dalumaters

• Wika


  Isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ginagamit sa pagpapaabot ng kaisipan at damdamin sa pamamagitan ng pagsasalita at pagsulat
• Kahalagahan ng Wika


  • Ginagamit upang malinaw at epektibong maipahayag ang damdamin at kaisipan ng tao
  • Midyum sa pakikipag-talastasan o komunikasyon
  • Sumasalamin sa kultura at panahong ating kinabibilangan
  • Mabuting kasangkapan sa pag papalaganap ng kaalaman
• Dalumat


  Pagkakaroon ng kakayahang mag isip nang malalim. Hindi basta-basta simpleng mga salita, pangangatwiran o pag-iisip na madalas nagagamit ng mga tao. Madalas at pagsasaad ng ibang kahulugan sa mga simpleng salitang paksa o partikular na sitwasyon ng tao
• Sawikain "Idyoma"


  Isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi komposisyunal. Hindi binubuo ng tumpak na kahulugan ang mga kanya- kanyang salita na nabuo. Di-tuwirang pagbibigay kahulugan at pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang lugar
• Salawikain


  Nagsisilbing aral sa pamumuhay, ito ay sumasalamin sa ugaling Pilipino at naglalayong magbigay patnubay sa pang-araw-araw na pamumuhay
• Salawikain


  • Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa
  • Kung ano ang puno, siya rin ang bunga
  • Kung ano ang tinanim ay siya ring aanihin
  • Huwag gawin sa iba ang ayaw mong gawin sayo
  • Kung walang tiyaga, walang nilaga
• Ambagan


  Pambansang komperensiya sa paglikom ng mga salita mula sa iba't ibang wika sa Pilipinas. Sinasagawa tuwing dalawang taon. Pinangungunahan ng FIlipinas Institute of Translation [ Adhikain makalikom ng mga salita mula sa iba't ibang wika at matalakay ang kahulugan, kasaysayan, at gamit ng salita pati na ang kahalagahan nito]
• Walong Diyalektikong Ginagamit sa Bansang Pilipinas

  • CEBUANO
  • WARAY
  • ILONGGO
  • PANGGASINENSE
  • KAPAMPANGAN
  • ILOKANO
  • BIKOLANO
  • TAGALOG
• CEBUANO


  • Mahadok "Takot"
  • Sauna "Dati"
  • Gutomon "Nagugutom"
  • Mokaon "Kumakain"
  • Karaan "Luma"
  • Baggira "Lababo"
  • Balikas "Mura"
  • Bagu'l-bagol "Ulo"
• WARAY


  • Burod "Buntis"
  • Harok "Halik"
  • Lagos "Gilagid"
  • Hangkop "Yakap"
  • Matalaw "Duwag"
  • Irok "Kili-kili"
  • Makatol "Makati"
  • Paha "Sinturon"
• ILONGGO


  • Palinog "Pakiusap"
  • Kalaway "Pangit"
  • Karun "Mamaya"
  • Hamot "Mabango"
• PANGGASINENSE


  • Aliwa "Mali"
  • Mainget "Masikip"
  • Manliket "Masaya"
  • Agko "Ayoko"
• KAPAMPANGAN


  • Manucluan "Iskwater"
  • Pamangis "Pag-iyak"
  • Derang "Ihaw"
  • Kalasag "Sandata"
  • Abyas "Bigas"
  • Katuwangan "Biyenan"
  • Malaram "Sinungaling"
  • Kabalen "Kababayan"
• ILOKANO


  • Ading "Nakababatang Kapatid"
  • Baro "Batang Lalaki"
  • Naimas "Masarap"
  • Nataraki "Cute"
  • Mangan "Kain"
  • Apang Baket "Lola"
  • Nataengan "Matanda"
  • Padi "Pari"
• BIKOLANO


  • Hablon Dawani "Bahaghari"
  • Taunton-balagon "Alitaptap"
  • Magindara "Sirena"
  • Dagit "Galit"
• Sawikaan - Isang Proyekto ng nagtatampok sa pamimili ng pinakamahalagang salita na namayani sa diskurso ng mga Filipino sa nakalipas na taon
• Galileo S. Zafra (2005) "Isang masinsinang talakayan para piliin ang pinakanatatanging salitang namayani sa diskurso ng sambayanan sa nakalipas na taon
• MGA ORGANISASYONG NABUO PARA SA PAGPAPAUNLAD AT PAGPAPALAGANAP NG WIKANG FILIPINO

