T&C GES : Humanisme en Renaissance

• Via de Arabieren in Spanje & Sicilië waren in de late middeleeuwen Griekse en Romeinse teksten in Europa bekend geraakt. Die teksten dateren van voor het christendom.
• Geleerden ontdekten in de teksten heel wat praktische kennis voor het leven.
• De teksten uit de klassieke oudheid werden terug populair bij de intellectuele elite, men streefde naar de klassieke beschaving van de Romeinen en Grieken.
• Via de Arabieren in Spanje & Sicilië waren in de late middeleeuwen Griekse en Romeinse teksten in Europa bekend geraakt. Die teksten dateren van voor het christendom.
• Geleerden ontdekten in de teksten heel wat praktische kennis voor het leven.
• De teksten uit de klassieke oudheid werden terug populair bij de intellectuele elite, men streefde naar de klassieke beschaving van de Romeinen en Grieken.
• Een nieuw mens- en wereldbeeld ontwikkelde zich, namelijk het humanisme in de literatuur en de geleerdheid en de renaissance in de kunst.
• Humanisme


  Ontstond in Italië in de 14de eeuw
• Franscesco Petrarca (1304 - 1374), een Italiaanse schrijver en dichter stond aan de wieg van het humanisme.
• Wat nam Petrarca als voorbeeld?

  De Klassieke Oudheid
• Wat was volgens Petrarca belangrijk om mee te nemen uit de Griekse en Romeinse teksten?

  Je mocht er niet enkel de theoretische kennis uithalen, maar ook de praktische kennis. Zo kon je een goed eigen leven leiden.
• Een nieuw mens- en wereldbeeld ontwikkelde zich, namelijk het humanisme in de literatuur en de geleerdheid en de renaissance in de kunst.
• Humanisten streven dus naar een wedergeboorte van de klassieke beschaving, specifiek in de literatuur en geleerdheid.
• Humanisten gingen overal in Europa op zoek naar boeken die over de klassieke auteurs handelden of die de klassieke auteurs zelf hadden geschreven.
• Humanisten

  • Grepen terug naar de Klassieke Oudheid
  • Toenemend vertrouwen in de mens
  • Ambitie (in de zin van kennis opdoen)
  • Meer zelfbesef van de mensen = meer zelfportretten
  • Bewondering voor het menselijk lichaam
• Humanisme

  Ontstond in Italië in de 14de eeuw
• Antropocentrisme


  Visie waarin de mens het centrum van het bestaan is. Antropos = mens in het Oud grieks.
• De humanisten rekenden niet alleen meer op God in hun leven en denken, maar hadden een sterk vertrouwen in het kunnen van de mens zelf.
• Ze geloofden steeds meer dat God zich in zijn schepping zelf openbaarde: de mens en de natuur werden voorwerp van kunst (zie renaissance) en onderzoek.
• De mens stond dus centraal in hun onderzoek.
• In de 15de eeuw waren de meeste Italiaanse geleerden in de ban van het humanisme.
• In de late 15de en vooral 16de eeuw verspreidde de beweging zich over de rest van Europa.
• De boekdrukkunst, evenals de uitgebreide briefwisselingen tussen de humanisten, versnelden deze verspreiding.
• De Nederlanden werden een belangrijk centrum van het nieuwe ideeëngoed, met Desiderius Erasmus (1466 - 1536 °Rotterdam) als centrale figuur.
• De hoogdagen van het humanisme situeren zich dus in de 15de en 16de eeuw.
• Petrarca

  • Italiaanse schrijver en dichter, stond aan de wieg van het humanisme
• Studia humanitatis

  Literaire opvoeding, waarbij het leren van Latijn en Grieks het belangrijkste was
• Vakken in de studia humanitatis

  • Grammatica
  • Retorica
  • Dichtkunst
  • Geschiedschrijving
  • Filosofie
• De studia humanitatis kon je niet studeren aan de universiteit, maar aan speciaal opgerichte academies.
• Het was natuurlijk wel enkel de elite die kon studeren.
• Wat Pantagruel moest leren

  • Grieks
  • Latijn
  • Chaldeeuws
  • Hebreeuws
  • Oude boeken
  • Geometrie
  • Wiskunde
  • Muziek
  • Astronomie
  • Burgerlijk recht
  • Filosofie
  • Alles met natuur
  • Geneeskunde
  • Heilige geschriften
• Humanisten streven naar een wedergeboorte van de klassieke beschaving, specifiek in de literatuur en geleerdheid.
• De nadruk ligt meer bij de mens, maar zonder het christendom af te wijzen.
• Homo universalis


  Streefdoel van de humanisten: de mens van alle markten thuis is, dus bekwaam is in de kunsten, alle vormen van wetenschap en zijn lichaam goed onderhoudt.
• Humanisten gingen overal in Europa op zoek naar boeken die over de klassieke auteurs handelden of die de klassieke auteurs zelf hadden geschreven.
• Erasmus klaagt aan dat er heel wat fouten in de tekstfragmenten van de Klassieke Oudheid staan/geslopen zijn.
• Erasmus geeft louche drukkers die zelf ongeletterd zijn de schuld hiervoor.
• De humanisten gingen door de teksten te vergelijken op zoek naar de oudste, meest authentieke versie. Zo ontstond de wetenschappelijke tekstkritiek.
• Daarnaast stelden de humanisten ook meer en meer de inhoud van de teksten in vraag. Dit vormde de grondslag van de historische kritiek en dus ook van de geschiedschrijving.
• Umanista


  Docent in de Latijnse taal, welsprekendheid, dichtkunst en literatuur