5.2

• Gąbki występowanie

  wyłącznie w środowisku wodnym, większość w morzach i oceanach, nieliczne gatunki żyją w wodach słodkich
• Gąbki budowa ciała

  brak symetrii,

  kształt worka,

  dolna część jest przytwierdzona do podłoża,

  górna część podłoża zakończona otworem wypustowym,

  nie wytwarzają tkanek i narządów,

  ściana ciała składa się z dwóch warstw komórek - pinakoderma i gastroderma,

  oddzielone galaretowatą substancją - mezohyl,

  wnętrze ciała zajmuje jama - spongocel, przez którą ciągle przepływa woda,

  woda wpływa przez liczne otwory wlotowe i wydostaje się z ciała przez otwór wypustowy,

  gąbki o wyższym stopniu organizacji mogą zawierać kanały promieniste lub komory kuliste.
• Otwory wlotowe/pory


  umożliwiają dostanie się wody do jamy centralnej ciała
• Spongocel

  jama centralna ciała gąbki, stale przepływa przez nią woda
• Otwór wypustowy

  znajduje się w górnej części ciała, umożliwia usunięcie wody z jamy centralnej
• Komórki okrywające/pinakocyty

  tworzą zewnętrzną warstwę ciała gąbek,

  wieloboczne, płaskie z zdolnością kurczenia się,

  między nimi znajdują się otwory wlotowe kanałów wodnych,
• Pinakoderma

  zewnętrzna warstwa ciała gąbek, utworzona z pinakocytów
• Komórki kołnierzykowe/choanocyty


  tworzą warstwę wewnętrzną ciała gąbek,

  zaopatrzone w wicie, których ruch zapewnia przepływ wody przez ciało gąbki i umożliwia wychwytywanie cząstek pokarmu,
• Gastroderma

  warstwa wewnętrzna ciała gąbek
• Mezohyl

  galaretowata substancja oddzielająca warstwy komórek ściany ciała gąbek,

  w jego skład wchodzą różne rodzaje komórek - amebocyty i gametocyty,

  zawiera elementy szkieletu wewnętrznego,
• Amebocyty

  komórki pełzakowate,

  uczestniczą w trawieniu pokarmu i transporcie substancji odżywczych
• Gametocyty

  komórki, z których powstają gamety
• Szkielet wewnętrzny

  w jego skład wchodzą :

  mineralne igły, zbudowane z węglanu wapnia lub krzemionki,

  włókna zbudowane z białka zwanego sponginą,

  zawiera liczne włókna kolagenowe
• Typy budowy gąbek

  askon - komórki kołnierzykowe wyściełają ściany spongocelu,

  sykon - komórki kołnierzykowe wyściełają ściany kanałów promienistych,

  leukon - komórki kołnierzykowe wyściełają ściany kulistych komór.
• Odżywianie się gąbek

  większość należy do filtratorów - odżywiają się drobnymi cząstkami pokarmu, wychwytywanymi przez ich ciało z przepływającej wody,

  wyłapanie pokarmu za pomocą choanocytów -> trawienie pokarmu wewnątrzkomórkowo przy udziale lizosomów,

  rozprowadzenie pokarmu po reszcie ciała za pomocą amebocytów,

  nieliczne gatunki należą do drapieżników,
• • ciągły przepływ wody umożliwia dostarczanie pokarmu, usuwanie zbędnych lub szkodliwych produktów przemiany materii - amoniaku, oraz dostarczanie tlenu na potrzeby oddychania tlenowego
• Reakcja na bodźce gąbek


  brak komórek nerwowych,

  bardzo słaba reakcja na działanie bodźców ze środowiska, zachodzi za pomocą zamykania otworów wlotowych i otworu wypustowego
• Rozmnażanie gąbek

  bezpłciowe za pomocą podziału, fragmentacji ciała lub pączkowania,

  
  

  rzadko płciowo - większość to osobniki obojnacze (dwupłciowe, hermafrodytyczne), zdarzają się osobniki rozdzielnopłciowe
• Podział ciała gąbek

  podział pojedynczego osobnika wzdłuż długiej osi ciała,
• Fragmentacja ciała gąbek

  oddzielenie części kolonii i regeneracja brakującego fragmenty
• Pączkowanie gąbek

  na powierzchni ciała pojawia się wypustka, która stopniowo rośnie, rozwijając się w nowe zwierzę,

  osobniki potomne nie oddzielają się od osobnika macierzystego - tworzą kolonię,

  w niekorzystnych warunkach środowiska gąbki tworzą pączki przetrwalnikowe - gemule
• Rozmnażanie płciowe gąbek

  gąbki nie mają gonad, gamety powstają w mezohylu z obecnych w nim komórek,

  
  

  dojrzałe plemniki przemieszczają się z mezohylu do spongocelu -> opuszczają organizm przez otwór wypustowy -> przedostanie się do spongocelu innych osobników wraz z wodą -> wychyt przez choanocyty i transport do mezohylu -> zapłodnienie komórek jajowych -> powstanie z zapłodnionego jaja orzęsiony (swobodnie pływająca larwa) -> opadnięcie na podłoże -> przeobrażenie w dojrzałego osobnika
• Ruch gąbek

  brak komórek mięśniowych - nie wykonują ruchów lokomotorycznych
• Znaczenie gąbek w przyrodzie i dla człowieka

  tworzenie siedlisk,

  źródło pokarmu,

  udział w oczyszczaniu wód,

  zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym,

  gąbki kąpielowe.
• Tworzenie siedlisk

  gąbki porastające dno zbiorników wodnych tworzą siedliska dla zwierząt - szkarłupni, skorupiaków,
• Źródło pokarmu

  pokarm dla niektórych żółwi morskich i ślimaków ze względu na twardość szkieletu,
• Uczestnictwo w oczyszczaniu wód

  odfiltrowują mikroorganizmy i szczątki organiczne stanowiące dla nich pokarm,
• Zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym

  otrzymuje się substancje czynne do produkcji leków, źródło haliochondriny - związku hamującego podziały komórek nowotworowych,