Zoology 3.0

• Płazińce (Platyhelminthes)


  • Wydłużone, spłaszczone grzbieto-brzusznie ciało, najczęściej w kształcie liścia lub taśmy
  • Nazywane również robakami płaskimi
• Typy płazińców

  • Wirkowate
  • Przywry
  • Tasiemce
• Budowa ciała płazińców

  • Trójwarstwowe, z mezodermą
  • Symetria dwuboczna, z prawą, lewą, przednią i tylną stroną
  • Brak celomy, parenchyma w jamie ciała
  • Mięśnie grzbietobrzuszne powodujące spłaszczenie ciała
• Pokrycie ciała płazińców

  • Wór powłokowo-mięśniowy z jednowarstwowego nabłonka i warstw mięśni
  • Komórki nabłonka wytwarzają rzęski, ułatwiające ruch
  • Gruczoły śluzowe i rabdyty (struktury w kształcie pręcików)
  • Brak układu pokarmowego z otworem odbytowym
• Układ pokarmowy płazińców

  1. Otwór gębowy

  2. Gardziel służąca do zdobywania pokarmu

  3. Jelito środkowe
• Oddychanie płazińców

  • Pasożyty wewnętrzne uzyskują energię przez fermentację
  • Wolno żyjące oddychają tlenowo przez całą powierzchnię ciała
• Transport substancji u płazińców

  • Brak układu krwionośnego
  • Transport przez płyn w parenchymie oraz (u niektórych) rozgałęzione jelito
• Układ nerwowy płazińców


  • Typu pąszkowego, z dwoma zwojami nerwowymi i podłużnymi pniami
  • Lepiej rozwinięty u wolno żyjących, z narządami zmysłów
• Układ wydalniczy płazińców


  • Typu protonefrydiowego, z kanałami wydalniczymi zakończonymi komórkami płomykowymi
• Rozmnażanie i rozwój płazińców

  1. Głównie rozmnażanie płciowe, często z hermafrodytycznym układem rozrodczym

  2. Rozwój prosty u wirkowatych, złożony z przemianą pokoleń u przywrów i tasiemców

  3. Rozmnażanie bezpłciowe przez podział poprzeczny lub partenogenezę
• Konsekwencją skomplikowanego rozwoju płazińców pasożytniczych jest ich bardzo wysoka śmiertelność, rekompensowana przez produkcję ogromnej liczby jaj i zdolność larw do partenogenezy
• Rodzaje zapłodnienia u gatunków obojnaczych

  • Samozapłodnienie
  • Zapłodnienie krzyżowe
• Rozmnażanie bezpłciowe płazińców

  1. Podział ciała na części

  2. Regeneracja i rozwój każdej części w osobnika dorosłego

  3. Partenogeneza
• Rozwój płazińców jest konsekwencją skomplikowanego rozwoju
• Pasożytnicze płazińce charakteryzują się bardzo wysoką śmiertelnością
• Płazińce pasożytnicze produkują ogromną liczbę jaj, a ich stadia larwalne są często zdolne do partenogenezy
• Cykl rozwojowy motylicy wątrobowej

  1. Jaja motylicy wydalane z kałem żywiciela ostatecznego

  2. Wylęganie się miracidium

  3. Wnikanie miracidium do ślimaka

  4. Przekształcenie się w sporocystę

  5. Rozwój redii i cerkarii

  6. Opuszczenie ślimaka przez cerkarie

  7. Osiedlenie się na roślinach

  8. Zjedzenie przez żywiciela ostatecznego

  9. Rozwój młodej motylicy w wątrobie
• Cykl rozwojowy tasiemca nieuzbrojonego

  1. Jaja tasiemca wydostają się ze środowiska z odchodami człowieka

  2. Zjedzenie jaj przez bydło

  3. Rozwój larw w organizmie bydła

  4. Zjedzenie przez człowieka niedogotowanego mięsa bydlęcego zawierającego larwy
• Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego

  1. Jaja tasiemca wydostają się ze środowiska z odchodami człowieka

  2. Zjedzenie jaj przez świnie

  3. Rozwój larw w organizmie świni

  4. Zjedzenie przez człowieka niedogotowanego mięsa wieprzowego zawierającego larwy
• Cykl rozwojowy bruzdogłowca szerokiego

  1. Jaja bruzdogłowca wydostają się do wody

  2. Rozwój larwy koracidium w skorupiaku

  3. Rozwój larwy procerkoid w rybie

  4. Zjedzenie przez człowieka ryby zawierającej larwy pleroceroid
• Przystosowania tasiemców do pasożytnictwa

  • Budowa i funkcjonowanie aparatu czepnego
  • Zanik części narządów zmysłów
  • Ciągłe powstawanie nowych członów i ich stopniowe dojrzewanie
  • Produkcja ogromnej liczby jaj
• Wrotki


