sammfunnsfag *rawanda pr;ven

• Konflikt


  Uenighet mellom to eller flere parter
• I Norden er vi stort sett vant med fred og fordragelighet. Konflikter i samfunnet vårt fører sjelden til vold eller tap av menneskeliv. De blir som regel løst på fredelige og demokratiske måter. I andre deler av verden finnes det eksempler på langt mer alvorlige konflikter.
• Interessekonflikt


  Når noen er uenige om hvordan de skal fordele ressurser eller goder
• Territorial konflikt


  Konflikt om kontroll over konkrete landområder
• Konflikten i Kashmir er både en interessekonflikt og en territorial konflikt
• Fjellområdet Kashmir er et strategisk viktig område for India, Pakistan og Kina. Dessuten har viktige vannforsyninger i både Pakistan og India sine utspring her.
• Verdikonflikt


  Når to eller flere parter er uenige om hva som er rett og galt
• Konflikten i Afghanistan har vært en verdikonflikt mellom det demokratiske regimet støttet av NATO og Taliban som ønsket et strengt religiøst regime
• Konflikter kan være sammensatte og inneholde elementer av flere ulike konflikttyper, slik som i Kashmir-konflikten
• Kategoriene interessekonflikt, territorial konflikt og verdikonflikt fungerer først og fremst som en kartlegging av konflikter
• Krig


  Når ein konflikt går så langt at partane organiserer seg med våpen og militær, kallar vi det ofte for krig
• Alle krigar har utgangspunkt i ein konflikt, men ikkje alle konfliktar er krig
• I løpet av ein langvarig konflikt kan det bryte ut fleire krigar som tar slutt, utan at konflikten nødvendigvis er over
• Typar av krig


  • Internasjonal væpna konflikt
  • Borgarkrig
• Internasjonal væpna konflikt


  Når to eller fleire land går til angrep på kvarandre med våpen og militær makt
• Grunnar til internasjonal væpna konflikt

  • Ta over territorium
  • Endre styringssett eller ideologi i landet dei går til krig mot
• Irak-krigen (2003)


  USA invaderte Irak fordi dei meinte at Irak, som på dette tidspunktet blei styrt av Saddam Hussein, utgjorde ein stor trussel for USA og verdsfreden generelt
• Målet med Irak-krigen var å gjere slutt på diktaturet til Saddam Hussein og å spreie demokrati i Midtausten
• Krigen fekk mykje kritikk, òg i USA, mellom anna fordi det aldri blei funne nokon masseøydeleggingsvåpen i Irak
• Borgarkrig


  Krig mellom to partar frå same land
• Grunnar til borgarkrig


  • Rive laus ein del av landet for å danne ein eigen stat
  • Vinne den politiske makta i landet
• Borgarkrigen i Colombia


  Krig mellom den colombianske staten og geriljagruppene FARC og ELN, som varte i over 50 år
• Både den colombianske hæren og geriljagruppene braut menneskerettane i løpet av krigen
• Over 220 000 menneske mista livet og millionar mista heimane sine i borgarkrigen i Colombia
• Barn var òg soldatar i FARC
• Grunnleggande årsak


  Noko underliggande i samfunnet, som over tid bygger seg opp til eit problem eller ei usemje
• Utløysande årsak


  Ei enkelthending som leier direkte til at ein krig eller konflikt bryt ut
• Når ein krig eller konflikt bryt ut, ligg det ofte ei blanding av grunnleggande og utløysande årsaker bak
• Skota i Sarajevo var den utløysande årsaka til første verdskrigen
• Sør-Sudan blei sjølvstendig frå Sudan etter ei folkeavstemming i 2011
• Folkeavstemminga var eit resultat av ein lang borgarkrig
• Verdikonflikt


  Ein konflikt om kva som er rett og gale
• Interessekonflikt


  Når ein konflikt handlar om tilgang på ressursar og gode
• Territorial konflikt


  Konflikt om kontrollen over eit bestemt territorium eller område
• Annektere


  Å overta eller erobre eit område og kalle det for sitt
• Russland annekterte Krimhalvøya i 2014
• Radikalisering


  Prosessen der ein person blir meir og meir tilbøyeleg til å bruke vald for å nå dei politiske måla sine
• Protestar mot styresmaktene starta i Tunisia i slutten av 2010, men spreidde seg raskt til fleire andre land i Midtausten og Nord-Afrika
• I Tunisia klarte demonstrantane å endre regimet på fredeleg vis, men i Libya og Syria nekta styresmaktene å gå av og protestane utvikla seg til væpna opprør mot staten
• Ekstremistiske handlingar og terror kan vere utløysande årsaker til konfliktar og krigar