Aral Pan Quarter 4 (reviewer)

• Pagkamamamayano Citizenship 


  Pagiging kasapi o miyembro ng isang indibidwal sa isang estado o bansa batay sa itinatakda ng batas
• Hindi lahat ng nasa Pilipinas ay maaaring maituring na mamamayan ng bansa sapagkat may mga dayuhang nakatira dito na hindi kasapi sa pagiging mamamayan o hindi sumailalim sa anomang legal na proseso upang maituring na mamamayang Pilipino
• Mamamayan ng Pilipinas ayon sa 1987 Philippine Constitution, Article IV, Section 1


  • Yaong mamamayan ng Pilipinas sa panahon ng pagpapatibay ng Saligang Batas
  • Yaong ang ama o ina ay mamamayan ng Pilipinas
  • Yaong mga isinilang bago ang Enero 17, 1973, may Pilipinong ina, na pinili ang pagkamamamayang Pilipino pagsapit ng kanilang karampatang gulang
  • Yaong mga naging mamamayan ng Pilipinas na sumailalim sa proseso ng naturalisasyon
• Citizenship Retention and Reacquisition Act of 2003 (RA 9225)


  Batas na nagdedeklara na ang mga natural-born citizen ng Pilipinas na sumumpa ng pagkamamamayan sa ibang bansa sa pamamagitan ng naturalisasyon ay hindi nawawala ang kanilang pagkamamamayang Pilipino at maaaring muling maging mamamayang Pilipino
• Pagkamit ng Pagkamamamayan sa Pilipinas

  1. Filipino by birth

  2. Filipino by naturalization
• Jus sanguinis (right of blood)


  Legal na prinsipyong nagsasaad na sa kanyang kapanganakan ay nakukuha ng isang indibidwal ang pagkamamamayan ng kanyang mga magulang o isa man sa kanila
• Jus soli (right of soil)


  Legal na prinsipyong nagsasaad na ang pagkamamamayan ng isang indibidwal ay nakabatay sa lugar ng kanyang kapanganakan
• Pagkawala ng Pagkamamamayang Pilipino

  • Ang isang indibidwal ay sumailalim sa proseso ng naturalisasyon ng pagkamamamayan sa ibang bansa, nanumpa ng pagkamamamayan sa ibang bansa, at ipinawalang bisa ang kanyang pagkamamamayang Pilipino
  • Sundalong tumakas sa hukbong sandatahan ng Pilipinas sa panahon ng digmaan
  • Pagkawala ng bisa ng naturalisasyon ng pagkamamamayang Pilipino
• Dual citizenship


  Ang pagkakaroon ng isang indibidwal ng dalawang pagkamamamayan o citizenship bilang resulta ng interaksiyon ng mga batas sa pagitan ng dalawang bansa
• Katayuan ng dual citizenship

  • Pinili (by choice) ng isang indibidwal
  • Batay sa kanyang kapangananakan (by birth)
• Active citizenship o aktibong pagkamamamayan


  Tumutukoy sa mga mamamayang nakikibahagi sa malawak na usapin at gawain naglalayong maitaguyod at sumusuporta sa demokrasya
• Mga pangunahing prinsipyo at katangian ng aktibong pagkamamamayan


  • Nakikilala ang mga hamon o oportunidad sa pamayanan, paaralan, estado, o bansa na maaaring matugunan sa pamamagitan ng epektibong pagkamamamayan
  • Nagtataglay ng mga kaalaman at kasanayang kinakailangan upang maging ganap ang pansibikong tagumpay
  • Nagtataglay ng kaalamang nauukol sa mga demokratikong institusyon at proseso
  • Nagtataglay ng katangian ng isang makademokratikong mamamayan tulad ng pagkilala at paggalang sa pagkakaiba-iba ng etnisidad, relihiyon, seksuwalidad, kasarian, at iba pang kalagayang panlipunan gayundin ang pagkakaiba-iba sa panlipunan at pampolitikang pananaw
  • Epektibong paggamit ng kasanayan, kaalaman, at pagpapahalaga upang makatugon sa oportunidad o hamon sa kanilang kapaligiran
• Ang pagkamamamayan ay bahagi ng pagkakakilanlan ng isang indibidwal
• Bilang bahagi ng ugnayan ng isang indibidwal at ng estado, nagkakaroon siya ng mga karapatan, kalayaan, at tungkulin bilang mamamayan
• Active citizenship o aktibong pagkamamamayan

  Kombinasyon ng kaalaman, kasanayan, pagpapahalaga, motibasyon, at pagkilos na naglalayong makapag-ambag sa pagbuo at pagpapanatili ng demokratikong lipunan at makapagdala ng pagbabagong panlipunan
• Karapatang pantao


  Mga karapatan ng bawat indibidwal na may kaugnayan sa bawat aspekto ng buhay ng tao
• Universal Declaration of Human Rights (UDHR)


  Isang mahalagang dokumentong naglalahad ng mga karapatang pantao ng bawat indibidwal
• Mga karapatang nakapaloob sa UDHR

  • Karapatang sibil
  • Karapatang pulitikal
  • Karapatang ekonomiko
  • Karapatang sosyal
  • Karapatang kultural
• Nang itatag ang United Nations noong 1945, binigyang-diin ng mga bansang kasapi nito na magkaroon ng kongkretong balangkas upang matiyak na maibabahagi ang kaalaman at maisakatuparan ang mga karapatang pantao sa lahat ng bansa
• Ang UDHR ay naging bahagi sa adyenda ng UN General Assembly


