6. Ünite (Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı)

• Topkapı Sarayı

  Osmanlı Devleti'nde hükümet, ordu ve eyaletlerin yönetimi bütünüyle padişahın uhdesinde, merkezde toplanmıştı
• Topkapı Sarayı, ilk olarak Orhan Bey zamanında Bursa'da inşa edildi
• Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethinden sonra devletin merkezi İstanbul'a taşındı
• Topkapı Sarayı, devletin en önemli idare merkezi ol
• Topkapı Sarayı


  • Padişahın tahta çıkışında yapılan cülus törenleri, bayramlaşma törenleri burada yapıldı
  • Devletin en önemli kurumları (Divân-ı Hümayun gibi) burada toplandı
  • Çeşitli ülkelerden gelen elçiler burada kabul edildi
  • Reayanın çoğu, sorunlarını çözmek için Topkapı Sarayı'na geldi
• Topkapı Sarayı etrafında birçok cami, han, çarşı, medrese, tercüme büroları, park, bahçe gibi tesisler inşa edilerek şehir kültürü bu bölgede hızla gelişti
• Topkapı Sarayı


  • Geniş avlular, köşkler, kasırlar, camiler, divanlar, devlet daireleri, kütüphaneler, koğuşlar, mutfaklar, çeşmeler ve bahçelerden oluşuyordu
  • Hem denizden hem de karadan Topkapı Sarayı'na açılan kapıları vardı
  • Saray'ın surlarının çevresinde üst düzey devlet yöneticilerin konutları bulunuyordu
• Topkapı Sarayı ile âdeta bütünleşen başkent İstanbul, padişahlar ve devlet adamlarının kurduğu vakıflar sayesinde kısa sürede bayındır haline geldi
• Fatih yayımladığı bir fermanla yerli gayrimüslim halkın İstanbul'da kalmasını sağladı
• Topkapı Sarayı


  • Enderun (iç saray), birun (diş saray) ve harem olmak üzere üç bölümden oluşuyordu
• Enderun


  Topkapı Sarayı'nın bu bölümü, saray görevlileri ve devlet idarecilerinin yetiştirildiği yerdi
• Devşirme ve pencik sistemi


  1. Toplanan çocuklar Acemi Ocağı'na gönderilmeden önce, bir seçime tabi tutulurdu

  2. Gösterişli, ahlaklı ve zeki olanlar, önce Edirne Sarayı, Galata Sarayı, İbrahim Paşa Sarayı gibi saraylarda sıkı bir eğitimden geçirilirdi

  3. Türk-İslam âdet ve geleneklerine göre yetiştirilirdi

  4. Yetenekli öğrenciler Enderun'a alınırdı
• Enderun


  • Eğitim, iyilik ve doğruluk ilkelerine dayanırdı
  • Öğrenciler dini, ilmî ve siyasi eğitim yanında saray protokollerini öğrenir, daha sonra devlet kademelerinde görev alırlardı
• Enderun Mektebinden yetişenler başta padişahın hizmetkârı olmak üzere, devletin birçok kademesinde görev yaparlardı
• Birun


  Topkapı Sarayı'nın Bâb-ı Hümâyûn ile Babüssaade arasında kalan bölümü
• Birun


  • Adalet kasrı, hastane, mutfaklar, ahırlar, erzak odaları, çalışanların koğuşları, kayıkhaneler, bahçe ve bostanlar, ok ve cirit alanları yer alırdı
  • Saray muhafızları ve hizmetlileri burada bulunurdu
• Divân-ı Hümayun


  Osmanlı Devleti'nde her türlü devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yer
• Divân-ı Hümayun


  • Bugünkü Bakanlıklar Kurulu niteliğindeydi
  • Devletin birinci derecedeki siyasi, adli, askerî, örfi ve mali bütün işleri burada görüşülür, padişahın onayı ile karara bağlanırdı
  • Dileyen herkes sorununu, istek ve şikâyetlerini Divân'a iletebilirdi
• Fatih Dönemi'nden itibaren Divân'a vezir-i âzamlar başkanlık etti
• Padişahlar Divân'ın üst tarafında bulunan ve "kafes arkası" denen yerden toplantıları takip etti
• Vezir-i Âzam (Sadrazam)


  Padişahın en büyük yardımcısı ve mutlak vekili idi
• Vezirler


  • Seyfiye sınıfına mensup olan vezirler Divan'da vezir-i azamın sağında bulunur, Kubbealtı isimli yerde toplanıp kendilerine verilen işlere baktıkları için Kubbe vezirleri olarak da anılırlardı
• Kazasker


  Adalet işlerinden sorumluydu
• Defterdar


  Her türlü mali işlemlerden sorumluydu
• Nişancı


  Divan'dan çıkan her türlü ferman ve berata padişahın tuğrasını çekerdi
• Reisülküttap


  Divân-ı Hümayun'un asli üyesi değillerdi, ancak Divân kätiplerinin ve kalemlerinin şefi konumundaydılar
• Kaptanıderya


  Denizcilik işlerinden sorumlu en büyük komutan sifatındaydı
• Yeniçeri Ağası


  Askeri konularda gerek görüldüğü zaman Divân'a çağrılırdı
• Osmanlı Devleti'nin Yönetim Anlayışı


  • Halkın huzur içerisinde yaşaması ve adil, himayeci bir yönetim sistemiyle yönetilmesine dayalıydı
  • Devletin devamlılığı esastı
  • Mutlak otorite padişahtaydı
• Kâtipülküttap


  Divan'da kabul edilen fermanlara uygun olarak emirleri yazmak, padişah ve vezir-i âzama gelen mektupları tercüme ettirerek bunlara cevaplar hazırlamaktı
• Kaptanıderya


  Seyfiye sınıfına mensup olan, Kanuni Dönemi'nden itibaren Divan'ın asıl üyesi, denizcilik işlerinden sorumlu en büyük komutan, tersaneye ait işlere bakan, donanma ile ilgili çalışmaları yürüten
• Yeniçeri Ağası


  Askeri konularda gerek görüldüğü zaman Divân'a çağrılan, Kapıkulu askerlerinin her türlü sorununu Divan'a ileten, başkent İstanbul'un güvenliğinden sorumlu
• Osmanlı Devleti'ndeki başlıca divan üyeleri

  • Kâtipülküttap
  • Kaptanıderya
  • Yeniçeri Ağası
• Osmanlı Devleti'nin yönetim anlayışı

  Halkın huzur içerisinde yaşaması ve adil, himayeci bir yönetim sistemiyle yönetilmesine dayalı
• Osmanlı Devleti'nde, devletin devamlılığı esastır
• Osmanlılarda hükümdarlık makamı Allah'ın inayeti ve takdiri olarak yorumlandı
• Osmanlılarda padişah, yetkilerini şeri ve örfi kurallara uyarak kullanırdı
• Örfe uygun sosyal ve ekonomik hayatı düzenleyici kurallar

  Kanunname veya ferman
• Her türlü devlet işleri Divân'da görüşülüp karara bağlanırdı ancak son söz hükümdarın olurdu
• Osmanlı Devleti'nin ilk yıllarında kimin padişah olacağı konusunda belirsizlik

  "Ülke hanedanın malıdır." anlayışı ile padişahın tüm erkek çocuklarının tahta çıkma hakkı bulunuyordu