Ugnayan at unteraksiyon sa sambahayan, bahay kalakal, pamahalaan atbp. na sektor sa pamamagitan ng Modelo
paikot na daloy ng ekonomiya
Gampanin ng sambahayan
nagbibigay lakas paggawa at nag ko-konsumo ng produkto at serbisyo
Ang bahay kalakal
gumagamit ng raw materials mula sa agrikultura at nag pro-proseso upang lumikha
Unang modelo
(simple o payak)
gumaganap ang dalawang sektor sa gawaing pam-produkto
ikalawang modelo
bilhin ng bahay kalakay sa sambahayan ang mga salik na produksion para makagawa ng produkto/serbisyo
ikatlongmodeloΒ (pamilihangpinansiyal)
Nagiimpok ang sambahayan at ang pero nito ay pinapautangsabahaykalakal ng may interes na kasama
ikaapat na modelo (pamahalaan sa paikot na daloy ng ekonomiya)
naniningilngbuwis sa mga sektor
ibang bahagi ng kita ng sambahayan ay pambabayad ng buwis na gagamitin ng pamahalaan upang ipambili ng mga produkto mula sa bahay kalakal
Gumagastos kapag nag i-import dahil sa shortage
kumikita ang ekonomiya kung nag luluwas (export) ng mga produkto dahil sa surplus
GROSS NATIONAL INCOME
ang mga produkto handa nang ikonsumo ang isinasama sa pagkwenta ng gnp/gni
Dalawang dahilan kung bakit lumalaki ang Gross National Product
Pag angat ng kabuoang pambansang produksiyon 2. Pagtaas ng presyo ng mga bilihin
real gnp
Ay sumusukat sa paglago ng ekonomiy sa loob ng takdang panahon, gamit ang presyo ng batayang taon
price index
Isang estadistikang nagpapakita kung gaano kalaki ang pagbabago sa presyo sa loob ng takdang panahon
Nominal GNP
-tinatawag ding current price -sinusukat nito ang takbo ng ekonomiya sa panahon ng produksiyon
Real GNP
Ay sumusukat sa paglago ng ekonomiy sa loob ng takdang panahon, gamit ang presyo ng batayang taon
Consumer Price Index (CPI) Sinusukat nito ang pagbabago sa presyo ng market basket
Weighted Price= weight sa dami ng produktong binibili x presyo
Total Weighted Price Kabuoan ng weighted prices ng mga produkto sa loob ng takdang panahon
CPI= total weighted price ng kasulukuyang taon/ total weighted price ng batayang taon x 100 Consumer Price Index
GNP
kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng isang bansa o kita na tinanggap mula sa labas g bansa ng loob ng isqng tqon
Nominal gni
market value ng produkto at serbisyo sa pamilihan ang batayan ng pag ku kuwenta ng gnp
real gni
gni/gnp at constant Price
tumutuloy sa kabuuang produksuon ng bansa na ang batayan ay presyo ng base year o noong mga nadaang taon
potential gnp
kabuuang lroduksion ng bansa na tinataya ayon sa kakayahan at kapasidad
Actual gnp
pagkatapos ng isang taon sinusukat ang kabuuang produksiyon na nagawa ng bansa matapos gamitin ang Ibat Ibang salik tulad ng mga manggagawa, teknolohiya, likas na yaman
GDP
gross domestic product
kabuuang halaga ng mgabtapos na produkto at serbisyo nilikha ng mga mamamayan sa loon ng bansa sa isang takdang panahaon
β’ Ito ay tumutukoy sa lagay ng ekonomiya ng isang bansa. β’ Ito ang pag-aaral kung natutugunars bs ng enga mamamayan ang kanilang mga pangangailangan.
pambansang ekonomiya
may-ari ng salik ng produksyon (LMKE) at gumagamit ng kalakal at serbisyo.
sambahayan
taga-gawa ng kalakal at serbisyo at nagbabayad sa sambahayan
Bahay kalakal
nangungulekta ng buwis at nagkakaloob ng serbisyo at produktong pampubliko.
pamahalaan
tumatanggap ng ipon at nagpapautang ng pondo.
Institusyong pinansyal
-Iisa lamang ang sambahayan at bahay-kalakal - Parehong sektor ang nakikinabang kahit hindi gumagamit ng salapi.
- Halaga ng produksyon = halaga ng pagkonsumo
unang modelo
-Samabahayan > Pinagmumulan ng salik ng produksyon ( Factor Market)
Bahay-kalakal > Bumibili ng salik ng produksyon mula sa sambahayan na ginagamit nito upang gumawa ng tapos na produkto (Commodity/Goods Market) - Outflow > Paggastos o paglabas ng salapi ng sambahayan sa bahay-kalakal. (ikapita, paggawa at lupa)
- Inflow > Paggastos o Paglabas ng salapi ng bahay-kalakal sa sambahayan. (interes, sahod at upa)
Ikalawang Modelo
Pamilihang Pinansyal > Ang kita ng sambahayan ay inilalaan sa pagiimpok o savings. Ang salaping naimpok ng sambahayan ay inilalagak sa mga pamilihang pinansiyal tulad ng bangko. Ang salaping naimpok ng sambahayan ay pinapahiram sa sektor ng bisnes o bahay-kalakal.
ikatlong modelo
Pamahalaan sa Paikot na Daloy ng Ekonomiya > Paniningil ng buwis na napapakinabangan ng iba pang sektor sa pamamagitan ng mga pampublikong paglilingkod at serbisyo na ipinakakaloob ng pamamahalaan.β¨