geschiedenis h 1 begrippen

• grondwet


  een document waarin de grondrechten van alle burgers en de regels over het bestuur van het land staan
• grondrechten 


  basisrecht van elke burger
• constituele monarchie


  een bestuursvorm waarbij de macht van de koning (monarch) is vastgelegd in een grondwet (de constitutie)
• regering


  de koning en de ministers samen
• parlement 


  een volksvertegenwoordiging; in Nederland de Eerste en Tweede kamer samen
• staatshoofd 


  persoon die symbool staat voor de hoogste macht in een staat
• onschendbaar


  de koning is zelf niet verantwoordelijk voor wat hij zegt of doet
• ministerïele verantwoordelijkheid 


  ministers zijn verantwoordelijk voor wat de koning zegt of doet, en voor hun eigen werk
• parlementair stelsel 


  een bestuursvorm waarbij het parlement de macht heeft
• districtenstelsel


  een systeem waarbij elk gebied een kamerlid koos. de persoon die in een district de meeste stemmen kreeg, kwam in de tweede kamer
• Luxemburgse kwestie 


  een ruzie over Luxemburg tussen de koning en het parlement in 1866-1867
• liberalisme 


  een politieke stroming. liberalen vonden dat er zoveel mogelijk vrijheid moet zijn voor burgers en bedrijven
• socialisme


  een politieke stroming. socialisten vonden dat geld en bezit eerlijker verdeeld moeten worden en dat de regering veel meer moet doen om de armen te helpen
• confessionalisme 


  een politieke stroming. confessionelen baseren hun politieke ideeën op hun geloof.
• censuskiesrecht 


  kiesrecht waarbij alleen mensen die een bepaald bedrag aan belasting betalen mochten stemmen
• algemeen kiesrecht 


  als iedereen van een bepaalde leeftijd mag stemmen
• industriele revolutie


  de grote verandering door de komst van fabrieken en machines
• verstedelijking 


  het onstaan van steden op plekken waar eerst platteland was
• sociale kwestie


  het probleem van slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders als gevolg van de industriele revolutie
• sociale wetten 


  wetten die mensen beschermen tegen de gevolgen van armoede, ziekte, ouderdom en werkloosheid
• schoolstrijd


  de politieke ruzie over de vraag wie het bijzonder onderwijs moest betalen
• emancipatie 


  het streven naar gelijke rechten
• discriminatie 


  het ongelijk behandelen van een groep of persoon vanwege bijvoorbeeld geloof, geslacht of afkomst
• verzuiling 


  de verdeling van de samenleving in groepen met een eigen politieke of godsdienstige overtuiging
• caoutchouc-artikel


  grondswetartikel in 1887 dat kiesrecht gaf aan alle mannen die aan bepaalde eisen voldeden
• feminisme 


  een beweging die opkomt voor gelijke rechten voor de vrouw
• eerste feministische golf 


  periode van 1870-1920 waarin steeds meer vrouwen in actie kwamen voor gelijke rechten
• vrouwenkiesrecht 


  het recht van vrouwen om te stemmen en gekozen te worden
• pacificatie van 1917

  naam voor de grondswetwijziging in 1917 toen socialisten, confessionelen en een deel van de liberalen voor elkaars wensen stemden