panitikan

• Panitikan


  Nanggaling sa salitang "pang-titik-an". Ang salitang-ugat na "titik" ay isang salitang Latin na "littera" na nangangahulugang literatura (literature). Nilangkapan ng unlaping "pang" at hulaping "an".
• Mga Depinisyon ng Panitikan

  • Arrogante, 1983 - Ang Panitikan ay talaan ng buhay sapagkat dito naisisiwalat ng tao sa malikhaing paraan ang kulay ng kaniyang buhay, ang daigdig na kaniyang kinabibilangan at pinapangarap.
  • Salazar, 1995 - Ang Panitikan ay siyang lakas na nagpapakilos sa alinmang uri ng lipunan.
  • Webster - Ang Panitikan ay kalipunan ng mga akdang nasusulat na makikilala sa pamamagitan ng malikhaing pagpapahayag.
• May sarili ng panitikan ang ating mga ninuno sa panahong ito
• Naikalat sa pamamagitan ng pasalindila
• Ginamit ang Baybayin
• Mga Impluwensya ng Kastila sa ating Panitikan

  • Nahalinan ng Alpabetong Romano ang Baybayin.
  • Naituro ang Doctrina Cristiana ni Juan de Placensia.
  • Naging Bahagi ng Wikang Filipino ang maraming salita sa Kastila.
  • Nadala ang ilang akdang pampanitikan ng Europa at tradisyong Europeo na naging bahagi ng atin panitikan gaya ng awit, corido, moro-moro at iba pa.
  • Nagkaroon ng makarelihiyong himig ang mga akda.
• Ang diwang makarelihiyon ay naging makabayan at humihingi ng pagbabago sa sistema ng pamamalakad sa pamahalaan at simbahan
• Pagpasok ng diwang liberalismo
• Mga Propagandista


  • Dr. Jose Rizal (Laong Laan at Dimasalang) - Noli at El Fili
  • Marcelo H. Del Pilar (Plaridel, Piping Dilat at Dolores Manapat) - Pag-ibig sa Tinubuang Lupa, Kaiigat Kayo at Tocsohan
  • Graciano Lopez Jaena (Fray Botod) - Sa Mga Pilipino atbp
  • Antonio Luna - Noche Buena, Por Madrid atbp
• Mga Pangyayari sa Panahon ng Propaganda (1872-1892)


  • Pinasok ng mga manunulat na Pilipino ang iba't ibang larangan ng panitikan tulad ng tula, kwento, dula, sanaysay, nobela atbp.
  • Pag-ibig sa bayan at pagnanais ng kalayaan ang tema ng mga isinusulat.
  • Namayani sa panahong ito ang mga akda sa wikang Kastila, Tagalog at wikang Ingles.
  • Dula ang naging pangunahing panitikan sa panahong ito.
  • Sa panahong ito nailathala ang babasahing Liwayway.
  • Pinauso rin ang balagtasan katumbas ng debate.
  • Nagsimula ang pelikula sa Pilipinas.
• Panahon ng Hapon

  • Ang panahon na ito ay tinaguriang Gintong Panahon ng Panitikang Filipino dahil higit na malaya ang mga Pilipino sa pagsulat ng panitikan.
  • Kinilala ang mga babaeng manunulat tulad nina Liwayway Arceo at Genoveva Matute dahil sa mga makintal na maka-feministang kwento.
• Haiku

  Maikling tula na binubuo ng labimpitong pantig, may tatlong taludtod na may bilang na pantig 5-7-5.
• Tanaga


  Maikling tula na may apat na taludtod at ang bilang ng pantig ay 7-7-7-7.
• Taong 1946 nang isinauli ng mga Amerikano ang kalayaan na hinahangad ng mga Pilipino sa bisa ng Batas Tydings-McDuffe
• Sumigla muli ang panitikan sa Pilipinas
• Isa sa naging paksain ng panitikan ang kahirapan ng buhay ng mga Pilipino
• Nagkaroon ng iba't ibang samahan na nagbibigay ng gantimpala sa mga magwawaging akda tulad ng Carlos Palanca Award, Republic Cultural Award, at iba pa
• Mga Pangyayari sa Panahon ng Bagong Lipunan (1972)

  • Karaniwang naging paksain ng mga akda ang luntiang Rebolusyon, pagpaplano ng pamilya, wastong pagkain, at iba pa.
  • Pinagsumikapan na maputol ang malalaswang babasahin at mga akda na nagbibigay ng masasamang impluwensya sa moral ng mga mamamayan.
  • Pinahinto ang mga pampahayagan at maging samahang pampaaralan.
  • Pagpapatatag ng "Ministri ng Kabatirang Pangmadla" (sumubaybay sa mga pahayagan, aklat at mga iba pang babasahing panlipunan).
• Mga Pangyayari sa Kasalukuyang Panahon

  • Namulat ang mamamayang Pilipino sa kahalagahan ng pambansang wika.
  • Marami ang sumubok na sumulat gamit ang kanilang sariling bernakular.
  • Mas mayaman ang pinagkukunan ng paksang isinusulat.
  • Malaki ang impluwensya ng teknolohiya at agham.
  • Hindi lamang pampanitikan ang uri ng salitang ginagamit ngunit mapapansin na may mga akda na gumagamit ng impormal na wika.
• Bakit dapat pag-aralan ang Panitikan?
• Panitikan


