Biologia

• Wirusy


  Czynniki zakaźne - bezwzględne wewnątrzkomórkowe "pasożyty", twory bezkomórkowe, zbudowane z kwasu nukleinowego (DNA lub RNA) i białkowej otoczki (kapsydu), wielkość ok. 10-400 nm, nie odznaczają się metabolizmem - namnażane we wnętrzu komórek żywiciela
• Podział wirusów


  • Ze względu na rodzaj kwasu nukleinowego (RNA lub DNA)
  • Ze względu na budowę (bryłowe bez osłonki, kuliste z osłonką lipidową, helikalne, bryłowo-spiralne)
  • Ze względu na obiekt pasożytnictwa (roślinne, bakteryjne, ludzkie i zwierzęce)
• Cykl lityczny i lizogeniczny


  1. Cykl lityczny (wirus niszczy komórkę gospodarza)

  2. Cykl lizogeniczny (wirus łagodny, który może wejść w cykl lityczny)
• Etapy infekcji komórki wirusem w cyklu litycznym

  • Adsorpcja
  • Wniknięcie (penetracja)
  • Replikacja
  • Transkrypcja i translacja
  • Składanie
  • Uwalnianie
• HIV


  Ludzki wirus upośledzenia odporności, zbudowany z zewnętrznej osłonki lipidowo-glikoproteinowej, białkowej otoczki rdzenia, 2 pojedynczych nici RNA, enzymów (odwrotna transkryptaza, integraza), wielkość ok. 100 nm
• Związek z przenoszeniem HIV mają krew, sperma, wydzielina pochwy, mleko kobiece
• HIV wyodrębniono również w ślinie, łzach, pocie, moczu, kale, ale nie ma związku z przenoszeniem
• Zakażenie HIV


  Następuje przez uszkodzoną skórę, błony śluzowe, krew; najczęściej przez stosunki płciowe (heteroseksualne, homoseksualne), niesterylne igły czy strzykawki, wstrzyknięcie zakażonej krwi lub preparatu krwiopochodnego
• HIV


  Atakuje przede wszystkim limfocyty T pomocnicze, powodując uszkodzenie układu odpornościowego i rozwój AIDS
• SARS-CoV-2


  Wirus należący do grupy koronawirusów, zasadniczo kulisty, którego genom stanowi jednoniciowe RNA, o średnicy 60–140 nm, osłonkowy, otoczony wyraźnymi wypustkami nadającymi mu wygląd podobny do korony słonecznej, wywołuje chorobę COVID-19
• SARS-CoV-2 może kolonizować i atakować układ oddechowy powodując ostrą niewydolność, a także inne układy - nerwowy, pokarmowy, moczowy, krwionośny
• Wiroidy


  Czynniki zakaźne zbudowane wyłącznie z jednoniciowego, zamkniętego RNA bez osłonki białkowej, pasożyty roślin, namnażane wewnątrz organizmu gospodarza
• Priony


  Czynniki zakaźne składające się wyłącznie z białka PrPSC, chorobotwórcze formy białka PrPC, powodują choroby priomowe, gąbczaste zapalenie mózgu
• Systematyka nauką o różnorodności organizmów i ich pokrewieństwach ewolucyjnych, taksonomia zajmuje się zasadami nazewnictwa, opisywaniem i klasyfikacją organizmów
• Gatunek


  Podstawowa jednostka taksonomiczna
• Linneusz wprowadził nomenklaturę binominalną (dwuczęściowe łacińskie nazewnictwo gatunkowe) oraz hierarchiczny układ jednostek systematycznych
• Niektóre choroby bakteryjne człowieka i ich sprawcy

  • Gruźlica - prątek gruźlicy
  • Tężec - laseczka tężca
  • Czerwonka bakteryjna - pałeczka czerwonki
  • Salmonelloza – pałeczka salmomelli
  • Borelioza – krętek Borrelia
  • Kiła - krętek blady
  • Rzeżączka - dwoinka rzeżączki
• Leczenie chorób bakteryjnych - antybiotyki
• Koniugacja


  Proces płciowy u bakterii
• Transformacja


  Przenoszenie informacji genetycznej u bakterii
• Transdukcja


  Przenoszenie informacji genetycznej u bakterii
• Strzępki plektenchymatyczne


  Tworzą owocniki
• Typy owocników


  • Kapeluszowate
  • Miseczkowate
  • Kuliste
• Owocnik kapeluszowaty


  Składa się z trzonu i osadzonego na nim kapelusza, na którego spodniej części znajduje się hymenofor z warstwą zarodniową tj. hymenium
• Rodzaje hymenoforu


  • Blaszkowaty
  • Rurkowaty
  • Kolczasty
• Rodzaje rozmnażania bezpłciowego


  • Podział komórki
  • Pączkowanie
  • Fragmentacja plechy
  • Aplanospory, zoospory
  • Mitospory, mejospory
  • Sporangialne, konidialne, workowe, podstawkowe
  • Endospory, egzospory
• Rodzaje rozmnażania płciowego


  • Gametogamia: izogamia, anizogamia, oogamia
  • Gametangiogamia
  • Somatogamia
• Cykl rozwojowy sprzężniowych
• Cykl rozwojowy workowców
• Cykl życiowy podstawczaków
• Znaczenie grzybów w przyrodzie i dla człowieka
• Choroby wywoływane przez grzyby – grzybice skóry, narządów płciowych, płuc
• Porosty


  Organizmy dwuskładnikowe
• Porosty


  • Forma symbiozy (helotyzm) - mykobiont (strzępki grzybów) oplatają fotobionta (sinice lub zielenice)
  • Plecha homeomeryczna (niewarstwowa) lub heteromeryczna (warstwowa)
  • Grzyb ochrania fotobionta i dostarcza mu wody z solami mineralnymi, natomiast fotobiont dostarcza grzybom produktów fotosyntezy
  • Plecha skorupiasta, listkowata lub krzaczkowata
  • Rozmnażanie bezpłciowo przez fragmentację, urwistki, wyrostki a płciowo tylko komponent grzybowy
• Porosty jako gatunki wskaźnikowe (bioindykatory)
• Znaczenie porostów
• Pleśniak - strzępki grzybni z zarodnikami
• Kropidlak - strzępki grzybni z główkami konidialnymi
• Smardz - przekrój przez hymenium z workami
• Pieczarka - przekrój przez hymenium blaszkowate