  1946
• Ang UDHR ay malugod na tinanggap ng UN General Assembly at binansagan bilang "International Magna Carta for all Mankind"


  Disyembre 10, 1948
• Sa Preamble at Artikulo 1 ng UDHR, inilahad ang likas na karapatan ng lahat ng tao tulad ng pagkakapantay-pantay at pagiging malaya
• Mga karapatang nakapaloob sa UDHR


  • Karapatang sibil at pulitikal (Artikulo 3-21)
  • Karapatang ekonomiko, sosyal, at kultural (Artikulo 22-27)
  • Tungkulin ng tao na itaguyod ang mga karapatan ng ibang tao (Artikulo 28-30)
• Ayon sa Seksyon 11 ng Artikulo II ng Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas, 1987, pinahahalagahan ng Estado ang karangalan ng bawat tao at ginagarantiyahan ang lubos na paggalang sa mga karapatang pantao
• Mga karapatang nakapaloob sa Katipunan ng mga Karapatan (Bill of Rights) ng Konstitusyon ng Pilipinas


  • Karapatang mabuhay, maging malaya, at magkaroon ng ari-arian (Natural Rights)
  • Karapatang pulitikal, sibil, sosyo-ekonomik, at ng akusado (Constitutional Rights)
  • Karapatang makatanggap ng minimum wage (Statutory Rights)
• Tatlong Uri Ng Mga Karapatan Ng Bawat Mamamayan Sa Isang Demokratikong Bansa

  • NATURAL RIGHTS
  • CONSTITUTIONAL RIGHTS
  • STATUTORY
• NATURAL RIGHTS


  Mga karapatang taglay ng bawat tao kahit hindi ipagkaloob ng Estado, HALIMBAWA: karapatang mabuhay, maging malaya, at magkaroon ng ari-arian
• CONSTITUTIONAL RIGHTS


  • Karapatang Politikal
  • Karapatang Sibil
  • Karapatang Sosyo-ekonomik
  • Karapatan ng akusado
• Karapatang Politikal


  Kapangyarihan ng mamamayan na makilahok, tuwiran man o hindi, sa pagtatag at pangangasiwa ng pamahalaan
• Karapatang Sibil


  Mga karapatan na titiyak sa mga pribadong indibidwal na maging kasiya-siya ang kanilang pamumuhay sa paraang nais nang hindi lumalabag sa batas
• Karapatang Sosyo-ekonomik


  Mga karapatan na sisiguro sa katiwasayan ng buhay at pangekonomikong kalagayan ng mga indibiduwal
• Karapatan ng akusado


  Mga karapatan na magbibigay-proteksyon sa indibidwal na inakusahan sa anomang krimen
• STATUTORY


  Mga karapatang kaloob ng binuong batas at maaaring alisin sa pamamagitan ng panibagong batas, HALIMBAWA:Karapatang makatanggap ng minimumwage
• Civic engagement


  Tumutukoy sa tuwirang pakikilahok o pakikibahagi ng mamamayan sa mga gawaing pansibiko sa lipunang kinabibilangan
• Nakaugat ang konseptong ito sa pagnanais ng isang indibidwal na mapabuti ang kalidad ng buhay sa isang pamayanan sa pamamagitan ng political at non-political na proseso
• Mga paraan ng civic engagement

  • Aktibong pakikibahagi sa mga gawain, proyekto, at programang naglalayong matugunan ang suliranin ng pamayanan
  • Pakikilahok at boluntaryong pakikiisa sa mga organisasyong non-electoral o mga samahang hindi tuwirang nauukol sa usapin at prosesong panghalalan ngunit may layuning mapaunlad at maisaayos ang kalidad ng buhay sa pamayanan
  • Pakikiisa sa mga gawain na may adhikaing makatulong sa mga nangangailangan sa pamamagitan ng pagkakawanggawa at paglilingkod nang walang anumang kapalit at pansariling interes
• Kategoryang Political Voice


  • Pakikipagtulungan at pakikipag-ugnayan sa mga opisyal at institusyon ng pamahalaan
  • Paglalahad ng kaisipan at pananaw tungkol sa isang isyung panlipunan sa print at broadcast media
  • Paghahain ng adbokasiya tungkol sa isang gawain o pagkilos na maaaring magdulot ng kabutihan at pag-unlad ng komunidad
• Ang Kategoryang Electoral


  • Mapanuri at matalinong pagboto sa halalan
  • Pakikibahagi sa mga layunin ng malinis at mapayapang proseso ng halalan sa pamayanan
  • Malayang pagpili ng kandidatong iboboto
  • Paghahain ng kandidatura o pagtakbo sa isang posisyon sa pamahalaang lokal at pambansa
• Mga Indikasyon ng Mataas na Antas ng Civic Engagement


  • Mataas na Antas ng Community Collaboration
  • Pagiging Aktibo sa Civic at Political Online Engagements
  • Mataas na Bahagdan ng Voter Turn-out
• Community Collaboration


  Pagtutulungan ng pamahalaan, mamamayan, at mga organisasyon sa isang pamayanan sa mga programa at proyektong naglalayong mapabuti at maisaayos ang kanilang komunidad