay.
  2. Nakakapagdagdag sa buwis.
  3. Magkakaroon ng long-term source of income.
  4. Mas madaling makahanap ng puhunan.
• Kung maraming negosyante na namumuhunan sa bansa, ibig sabihin nito ay maayos ang patakarang pang-ekonomiya.
• Habits of a wise saver:

  • Kilalanin ang iyong bangko
  • Alamin ang produkto ng bangko
  • Alamin ang serbisyo at bayarin ng bangko
  • Ingatan ang bank records at siguraduhing up to date
  • Makipagtransaksyon lamang sa loob ng bangko at awtorisadong kawani nito
  • Alamin ang PDIC Deposit Insurance
  • Maging maingat
• Ayon sa aklat na THE ECONOMICS nina Parkin at Bade (2010), ang implasyon ay ang pataas na paggalaw ng presyo at ang deplasyon ay pagbaba ng halaga ng presyo.
• Ayon sa THE ECONOMICS GLOSSARY, ang implasyon ay tumutukoy sa pagtaas ng pangkalahatang presyo ng piling produkto sa basket of goods (Market Basket).
• Ang implasyon ay isang ECONOMIC INDICATOR upang matukoy ang kasalukuyang kalagayan ng ekonomiya ng bansa.
• Ang hyperinflation ay patuloy na pagtaas ng presyo bawat oras, araw, at linggo. Naganap ito sa Germany noong 1920, Hungary noong 1946, at Zimbabwe noong 2007-2009.
• Noong 1930s sa Europe, nagkaroon ng hyperinflation at tinaguriang GREAT DEPRESSION.
• Recession - Pagbagal ng pagdaloy ng ekonomiya.
• Depression - Pagbagksak ng ekonomiya.
• Kinakailangan ang pamahalaan, produsyer, at konsyumer upang masugpo ang implasyon.
• Pag-unawa ng implasyon:

  • Pagtaas ng presyo
  • Kahirapan sa mamamayan na bumili ng pangangailangan
  • Paghina ng ekonomiya
• Pagsukat sa pagtaas ng presyo:

  1. Total Weighted Price
  2. Consumer Price Index
  3. Inflation Rate
  4. Purchasing Power of Peso
• Price Index - Mekanismo upang masukat ang laki ng pagbabago sa presyo.
• Mga uri ng price index:

  1. GNP Implicit Price Index
  2. Wholesale/Producer Price Index
  3. Consumer Price Index
• Consumer Price Index - Sumusukat sa pagbabago ng presyo ng mga produkto at serbisyong ginagamit ng konsyumer.
• Ang batayan ng CPI ay presyo at dami ng produktong kinokonsumo ng bawat pamilya sa isang buwan.
• Nangyayari ang demand-pull inflation kung mas mataas ang dami ng demand sa lahat ng sektor (Aggregate Demand) kaysa sa kabuuang dami ng produksyon ng ekonomiya (Aggregate Supply).
• Ang paglobo ng demand ay maghihila sa pagtaas ng presyo.
• Ayon kay Milton Friedman, ang pagkakaroon ng labis na dami ng salapi sa sirkulasyon o money supply ang dahilan kung bakit tumataas ang demand.
• Demand Pull = Mataas na demand + Kakapusan + Pagtaas ng presyo ng bilihin
• Cost-push ang pagtaas ng gastusin sa paglikha ng produkto ang sanhi ng pagtaas ng presyo ng bilihin.
• Iba pang dahilan ng implasyon:

  1. Pagtaas ng palitan ng piso sa dolyar.
  2. Pagdepende sa importasyon para sa hilaw na mga sangkap.
  3. Kalagayan ng pagluluwas
  4. Monopolyo/Kartel
  5. Pambayad-utang
• Mga nakikinabang sa implasyon:

  • Mga umuutang
  • Mga negosyante
  • Mga speculator at namumuhunan
• Mga nalulugi sa implasyon:

  • Mga taong nagpapautang
  • Mga taong may tiyak na kita
  • Mga taong nag-iimpok
• Paraan ng pamahalaan para malutas ang implasyon:

  • Pagpapatupad ng polisiya at hakbangin
  • Pag-aayos ng patakarang pananalapi at piskal
• Paraan ng produsyer para malutas ang implasyon:

  • Kakayahang pataasin ang lokal na produksyon.
• Paraan ng konsyumer para malutas ang implasyon:

  • Kakayahang tumangkilik sa mga lokal na produkto.