Aralin 3| Politikal na Pakikilahok

• Ayon sa Artikulo 2, Seksiyon 1 ng ating Saligang Batas, "Ang Pilipinas ay isang estadong republikano at demokaratiko. Ang ganap na kapangyarihan ay angkin ng sambayanan at nagmumula sa kanila ang lahat ng awtoridad ng pampamahalaan."
• Ang kapangyarihan ng estado ng Pilipinas ay wala sa pamahalaan at sa mga taong bumubuo nito, sa halip ito ay nagmumula sa mga mamamayan.
• Ang pagboto ay isang obligasyon at karapatang politikal na ginagarantiyahan ng ating Saligang Batas ng 1987.
• Ayon sa Artikulo 5 ng Saligang Batas 1987, ang mga maaaring makaboto ay:

  1. mamamayan ng Pilipinas
  2. hindi diskwalipikado ayon sa isinasaad ng batas
  3. 18 taon gulang pataas at
  4. tumira sa Pilipinas nang kahit isang taon at sa lugar kung saan niya gustong bumoto nang hindi bababa sa 6 na buwan bago mag-eleksiyon
• Ang pakikilahok sa eleksiyon ang pinapayak na paraan ng pakikilahok ng mamamayan.
• Noong halalan ng 2016, sinabi ng dating Commissioner ng Commission on Elections na si Gregoria Lardizabal na naging talamak pa rin ang insidente ng pamimili ng boto, sa kabila ng pagkakaroon ng automated election.
• Batay sa ISSP Citizenship Survey noong 2004, pangunahin ang pagboto bilang katangian ng isang mabuting mamamayan para sa mga Pilipino.
• Batay sa ISSP Citizenship Survey noong 2004:

  1st - pagboto

  2nd - wastong pagbabayad ng buwis

  3rd - laging pagsunod sa batas

  4th - pagsubaybay sa gawain ng pamahalaan

  5th - unawain ang opinyon ng ibang tao
• Ayon sa constitutionalista na si Fr. Joaquin Bernas (1992), ang layunin ng pagboto ay hindi na ang pagbibigay ng mandato sa mga opisyal para mamuno, bagkus ay ang pagbibigay ng kapangyarihan sa mga makapag-papaunlad sa estado at malupig ang mga nagpapahirap sa bayan.
• Mga Diskwalipikadong Bumoto, ayon sa Sanggunian: Omnibus Election Code, Artikulo 12, Seksyon 116

  1. mga nasentensiyahang makulong nang hindi bababa sa isang taon, maari siyang bumoto muli pagkaraan ng 5 taon pagtapos ng parusang inihatol sa kaniya
  2. mga nasentensiyahan ng hukuman sa mga kasong rebelyon, sedisyon, paglabag sa anti-subversion at firearms law at anumang krimeng laban sa seguridad ng bansa, maari syang makaboto muli pagkaraan ng 5 taon pagkatapos ng parusang inihatol sa kanya
  3. mga taong idineklara ng eksperto bilang baliw
• Civil Society

  • tumutukoy sa isang sektor ng lipunan na hiwalay sa estado
  • binubuo ng mga mamamayang nakikilahok sa mga kilos protesta, lipunang pagkilos, at mga Non-Governmental Organizations/People’s Organizations
  • nilalayon na maging kabahagi sa pagpapabago ng mga polisiya at maggiit ng accountability (kapanagutan) at transparency(katapatan) mula sa estado (Silliman, 1998)
• Nilalayon ng Civil Society na maging kabahagi sa pagpapabago ng mga polisiya at maggiit

  ng accountability (kapanagutan) at transparency(katapatan) mula sa estado (Silliman, 1998).
• Ang mga samahan na tinatawag na NonGovernmental Organizations (NGOs) at People’s Organizations (POs) ay mahalagang bahagi ng Civil Society.
• Civil Society

  Ayon kay Horacio Morales (1990), “people empowerment entails the creation of a parallel system of people’s organizations as government partner in decision making...”
• Ang patuloy na pagtaas sa bilang ng mga mamamayang Pilipino ay nagdudulot ng mataas na pressure sa yamang tubig ng bansa at sa lahat ng yamang-likas, sa kabuuan. Kung hindi magkakaroon ng patuloy na pag-unlad,

  halimbawa sa teknolohiya, mahihirapang makaagapay ang bansa sa lumalaking

  pangangailangan ng mamamayan dulot ng pagdami ng tao. Kung magkagayon,

  maaaring maganap ang sapantaha ni Thomas Malthus na ang patuloy na paglaki

  ng populasyon ay maaaring magdulot ng kahirapan na sa kalaunan ay kakulangan

  sa pagkain.
• Maaaring maganap ang sapantaha ni Thomas Malthus na ang patuloy na paglaki ng populasyon ay maaaring magdulot ng kahirapan na sa kalaunan ay kakulangan sa pagkain.
• Ayon naman kay Randy David (2008), sa pamamagitan ng Civil Society, ang mga mamamayan ang pinanggagalingan ng soberenya ng isang estado.
• Sa pamamagitan ng paglahok sa Civil Society, ang mga mithiin ng mga mamamayan ang magiging batayan ng buong estado sa pamamahala ng isang bansa.
• Civil Society

  Kinikilala ng Saligang Batas ng 1987 ang kahalagahan ng mga samahang ito sa pagtataguyod ng kaunlaran: “the state encourage non-governmental, community based, or sectoral organizations to effective and

  reasonable participation at all levels of social, political, and economic decision

  making."
• Ipinaliwanag ni Constantino-David (1998) ang mga bumubuo sa civil society:

  • binubuo ng mga kilos protesta, mga lipunang pagkilos, at mga voluntary organizations
  • Ang huli ay nahahati sa dalawang kategorya: ang mga grassroots organizations o people’s organizations (POs); at ang mga grassroot support organizations o non-governmental organizations (NGOs).
• Grassroots Organizations o People’s Organizations (POs)

  • naglalayong protektahan ang interes ng mga miyembro nito.
  • Dito nahahanay ang mga sectoral group ng kababaihan,kabataan, magsasaka, mangingisda, at mga cause-oriented group.
• Grassroot Support Organizations o Non-Governmental Organizations (NGOs)

  • naglalayong suportahan ang mga programa ng mga People’s Organization -
• Magkakaiba man ang layuni n ng dalawang uri ng samahan (PO at NGO), nagkakapareho naman ito sa mga gawain tulad ng pagsulong ng mga adbokasiya, pagsasagawa ng mga kampanya at lobbying, at pakikilahok sa mga gawain sa lipunan.