Farmacologie de nier

• Juxtamedullair nefron


  Nefron en zijn bloedvoorziening
• Reabsorptie van water en elektrolieten in de nier

  Functie van de niertubuli

  
• Na+/K+ ATP-ase in de basolaterale membraan


  • Belangrijkste actief transport mechanisme doorheen de tubuli
  • Transporteert Na+ uit de tubuli
  • 3 Na+ voor 2 K+

  
• Transportprocessen in de proximale tubulus

  1. 60-70 % van het gefilterde NaCl en water iso-osmotisch geresorbeerd

  2. Organische zuren en basen, en 90 % van het bicarbonaat, worden (actief) gesecreteerd in het tubulaire lumen

  3. Na+ komt de cel binnen, deels passief samen met Cl-, deels door uitwisseling met H+ (antiportmechanisme)

  
• Transportprocessen in de dalende lis van Henle

  1. Water teruggeresorbeerd door hypertoniciteit van de medulla

  2. De vloeistof t.h.v. de opklimmende lis van Henle is sterk hypertoon
• Transportprocessen in de opklimmende lis van Henle

  1. Niet permeabel voor water ! (geen aquaporines)

  2. Actieve reabsorptie van 20 -30 % van het gefilterde NaCl ( hypertone medulla)

  3. Na+/K+/2Cl- komen de cellen binnen via een co-transportmechanisme (wordt geremd door de lisdiuretica)

  4. Counter-current mechanismen onderhouden de hypertoniciteit van de medulla

  
• Transportprocessen in de distale tubulus

  1. Matige absorptie van Na+ en Cl- door een elektrisch neutraal co-transport-systeem (geremd door de thiaziden)

  2. K+ wordt gesecreteerd in het lumen

  
• Transportprocessen in de tubuli en ducti colligentes

  1. Lage permeabiliteit voor H2O en zouten

  2. Na+ wordt geabsorbeerd via Na+ kanalen, die gestimuleerd worden door aldosteron (geremd door amiloride)

  3. Aldosteron doet ook het aantal basolaterale Na+-pompen toenemen

  4. De reabsorptie van water doorheen waterkanalen wordt gestimuleerd door ADH

  5. K+ of H+ worden in de tubulus gesecreteerd in uitwisseling met Na+ in deze distale regio

  
• Influx van Na+ via de Na+-kanalen t.h.v. de luminale membraan

  • Zekere graad van depolarisatie t.h.v. de luminale membraan
  • Lumen-negatief potentiaalverschil
  • Secretie van K+

  
• Wanneer K+-secretie in tubuli colligentes wordt bepaald

  • Wanneer er veel Na+ aankomt t.h.v. de ducti colligentes (is het geval bij gebruik van thiazide- of lisdiuretica)
  • Wanneer de Na+-reabsorptie van de ducti collingentes sterk is toegenomen (bv. bij hyperaldosteronisme)
  • Wanneer de Na+-reabsorptie in de ducti colligentes is verminderd (door amiloride, triamtereen of spironolacton)

  
• Diuretica


  • De belangrijkste diuretica zijn de lisdiuretica en de thiaziden
  • Lisdiuretica zijn krachtiger dan thiaziden
  • K+-sparende diuretica (amiloride, triamtereen, spironolacton ) zijn zwakkere diuretica
• Lisdiuretica (bv. furosemide)


  • Remmen de Na+/K+/2Cl- co-transporter in het opklimmende deel van de lis van Henle
  • Maken dat 15-20 % van het gefilterde Na+ wordt geëxcreteerd en er een flinke hoeveelheid urine wordt gevormd

  
• Belangrijkste nevenwerkingen van lisdiuretica

  • Hypokaliëmie
  • Hypomagnesemie
  • Metabole alkalose
  • Hypovolemie

  
• Voornaamste klinische toepassingen van lisdiuretica

  • Bij patiënten met water en zout overload t.g.v. acuut longoedeem, chronisch hartfalen, levercirrose met ascites, nefrotisch syndroom, nierfalen
  • Hoge bloeddruk voornamelijk in aansluiting met nierlijden
  • Behandeling van hypercalciëmie

  
• Thiazidediuretica (bv. hydrochloorthiazide)


  • Blokkeren de Na+/Cl- co-transporter in de distale tubulus
  • Zijn minder potent dan de lisdiuretica

  
• Belangrijkste neveneffecten van thiazidediuretica

  • Hypokaliëmie
  • Hypomagnesemie
  • Metabole alkalose
  • Hyperuricemie
  • Hyperglycemie (in hoge dosis)
  • Erectiele disfunctie

  
• Voornaamste klinische toepassingen van thiazidediuretica

  • Hoge bloeddruk
  • Mild hartfalen
  • Profylaxis van calciumoxalaatlithiasis; ideopathische hypercalciurie

  
• Kaliumsparende diuretica


  • Zijn actief ter hoogte van de tubuli colligentes
  • Amiloride en triamtereen blokkeren de Na+-kanalen die onder controle staan van een door aldosteron geïnduceerd intermediair proteïne
  • Spironolacton is een antagonist van de aldosteronreceptor
  • Het zijn eerder zwakke diuretica

  
• Voornaamste klinische toepassingen van kaliumsparende diuretica

  • In combinatie met lisdiuretica of thiazidediuretica om het kaliumverlies te beperken, in situaties waarbij hypokaliëmie gevaarlijk is (bv. patiënten op digoxine)
  • Spironolacton wordt gebruikt bij hartfalen, primair hyperaldosteronisme (Conn's syndroom), secundair hyperaldosteronisme veroorzaakt door levercirrose gecompliceerd door ascites

  
• Osmotische diuretica (bv. mannitol)

  • Verhogen de osmolariteit van het primair filtraat
  • Worden niet terug geresorbeerd in het nefron
  • Vooral effect op plaatsen van het nefron die vrij doorgankelijk zijn voor water (proximale tubulus, dalende lis van Henle, ducti colligentes)
  • Vnl. excretie van water, relatief kleine Na+-excretie

  
• Voornaamste klinische toepassingen van osmotische diuretica


  • Behandelen van acute toename in intracraniële druk en intra-oculaire druk
• Koolzuuranhydrase-remmers

  • Remmen de reversibele reactie CO2 + H2O H2CO3 HCO3- + H+
  • H+ wordt t.h.v. de proximale en distale tubulus uitgewisseld voor Na+
  • Minder productie van H+ Na+/H+ uitwisseling Na+ uitscheiding

  
• Voornaamste klinische toepassingen van koolzuuranhydraseremmers

  • Bij glaucoom
  • Profylaxis of behandeling van longoedeem dat kan optreden tijdens een verblijf op grote hoogte
  • Bij epilepsie