Geschiedenis hoofdstuk 5

• Kenmerken op schilderijen voor belangrijke personen zoals Lodewijk XIV

  • Pruik (hygiëne en mode)
  • Mantel van nerts ($$)
  • Symbolen van macht: baton, kroon, zwaard (subtiel)
  • Hakken, nylonkousen, lang haar: vroeger mode; vandaag eerder vrouwelijk
  • Romeinse traditie: zuil op achtergrond
  • Plaatsen in traditie van Franse monarchie: symbool van koningshuis Franse lelie
• Regeringsvormen


  • Zonder inspraak van het volk (monarchie, koninkrijk, keizerrijk, dictatuur)
  • Met inspraak van het volk (republiek, democratie, cijnskiesrecht, (in)directe democratie)
• Republiek


  Land met een verkozen leider (president)
• Monarchie


  Land met een erfelijke leider
• België is een parlementaire constitutionele monarchie
• België is een indirecte democratie
• Belgische koning


  Weinig echte politieke macht (bv. Abortuskwestie); vooral symbolische / protocollaire functie
• Voordelen democratie


  • Alle bevolkingsgroepen zijn vertegenwoordigd
  • Iedereen mag stemmen: dus er moet met elke (minderheids)groep rekening gehouden worden want ze hebben politieke inspraak
  • Meest 'eerlijke' en 'rechtvaardige' systeem
  • Niet tevreden over bestuur? Verkiezingen zijn ingebouwd dus makkelijk om ontevredenheid te uiten
  • Voorkomt dictatuur
  • Meestal scheiding der machten (uitvoerende, wetgevende, rechterlijke), voorkomt machtsconcentratie en machtswillekeur
• Nadelen democratie


  • Trage besluitvorming (België wereldrecordhouder langst zonder regering, veel politieke partijen om overeen te komen + taalgrens)
  • Gevaar voor populisme en een demagoog (bv. Trump)
  • Bevolking is soms beetje dom en neemt niet altijd beste beslissing
  • Geen stabiliteit / continuïteit (na elke verkiezing nieuwe regering met nieuwe mensen die opnieuw moeten beginnen)
  • Verkiezingen = populariteitswedstrijd; politici gaan nemen van moeilijke en langetermijnbeslissing uit de weg uit schrik niet herverkozen te worden (bv. optrekken pensioenleeftijd, milieuregels)
• Belang van presenteren imago zegt veel over machtsbasis van een periode en land
• Hoe koningen in de vroegmoderne tijd hun macht uitbreidden

  1. Meer belastingen ophalen

  2. Staand leger / beroepsleger (niet meer afhankelijk van adel)

  3. Buskruit, kanonnen & geweren (dure wapens, enkel koning kon dit voorzien)

  4. Centralisering (geen scheiding der machten; macht adellijke leenmannen/vazallen doen afnemen, vanuit één hoofdstad regeren, ambtenaren voor bestuur ipv adel)
• Economische maatregelen van koningen in de vroegmoderne tijd

  • Protectionisme (algemene term, economie beschermen)
  • Colbertisme (specifiek in FR, vernoemd naar minister van financiën van Louis XIV)
  • Handelsbalans moet positief zijn (meer uitvoeren dan invoeren)
  • Import beperken (enkel onafgewerkte producten en grondstoffen bv. uit kolonies)
  • Invoertaksen eisen (buitenlandse producten duurder maken)
  • Alles namaken in manufacturen (staatsfabrieken), zo is er geen nood aan buitenlandse import
  • Vandaag: nog steeds protectionisme bv. door subsidies van de overheid aan eigen bedrijven; munt laag houden t.o.v. andere munteenheden (goedkoper voor buitenlanders om bij jou te kopen)
• Cultureel 

  • Staatsgodsdienst (meestal Katholieke geloof)
  • Propaganda (schilderijen, beeldhouwwerken, monumenten… ter ere van macht koning)
  • Ook wetenschap en cultuur werden door koningen gefinancierd om hun status en imago op te poetsen
  • Versailles (paleis iets buiten Parijs gebouwd door Louis XIV) als symbool van koninklijke macht. Strikte hiërarchie (iedereen speelde een rol; Lodewijk was Zonnekoning) & gouden kooi (adel zat gevangen in Versailles i.p.v. aan het besturen in hun domeinen, onder controle van Lodewijk die zo meer macht voor zichzelf had)
• verlichting in de 18e eeuw

  tegenreactie absolutisme en katholieke kerk
• Rationalisme

  d.m.v. verstand, redeneren, wetenschappelijk onderzoek (los van religie) wereld begrijpen

  = wereld kunnen verbeteren = vooruitgangsoptimisme
• grondwet


  belangrijkste wetten en regels waarin politieke structuur land staat + persoonlijke rechten,

  plichten & vrijheden inwoners. Kan niet gemakkelijk aangepast worden
• belgische grondwet

  • scheiding der machten (geen machtsmisbruik en machtswillekeur)
  • alle wetten moeten voldoen aan de grondwet (mogen grondwet niet tegenspreken)
  • veel persoonlijke vrijheid (meningsuiting, religie)
  • rechtszekerheid (rechtsstaat, iedereen gelijk voor de wet)
• Welke verlichtingsidealen zijn in onze hedendaagse

  samenleving nog steeds belangrijk?

  scheiding der machten, volkssoevereiniteit, rationalisme, vrijheid- en gelijkheidsbeginsel, rechtsstaat, volkssoevereiniteit, scheiding der machten, grondwet, scheiding der machten, vrijheid- en gelijkheidsbeginsel, grondwet