  Zwierzęta z aparatem rzęskowym
• Wrotki

  • Małe zwierzęta, najczęściej nie przekraczające 1 mm długości
  • Ich ciało składa się ze ściśle określonej, charakterystycznej dla danego gatunku liczby komórek
  • Mimo małych rozmiarów wrotki są tkankowymi, wielowarstwowymi organizmami o dobrze rozwiniętych narządach, zgrupowanych w układy
• Pseudoceloma

  Pierwotna jama ciała wypełniona płynem znajdującym się pod dużym ciśnieniem, nadaje ciału aktywność i sprężystość, pełni rolę szkieletu hydraulicznego
• Części ciała wrotków

  • Głowa
  • Tułów
  • Noga
• Głowa wrotków

  • Znajduje się na niej większość narządów zmysłów, otwór gębowy oraz charakterystyczny dla tej grupy zwierząt aparat rzęskowy
  • Aparat rzęskowy umożliwia poruszanie się, bierze udział w odżywianiu się, uczestniczy w wydalaniu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii, umożliwia wzajemne rozpoznawanie się osobników tego samego gatunku
• Tułów wrotków


  • Najszersza część ciała, mieści się w niej większość narządów wewnętrznych
• Noga wrotków


  • Zwykle wydłużona i niekiedy członowana, może być wciągana do tułowia
  • Na końcu nogi znajduje się pojedynczy palec lub dwa palce, które uczestniczą w poruszaniu się wrotków lub umożliwiają im przyczepianie się do podłoża
• Oskórek wrotków


  Pokrywa ciało wrotków od zewnątrz, u wielu gatunków wytwarza w części tułowiowej sztywny pancerz, do którego mogą być wciągane pozostałe, miękkie części ciała
• Układ mięśniowy wrotków

  • Składa się przede wszystkim z pasm mięśni podłużnych i okrężnych
  • Mięśnie podłużne służą do wciągania aparatu wrotnego i nogi w głąb tułowia
  • Mięśnie okrężne uczestniczą w ruchach lokomotorycznych, zwłaszcza w pływaniu, oraz umożliwiają zwężanie tułowia
• Filtratorzy


  Wrotki są w większości filtratorami, ich pokarm stanowią drobne organizmy wodne, m.in. bakterie, protisty lub mikroskopijne skorupiaki, oraz detrytus - rozdrobniona, martwa materia organiczna
• Układ pokarmowy wrotków


  • Jest drożny, czyli otwarty na obu końcach, ma postać ciągnącego się wzdłuż ciała przewodu, który rozpoczyna się otworem gębowym, a kończy otworem odbytowym
  • Umożliwia pobieranie nowej porcji pokarmu bez oczekiwania na strawienie poprzedniej, a tym samym sprawniejszą niż u płazińców obróbkę pokarmu
• Wrotki nie wykształcają układów oddechowego i krwionośnego, ze względu na małe rozmiary wymiana gazowa odbywa się przez powierzchnię ciała, a składniki odżywcze i produkty przemiany materii transportowane są przez płyn wypełniający pseudocelon
• Układ nerwowy wrotków

  • Wykazuje dość wysoki poziom centralizacji, składa się z parzystych zwojów: zwoju mózgowego, które jest największe, oraz zwoju nożnego, położonego w tylnej części ciała
  • Od zwojów odchodzą nerwy do poszczególnych narządów ciała
• Narządy zmysłów wrotków

  • Znajdują się przede wszystkim na głowie i są lepiej rozwinięte u form wolno żyjących niż osiadłych
  • Należą do nich fotoreceptory, chemoreceptory oraz mechanoreceptory o funkcji czuciowej
• Układ wydalniczy wrotków

  Typu protonefrydialnego, składa się z parzystych kanalików bocznych biegnących wzdłuż ciała, które z jednej strony otwierają się do kloaki, a z drugiej strony są zakończone kilkoma komórkami płomykowymi
• Sposoby rozmnażania się wrotków

  • Płciowo
  • Bezpłciowo, przez partenogenezę
• Wrotki z grupy Bdelloidea

  • Są organizmami aseksualnymi, w ich populacjach nie występują samce
  • Zasiedlają m.in. okresowo wysychające zbiorniki wodne i od co najmniej 40 mln lat rozmnażają się wyłącznie partenogenetycznie
  • Wykazują dużą zmienność genetyczną, prawdopodobnie dzięki zdolności pobierania cząsteczek DNA ze środowiska zewnętrznego
• Dymorfizm płciowy wrotków

  • Tam, gdzie samce istnieją, występuje wyraźny dymorfizm płciowy, samce są mniejsze od samic i mają silnie uwstecznioną budowę ciała
• Układ rozrodczy wrotków

  • Żeński składa się z parzystych jajników produkujących komórki jajowe oraz odchodzących od nich jajowodów, które otwierają się do kloaki
  • Męski składa się z jądra, w którym powstają plemniki, oraz nasieniowodu, który wychodzi na zewnątrz ciała i tworzy narząd kopulacyjny
  • Zachodzi zapłodnienie wewnętrzne