  Nanggaling sa salitang "pang-titik-an". Ang salitang-ugat na "titik" ay isang salitang Latin na "littera" na nangangahulugang literatura (literature). Nilangkapan ng unlaping "pang" at hulaping "an".
• Arrogante, 1983: 'Ang Panitikan ay talaan ng buhay sapagkat dito naisisiwalat ng tao sa malikhaing paraan ang kulay ng kaniyang buhay, ang daigdig na kaniyang kinabibilangan at pinapangarap.'
• Salazar, 1995: 'Ang Panitikan ay siyang lakas na nagpapakilos sa alinmang uri ng lipunan.'
• Webster: 'Ang Panitikan ay kalipunan ng mga akdang nasusulat na makikilala sa pamamagitan ng malikhaing pagpapahayag.'
• Iba't ibang Panahon ng Panitikan


  • Sinaunang Panahon
  • Panahon ng mga Kastila (1565–1898)
  • Panahon ng Propaganda (1872-1892)
  • Panahon ng mga Amerikano (1898–1946)
  • Panahon ng Hapon (1942–1945)
  • Panahon ng Bagong Kalayaan (1945-1972)
  • Panahon ng Bagong Lipunan (1972)
  • Kasalukuyang Panahon
• Sinaunang Panahon


  • May sarili ng panitikan ang ating mga ninuno sa panahong ito
  • Naikalat sa pamamagitan ng pasalindila
  • Gayundin ang paggamit ng Baybayin
• Panahon ng mga Kastila (1565–1898)

  • Nahalinan ng Alpabetong Romano ang Baybayin
  • Naituro ang Doctrina Cristiana ni Juan de Placensia
  • Naging Bahagi ng Wikang Filipino ang maraming salita sa Kastila
  • Nadala ang ilang akdang pampanitikan ng Europa at tradisyong Europeo na naging bahagi ng atin panitikan gaya ng awit, corido, moro-moro at iba pa
  • Nagkaroon ng makarelihiyong himig ang mga akda
• Panahon ng Propaganda (1872-1892)


  • Ang diwang makarelihiyon ay naging makabayan at humihingi ng pagbabago sa sistema ng pamamalakad sa pamahalaan at simbahan
  • Pagpasok ng diwang liberalismo
• Mga Propagandista


  • Dr. Jose Rizal (Laong Laan at Dimasalang) – Noli at El Fili
  • Marcelo H. Del Pilar (Palridel, Piping Dilat at Dolores Manapat) – Pag-ibig sa Tinubuang Lupa, Kaiigat Kayo at Tocsohan
  • Graciano Lopez Jaena (Fray Botod) – Sa Mga Pilipino atbp
  • Antonio Luna – Noche Buena, Por Madrid atbp
• Panahon ng mga Amerikano (1898–1946)


  • Pinasok ng mga manunulat na Pilipino ang iba't ibang larangan ng panitikan tulad ng tula, kwento, dula, sanaysay, nobela atbp
  • Pag-ibig sa bayan at pagnanais ng kalayaan ang tema ng mga isinusulat
  • Namayani sa panahong ito ang mga akda sa wikang Kastila, Tagalog at wikang Ingles
  • Dula ang naging pangunahing panitikan sa panahong ito
  • Sa panahong ito nailathala ang babasahing Liwayway
  • Pinauso rin ang balagtasan katumbas ng debate
  • Nagsimula ang pelikula sa Pilipinas
• Panahon ng Hapon (1942–1945)


  • Ang panahon na ito ay tinaguriang Gintong Panahon ng Panitikang Filipino dahil higit na malaya ang mga Pilipino sa pagsulat ng panitikan
  • Kinilala ang mga babaeng manunulat tulad nina Liwayway Arceo at Genoveva Matute dahil sa mga makintal na maka-feministang kwento
• Haiku


  Maikling tula na binubuo ng labimpitong pantig, may tatlong taludtod na may bilang na pantig 5-7-5
• Tanaga


  Maikling tula na may apat na taludtod at ang bilang ng pantig ay 7-7-7-7
• Panahon ng Bagong Kalayaan (1945-1972)


  • Taong 1946 nang isinauli ng mga Amerikano ang kalayaan na hinahangad ng mga Pilipino sa bisa ng Batas Tydings-McDuffe
  • Sumigla muli ang panitikan sa Pilipinas
  • Isa sa naging paksain ng panitikan ang kahirapan ng buhay ng mga Pilipino
  • Nagkaroon ng iba't ibang samahan na nagbibigay ng gantimpala sa mga magwawaging akda tulad ng Carlos Palanca Award, Republic Cultural Award, at iba pa
• Panahon ng Bagong Lipunan (1972)

  • Karaniwang naging paksain ng mga akda ang luntiang Rebolusyon, pagpaplano ng pamilya, wastong pagkain, at iba pa
  • Pinagsumikapan na maputol ang malalaswang babasahin at mga akda na nagbibigay ng masasamang impluwensya sa moral ng mga mamamayan
  • Pinahinto ang mga pampahayagan at maging samahang pampaaralan
  • Pagpapatatag ng "Ministri ng Kabatirang Pangmadla" (sumubaybay sa mga pahayagan, aklat at mga iba pang babasahing panlipunan)
• Kasalukuyang Panahon


  • Namulat ang mamamayang Pilipino sa kahalagahan ng pambansang wika
  • Marami ang sumubok na sumulat gamit ang kanilang sariling bernakular
  • Mas mayaman ang pinagkukunan ng paksang isinusulat
  • Malaki ang impluwensya ng teknolohiya at agham
  • Hindi lamang pampanitikan ang uri ng salitang ginagamit ngunit mapapansin na may mga akda na gumagamit ng impormal na wika