Ap 1

• Pag-unlad


  Ang pagbabago mula sa hamak na kalagayan tungo sa mas mataas na antas ng pamumuhay
• Pagsulong


  Ang bunga ng proseso ng pag-unlad
• Pag-unlad


  Isang progresibo at aktibong proseso
• Pagsulong


  • Pagtaas ng antas ng produksyon dahil sa paggamit ng makabagong teknolohiya
• Pagsulong


  • Madaling makita at masukat
• Pagsulong


  • Mga pagbabagong pisikal gaya ng pagkakaroon ng maayos na mga daan, kalsada, mga tulay, pagpapatayo ng mga pagamutan na may maayos na pasilidad, paaralan, bangko
• Pag-unlad


  Maghahatid ng progresibong pagbabago sa pamumuhay ng mga mamamayan
• Pag-unlad


  • Kalayaan ng mamamayan mula sa kamangmangan, kahirapan, karahasan, pananamantala at diskriminasyon
• Dalawang magkaibang konsepto ng pag-unlad

  • Tradisyunal na pananaw
  • Makabagong pananaw
• Tradisyunal na pananaw


  Kinakailangang mas mapabilis at maparami ng bansa ang output kaysa sa bilis ng paglaki ng populasyon nito, upang magkaroon ng pagtaas ng income per capita o antas ng kita ng bawat tao na magdudulot ng pagtaas ng kalidad ng pamumuhay ng mga mamamayan
• Makabagong pananaw


  Dapat kakikitaan ng malawakang pagbabago ang buong sistema ng lipunan, at bigyang pansin ang pakikilahok ng bawat tao at grupo sa iba't-ibang prosesong magpapataas sa antas ng kanilang pamumuhay mula sa di kaaya-aya tungo sa kondisyon na mas kasiya-siya
• Teorya ng kakayahan


  Ang kaunlaran ay matatamo kung may kalayaan ang bawat isa na isangkot ang sarili sa lipunan at magkaroon ng kakayahang makilahok sa aspetong politikal, magkaroon ng akses sa ekonomikong pasilidad, matamasa ang iba't ibang oportunidad sa lipunan at magkamit ng protektibong seguridad
• 
  

  Likas na yaman

  •Mga yamang natural na batayan ng kaunlarang

  pangkabuhayan ng isang bansa. Ito ay ang mga yaman na

  binubuo ng yamang-lupa, tubig, gubat at mineral.
• Yamang-tao

  •Ang tao ay may kakayahang gumawa ng mga pagbabago sa

  kapaligiran sa pamamagitan ng kanyang taglay na talino at

  kahusayan sa paggawa
• Teknolohiya

  at inobasyon

  •Ang paggamit ng mga bagong ideya, kagamitan o pamamaraan

  ay isa sa mga pinakamabisang paraan ng pagbabago mula sa

  nakasanayan tungo sa mas produktibo at episyenteng

  paglinang sa iba't ibang yaman ng bansa.
• Kapital

  •Tumutukoy sa mga kalakal na nakalilikha ng iba pang

  produkto gaya ng makinarya, o iba pang kasangkapan upang

  mas mapabilis ang paggawa.
• Human Development Index


  Isa sa mga panukat na ginagamit maliban sa GDP at GNP, upang malaman ang antas ng pag-unlad ng isang bansa
• Kalusugan


  Ginagamit na pananda: haba ng buhay at kapanganakan
• Edukasyon


  Ginagamit na pananda: mean years of schooling - tinataya ng United Nation Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) batay sa datos mula sa mga sarbey at sensus ukol sa antas ng pinag-aralan ng mga mamamayan na may edad 25 limang gulang
• Antas ng pamumuhay

  Ginagamit na pananda: gross national income per capita

  • Kalimitan, ang pagkakaroon ng maliit na populasyon at malaking

  income per capita ay nangangahulugan ng malaking kakayahan ng

  ekonomiya na matustusan ang pangangailangan ng mga mamamayan

  ng bansa.
• HDI (Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao)


  Pamantayan sa pagsukat ng pag-unlad ng isang bansa, hindi lamang ang pag-unlad ng ekonomiya nito
• Ang pinakaunang Human Development Report ay inilabas ng UNDP noong 1990 at inilahad na ang "Ang tao ang tunay na kayamanan ng isang bansa"
• Layunin ng pag-unlad


  Makalikha ng kapaligirang nagbibigay ng pagkakataon sa mga tao na magtamasa ng pangmatagalang kaayusan, malusog na pamayanan at payapang pamumuhay
• Mga karagdagang palatandaan na ginagamit ng HRDO ng UNDP


  • Hindi pagkakapantaypantay (Inequality-adjusted HDI)
  • Kahirapan (Multidimensional Poverty Index)
  • Gender disparity (Gender Inequality Index)
• Napakahalagang mabigyang pansin ang kaunlarang pantao tungo sa pagkamit ng malawakang pagbabago sa pamumuhay ng tao sa lipunan
• Patuloy na nagbabago ang lipunan, patuloy din ang pagnanais ng mga bansa na makamit ang pag-unlad ng kanilang ekonomiya gamit ang kakayahan ng tao na itinuturing bilang isa sa pangunahing yaman ng bansa
• Hindi pagkakapantaypantay (Inequality-adjusted HDI).

  Ginagamit upang matukoy ang kung

  paano ipinamamahagi ang kita,

  kalusugan, at edukasyon sa

  mamamayan ng isang bansa
• Kahirapan (Multidimensional

  Poverty Index). Ginagamit upang

  matukoy ang paulit-ulit na pagkakait

  sa mga sambahayan at indibidwal ng

  kalusugan, edukasyon at antas ng

  pamumuhay.
• Gender disparity (Gender Inequality Index). Susukat sa puwang o gap sa pagitan ng mga lalaki at babae
• Human development index

  • Kalusugan

  • Edukasyon

  • Antas Ng pamumuhay