  • Filipinas Institute of Translation Inc. (FIT)
  • Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)
  • National Commision for Culture and Arts (NCCA)
• KATANGIAN NG MGA SALITA NA MAAARING ITURING NA SALITA NG TAON

  • Bagong imbento
  • Bagong hiram sa katutubo o banyagang wika
  • Luma ngunit bagong kahulugan
  • Patay na salitang muling binuhay
• PAMANTAYAN


  • Kabuluhan ng salita sa buhay nating mga Pilipino at/o pagsalamin ng katotohanan o bagong pangyayari sa ating lipunan
  • Lawak at lalim ng saliksik sa salita, gayundin ang retorika o ganda ng paliwanag at paraan ng pag kumbinsi sa mga tagapakinig
  • Paraan ng presentasyon
• SALITA NG TAON SA NAKARAANG MGA SAWIKAAN

  • 2004 "Canvass"
  • 2005 "Huweteng"
  • 2006 "Lobat"
  • 2007 "Miskol"
  • 2010 "Jejemon"
  • 2012 "Wangwang"
  • 2014 "Selfie"
  • 2016 "Fotobam"
  • 2018 "Tokhang"
  • 2020 "Pandemya"
• Pagbasa


  Pag-alam sa kahulugan, kahalagahan at mga kasanayang matututunan rito ay mahalaga upang maging mas epektibo at makabuluhan ang kabuuang karanasan sa pagbabasa
• Anderson (1985) "Ito ay isang proseso ng pagbuo ng kahulugan mula sa mga nakasulat na teksto. Ito ay may isang kompleks na kasanayan na nangangailangan ng koordinasyon ng iba't iba at magkakaugnay na pinagmulan ng impormasyon"
• Ang tekstong akademiko ay nangangailangan ng

  • Maingat
  • Aktibo
  • Maparaan
  • Replektibo
• Maingat


  Kailangang usisain, busisiin ang mga ebidensya at suriin kung gaano kalohikal ang teksto at hindi batay sa haka-haka lamang
• Aktibo


  Nagtatala habang nagbabasa at may anotasyong ginagawa ang mambabasa upang maging malinaw ang ipinahayag ng teksto
• Maparaan


  Nagamit ng ilang estratehiya upang maunawaang mabuti ang teksto
• Replektibo


  Nabibigyang Katibayan o patunay ang nabasa kaugnay ng mga kaalaman at sariling kaalaman ng mambabasa
• BILANG ISANG MAPANURING MAMBABASA, KINAKAILANGANG UNAWAIN ANG


  • Sinasabi ng teksto
  • Inilalarawan ng teksto
  • Ipinapahiwatig ng teksto
• MGA URI NG TEKSTO: BATAYAN NG MAPANURING PAGBASA


  • Informativ
  • Deskriptiv
  • Ekspository
  • Prosijural
  • Argumentativ
  • Persweysiv
  • Referensyal
• MGA ESTRATEHIYA SA MAPANURING PAGBASA

  • Skimming
  • Scanning
  • Brainstorming
  • Previewing
  • Contextualizing
  • Questioning
  • Outlining
  • Summarizing
  • Evaluating
  • Comparing and Contrasting
• Skimming


  Babasahin lamang ang pangunahing bahagi upang magkaroon ng pangkalahatang kaalaman
• Scanning


  Babasahin lamang ang espisipikong detalye patungkol sa tekstong binasa
• Brainstorming


  Pagkakaroon ng iba't ibang ideya na bumubuo ng iisang kaalaman
• Previewing


  Pasimpleng pagsilip sa nilalaman ng introduksyon. Paunang kaalaman sa teksto bago tio basahin
• Contextualizing


  Pagsasaayos ng teksto sa paraang historikal, biograpikal, at nakabatay sa kontekstong kultural
• Questioning


  Naglalaan ng katanungan para sa mas malalimang pagkakaunawa sa teksto. Ito ay ang pagsasaad ng tanong tunkol sa nilalaman ng teksto
• Outlining


  Ibinubunyag nito ang pangunahing estruktura ng mga tesktong binisa. Ito ay maaarang bahagi ng pag-aanotasyon
• Summarizing


  Nag-uumpisa sa nabuong outline kung saan ito ay ang buod ng buong argumento ng teksto sa pinaikling babasahin
• Evaluating


  Sinusuri ang pagiging lohikal ng teksto ang kredibilidad at ang epektong pang-emosyonal