4

• Pagbubukas ng Pilipinas sa Pandaigdigang Kalakalan

  1834
• Mga pagbabago sa buhay ng mga Pilipino noong binuksan ng mga Espanyol ang Maynila sa pandaigdigang kalakalan

  • Nakilala ang Pilipinas bilang top exporter ng ilang produkto tulad ng abaka, tabako, at tubo
  • Iniluwas ng PIlipinas ang asukal, niyog, tabako, abaka, at iba pang produkto sa pandaigdigang pamilihan
• Mga daungan na nagbukas sa Pilipinas

  • 1834 - Daungan sa Maynila
  • 1855 - Daungan sa Saul sa Pangasinan
  • 1860 - Daungan sa Cebu
  • 1873 - Daungan sa Tacloban at Legazpi
• Sa pagbubukas ng Pilipinas sa pandaigdig na kalakalan noong 1834, ang mga magangalakal na Ingles, Amerikano, at Tsino ay nagpasok ng malaking kapital sa bansa
• Dahil dito, naging masagana ang pamumuhay ng mga katutubo at sumulpot ang panggitnang lipunang (middle class) Pilipino
• Kaliwanagan o Enlightenment Period


  • Pagkakaroon ng pagbabago sa larangan ng pampulitika, pangkabuhayan, relihiyon, at pang-edukasyon
  • Panahon ng paghahanap ng katotohanan, pag-angat ng antas ng pag-iisip at pamumuhay sa pamamagitan ng pagpapaunlad ng pamahalaan, imprastraktura, at institusyon ng lipunan
• Sa panahong ito ay naging mulat ang mga Pilipino sa pang aabuso ng mga Espanyol
• Paring sekular


  Mga paring Pilipino na hindi kabilang sa mga ordeng relihiyoso
• Paring regular


  Mga prayleng Espanyol na namumuhay bilang isang pangkat at may organisadong pamamaraan
• Nagkaroon nq suliranin kung sino ang mangangasiwa sa mga parokya ng mga paring Heswita nang matanggal ang mga ito noong 1768
• Pinagbintangan ng mga maykapangyarihan ang mga Heswita a sinabing namuno sa isang pag-aalsa sa Madrid, Spain laban sa isang ministro sa pamahalaan at pagtangkang patayin si Haring Carlos III
• Nang dahil sa pangyayaring iyon, iniutos ng mga nakatataas na iluklok ang mga paring sekular sa mga bakanteng parokya
• Nang bumalik ang mga Heswita noong 1859, itinaboy na parang wala lang ang mga paring Pilipino kaya nakadama sila ng diskriminasyon
• Itinatag nila ang Kilusang Sekularisasyon na naglaban sa mga karapatan ng mga Paring Pilipino
• Kilusang Sekularisason


  Isang kilusan noong panahon ng pananakop ng mga Kastila ng mga paring Pilipino na naglalayong mabigyan ng sari-sariling parokya ang mga ito
• Ang mga Pilipinong pari ang namuno sa mga simbahan sa Pilipinas, at dahil dito, nalaman ng mga Pilipino na kaya nilang magsarili at magpatakbo ng sariling simbahan
• Carlos María de la Torre y Navacerrada


  Isang Kastilang Gobernador-Heneral ng Pilipinas mula 1869 hanggang 1871 na itinuturing bilang isa sa mga liberal na gobernador-heneral ng Pilipinas
• Ipinatupad ni Gobernador-Heneral Carlos Maria Dela Torre ang sekulirisasyon sa mga simbahan sa buong bansa
• Pag-aalsa sa Cavite


  1872
• Polo y servicio


  Isa sa polisiya ng pamahalaang Espanyol na ipinatupad noong 1580 kung saan ang mga Pilipinong edad labing-anim hanggang anim napung gulang ay nagtatrabaho ng sapilitan
• Nag-ugat ang pag-aalsa sa pagpapataw ni Gobernador- Heneral Rafael de Izquierdo ng personal na buwis sa mga kawal at manggagawa
• Kung saan isinasaad ng buwis ang pagbabayad ng salapi at pagbibigay ng polo y servicio, o sapilitang trabaho
• Sa pamumuno ni Fernando La Madrid, isang mestisong sarhento, nag-alsa sila noong 20 Enero 1872
• Nakubkob nilá ang Fuerza San Felipe at pinaslang ang 11 Español na opisyal
• Isang pulutong ng mga sundalo sa pamumunò ni Heneral Felipe Ginoves ang lumusob sa moog ng San Felipe
• Dahil sa paglusob ng heneral sumuko ang mga nag-aklas, kabilang si La Madrid, at pinaputukan sila sa utos ni Ginoves
• Maraming mariwasa at ilustrado ang nadawit sa pag-aalsa
• Ginamit itong dahilan ng pamahalaang kolonyal at mga fraileng Español upang idawit ang tatlong paring tinagurian ngayon bilang GOMBURZA
• Pagkatapos ng maikli at kahina-hinalang paglilitis, binitay ang tatlong pari sa harap ng publiko sa pamamagitan ng garote
• GOMBURZA


  Daglat para sa tatlong martir na paring Pilipinong sina Mariano Gomez, Jose Burgos, at Jacinto Zamora na binitay sa pamamagitan ng garote
• Sinuhulan ng mga Espanyol si Fransisco Saldua upang tumestigo laban sa tatlong paring nasasakdal na sina Gomez, Burgos, at Zamora
• Pinaratangan ang tatlong pari sa salang sedisyon at pagtataksil sa Espanya
• Noong ika-17 ng Pebrero, 1872 nahatulan ng kamatayan ang tatlong pari sa pamamagitan ng pagpalipit ng isang kasangkapang kahoy sa leeg o tinatawag na garote sa Bagumbayan
• Binitay din si Francisco Saldua upang hindi makapaglahad ng katotohanan bagamat walang kasalanan ang tatlong pari