FilDis 5

• Teorya


  • prinsipyo
  • batas
  • doktrina
  • ideya
  • nosyon
  • hipotesis
  • postulado
  • teorem (matematika)
• Teorya


  Binuo upang magpaliwanag, magbigay ng prediksyon hinggil sa o makatulong sa pag-unawa sa penomemon, at naglalayong suriin ang kabuluhan at palawakin pa ang umiiral na kaalaman

  
• Batayang teoretikal


  • Set ng magkakaugnay na konsepto, teorya at kahulugan na nagpapakita sa sistematikong pananaw ng isang penomena sa pamamagitan ng pagtukoy sa relasyon o kaugnayan ng mga baryabol sa isang paksang pinag-aaralan
  • Sariling pagtingin sa paksang pinag-aaralan ng mananaliksik gayundin ang mga ideya at konseptong dapat palitawin sa ginawang pananaliksik sa tulong ng mga teoryang may kinalaman sa paksa

  
• Batayang teoretikal


  • Tinutulungan ang mambabasa na suriing mabuti ang pananaliksik
  • Iniuugnay ang mananaliksik sa mga umiiral na kaalaman
  • Tinutulungan ang mananaliksik na malinaw at hakbang-hakbang na sagutin ang mga tanong ng pananaliksik
  • Nililinaw ang saklaw at limitasyon ng pagsusuri sa datos at/o pagbubuo ng mga kaisipan at/o teorya na isasagawa ng mananaliksik

  
• Diskurso


  Pakikipagtalastasan, pakikipag-usap, o anumang paraan ng pagpapahayag ng ideya tungkol sa isang paksa
• Nasyonalismo


  Isang sistema ng paniniwala o ideyolohiyang politikal ng pagiging makabansa, ng katapatan sa interes ng bansa, ng identipikasyon nang may pagmamalaki sa kultura at tradisyon ng bansa, at ng paglulunggating matamo ang pambansang pagsulong

  
• Mga kahulugan ng nasyon


  • Objective factors (wika, relihiyon, asal, teritoryo, institusyon)
  • Subjective factors (saloobin, pang-unawa, sentimyento ng mga mamamayan)
• Mga paradigm sa pag-unawa ng nasyonalismo

  • Primordialism (perrenialism)
  • Ethnosymbolism
  • Modernism
• Ang mga pambansang watawat, pambansang awit, at iba pang simbolo ng mga pagkakakilanlang pambansa ay itinuturing na mahalagang sagisag ng pagkakabuklod-buklod

  
• Sa isang bansang dating kolonya gaya ng Pilipinas, isa sa mga karaniwang lente ng pagsipat sa mga pananaliksik ang mga diskurso sa nasyonalismo
• Ayon kay Constantino, ang nasyonalismo ay hindi lamang isyung kultural, kundi politikal at ekonomiko rin

  
• Ayon kay Constantino, kailangang itransporma ang sistemang pang-edukasyon ng bansa upang matiyak na makapag-aambag ito sa pag-unlad ng Pilipinas

  
• Teoryang dependensiya


  Ang paniniwala na ang pinagkukunang-yaman ay dumadaloy mula sa "silid" ng nasa mahihirap na kalagayan tungo sa "sentro" ng mayayamang estado, kung saan ang kapalit ng pag-unlad ay ang paghirap ng isa

  
• Ayon sa teoryang dependensiya, ang pagsasamantala ng mga bansang industriyalisado sa mga bansang mahihirap ay sa pamamagitan ng neokolonyalismo sa ekonomiya na nakaapekto rin nang malaki sa sistemang politikal at kultural ng bansa

  
• Neokolonyalismo


  Ang makabagong pananakop ng mga malalakas o makapangyarihan na bansa sa mga ibang malilit na bansa sa pamamagitan ng mga polisiya, kultura, tradisyon, o militar
• Ayon kay Constantino at ng iba pang nasyonalista, ang anumang programang pang-edukasyon ay walang saysay kung hindi nito isinasaalang-alang ang kaunlaran ng mga mamamayan ng bansa
• Ang ekonomiya ay nakaapekto rin nang malaki sa sistemang politikal at kultural ng bansa
• Neokolonyalismo


  Ang makabagong pananakop ng mga malalakas o makapangyarihan na bansa sa mga ibang malilit na bansa
• Sa pamamagitan nito, hindi nila ito direkta sinasakop ngunit pinadadaan nila ito sa mga polisiya, kultura, tradisyon, o kaya militar

  
• Ang anumang programang pang-edukasyon ay walang saysay kung hindi nito isinasaalang-alang ang kaunlaran ng mga mamamayan ng bansa
• Walang saysay ang edukasyong hindi nasyonalista, kahit pa ito'y sumunod sa "pamantayang global"

  
• Hangga't kontrolado ng mga dayuhan at ng mga Pilipinong elite na kanilang kasabwat ang ekonomiya, politika, at kultura (kasama na ang edukasyon) ng Pilipinas, mananatiling mahirap at walang pag-unlad ang mayorya ng sambayanang Pilipino
• Mas nakikinabang ang mga bansang mauunlad at/o mayaman sa kapital sa neokolonyal na sistema

  
• Marxismo


  Isang metodo ng sosyo-ekonomikong pagsusuri na kung saan ay tinitingnan ang ugnayan ng klase (class relations) at tunggaliang panlipunan (class conflict) gamit ang materyalistang interpretasyon ng pag-unlad ng kasaysayan (materialist interpretation of historical development) at ginagamitan din ng diyalektikal na pananaw ng transpormasyong panlipunan o social transformation

  
• Si Karl Marx (1818-1883) ay sumali sa isang kilusang kilala bilang Young Hegelians, na matindi ang pumuna sa mga pampulitika at kulturang nagtatag sa panahon

  
• Si Friedrich Engelss (1825-1895) isang pilosopong aleman, ekonomista at rebolusyonaryong sosyalista
• Itinataguyod ng Marxismo ang materyalistang pag-unawa ng pag-unlad ng lipunan, simula sa gawaing pang-ekonomiya na kinakailangan ng sangkatauhan upang matugunan ang mga materyal nitong pangangailangan
• Ang Marxismo sa Pilipinas ay karaniwang ginagamit sa panunuring pampanitikan kung saan, sa ganitong konteksto ay inaalam ang uring panlipunan (social class) na nasa teksto, pelikula, at iba pa; ang tunggalian ng mga uring panlipunan; ang nang-api at inapi, nagsamantala o pinagsamantalahan ang pagkakalarawan sa mga karakter; ang pagbangon sa kaapihan o sitwasyong mapagsamantala ng mga karakter; ang paraan ng pagsamantala sa iba ng ilang karakter; at kung aling uring panlipunan ang nagtagumpay sa huli