karapatang pantao

• Karapatang Pantao - may tatlong uri ng kahulugan ang karapatang pantao ayon sa Stanford Encyclopedia of Philosophy, United Nations High Comissioner on Human Rights, at United Nations
• ayon sa stanford encyclopedia of philosophy ang karapatang pantao ay tumutukoy sa mga pamantayan na naglalayon na mapangalagaan ang mga tao mula sa mga politikal, legal, at panlipunang pang-aabuso
• ayon naman sa UNHCHR, ito ang nagbibigay ng proteksiyon sa nga indibidwal at pangkat mula sa aksiyon at omisyon na nakakaapekto sa batayang dignidad ng tao
• ayon naman sa UN ang karapatang pantao ay panlahat at hindi maaaring ipagkait, magkakaugnay, at pantay
• noong 539 B.C.E. Sinakop ni haring Cyrus ng persia ang lungsod ng babylon, pinalaya niya ang mga alipin at ipinahayag na maaari silang pumili ng relihiyon.
• noong 539 B.C.E. idineklara rin ang pagkakapantay pantay ng lahat g lahi. nakatala ito sa baked-clay cylinder na tanyag sa tawag na "cyrus cylinder" at tinagurian ito bilang "world's first charter of human rights"
• noong 1215, sapilitang lumagda si John I, hari ng England, sa magna carta, isang dokumenton naglalahad ng ilang karapatan ng mga taga England.
• ilan sa mga ito ay hindi maaaring dakpin, ipakulong, at bawiin ang anumang ari-arian ng sinuman nang walang pagpapasiya ng hukuman
• noong 1628 sa England, ipinasa ang petition of right na naglalaman ng mga karapatan tulad ng

  • hindi pagpataw ng buwis nang walang pahintulot ng parliament
  • pagkulong ng walang sapat na dahilan
  • pagdeklara ng batas militar sa panahon ng kapayapaan
• noong 1864, isinagawa ang pagpupulong ng labing-anim na europeong bansa at ilang estado ng united nations sa Geneva, Switzerland.
• kinilala ito bilang "the first geneva convention" na may layuning isaalang-alang ang pag-alaga sa mga may sakit na sundalo nang walang anuman diskriminasyon
• noong 1948, itinatag ang United Nation ang Human Rights Commission sa pangunguna ni Eleanor Roosevelt na asawa ni Franklin Roosevelt, dahil sa komisyon nilagdaan ang dokumentong Universal Delaration of Human Rights
• ang UDHR ay isa sa mahahalagang dokumento na naglalahad ng mga karapatang pantao g bawat indibidwal na may kaugnayan sa bawat aspektong buhay ng tao
• itinatag ang United Nations noong Oktubre 24, 1945
• Tinanggap ng General Assembly ang UDHR noong Disyembre 10, 1948 at tinawag na International Magna Carta for all mankind
• ayon sa aklat ni De Leon, Et. Al. (2014) may tatlong uri ng karapatan ang mga mamamayan ng isang demokratikong bansa

  1. natural
  2. constitutional rights
  3. statutory rights
• ang natural rights ay isang karapatan na taglay ng tao kahit hindi ipinatupad ng estado:

  • karapatang mabuhay
  • karapatan maging malaya
  • karapatan magkaron ng ari-arian
• ang constitutional rights ay karapatang ipinagkaloob ng estado:

  • karapatang politikal
  • karapatang sibil
  • karapatang sosyo-ekonomiko
  • karapatan ng akusado
• ang statutory rights ay karapatang ipinagkaloob ng binuong batas at maaaring alisin sa pamamagitan ng panibagong batas:

  • karapatang makatanggap ng minimum wage
• mga katangian ng karapatang pantao ayon sa United Nations Human Right Commissioner (UNHRC):

  1. Universal (pang-lahat)
  2. inelienable (di mapagkakait)
  3. interrelated (magkakaugnay)
  4. interdependent (mapag-iisa)
  5. indivisible (di mapaghihiwalay)