GS hc- Duitsland

• Kenmerkende aspecten

  • De rol van moderne propaganda en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
  • Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme
  • De crisis van het wereldkapitalisme
  • Het vormen van twee wereldoorlogen
  • Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden
  • De Duitse bezetting van Nederland
• Einde Eerste Wereldoorlog

  1918
• Einde Eerste Wereldoorlog


  1. 29 september: militair opperbevel gaf aan niet te kunnen winnen

  2. Oktober: Revolutie van bovenaf > vorming parlementaire regering > Rijksdag verantwoordelijk voor sluiten vrede i.p.v. legerleiding

  3. Geallieerden eisten volledige overgave en vertrek keizer

  4. November: rellen in Duitsland

  5. 9 november: Keizer Wilhelm II trad af

  6. 10 november: Wilhelm in Nederland

  7. 11 november: wapenstilstand
• Weimarrepubliek


  Macht bij Rijksdag (parlement), vrije verkiezingen 19 januari 1919 > democratische partijen meerderheid
• Veel staatgeweld > communisten oneens met sociaaldemocraten
• Spartakusopstand


  Onder leiding van Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg > mislukte communistische revolutie
• Nieuwe regering


  1. Verantwoordelijk voor opstellen grondwet

  2. Verantwoordelijk voor vredesvoorwaarden ondertekenen
• Grondwet


  • Stelsel van evenredige vertegenwoordiging
  • Volk kreeg recht van volksreferendum
  • Kiesrecht voor vrouwen
• Zeer democratische grondwet; internationaal vooruitstrevend
• Verdrag van Versailles


  • Duitsland had geen inspraak
  • Kreeg als enige de schuld van de oorlog
  • Moest 13% aan grondgebied afstaan
  • Moest alle koloniën afstaan
  • Moest leger inkrimpen tot 100.000 man en mocht geen zware wapens bevatten
  • Moest alle kosten vergoeden d.m.v. herstelbetalingen
• Veel woede onder Duitse bevolking
• Dolkstootlegende


  Een complottheorie die tussen de beide wereldoorlogen vooral onder de nationalisten en conservatieven in Duitsland leefde, en die inhield dat Duitsland de Eerste Wereldoorlog niet op het slagveld verloren had, maar dat dit verlies te wijten was aan verschillende groepen aan het thuisfront, waaronder met name Joden, linkse revolutionairen en linkse republikeinen
• Januari 1923: FR bezette Ruhrgebied


  1. Arbeiders staakten, regering betaalde lonen door

  2. Veel extra geld gedrukt > ontstaan hyperinflatie
• Spaargeld, lonen en pensioenen niets meer waard
• Oplossingen hyperinflatie


  1. Nov '23: invoering Rentenmark

  2. 1924: Dawesplan VS
• Geallieerden troepen verlaten Ruhrgebied
• Herstelbetalingen van start
• Buitenlandse leningen aan Duitsland mogelijk (vooral vanuit VS)
• Economische opbloei Duitsland

  1925-1929
• 1925: Verdrag van Locarno


  1. Erkenning Verdrag van Versailles

  2. Erkenning nieuwe grenzen

  3. Duitsland toetreden tot Volkenbond
• Het ging beter met Duitsland: nieuwe mark met vroegere waarde, industrie herstelde, werkloosheid nam af en politieke onrust verminderde
• Beurskrach VS

  1929
• Amerikaanse beurs stortte in
• VS wilde leningen terug
• Duitse industrie zakte in (export nam af)
• Crisis in Duitsland: werkloosheid, politieke chaos terug, sterke groei Nationaalsocialistische Deutsch Arbeiterpartei (NSDAP)
• Adolf Hitler


  • 1923: Putsch (staatsgreep)
  • 1924: Hitler schreef Mein Kampf in gevangenis
  • 1930: Hitler beloofde einde economische crisis en verwerping Verdrag van Versailles
• Nationaalsocialistische ideologie

  • Rassenleer
  • Vereren van hiërarchie, discipline en het Führerprinzip
  • Verheerlijken van geweld, militarisme en imperialisme
  • Streven naar Volksgemeinschaft: ideale Duitse samenleving door ras verbonden, hiërarch georganiseerd, belangen individu ondergeschikt aan belangen staat
• 1933


  1. 30 jan: Hitler Rijkskanselier

  2. Rijkspresident bleef Paul von Hindenburg

  3. Hitler ontbond Rijksdag > verkiezingen 5 maart

  4. 27 feb: Rijksdagbrand

  5. 28 feb: Reichstagbrandverordnung
• Arrestaties 'gevaarlijke mensen': communisten rijksdagafgevaardigen en vakbondsleiders
• Gleichschaltung


  Nazificatie: Duitsers moesten heropgevoed worden tot goede nationaalsocialisten
• Werkloosheid daalde, productie steeg door investeringen in werkverschaffingsprojecten en oorlogsindustrie
• 1933: 6.000.000 werklozen
• 1936: 800.000 werklozen
• Buitenlandse politiek '33- '36


  1. Okt '33: Duitsland uit Volkenbond

  2. Jan '35: Stemming Saarland > aansluiting Duitsland

  3. Mrt '35: Invoering algemene dienstplicht + luchtmacht

  4. Mrt '36: Duitsland troepen bezetten gedemilitariseerd Rijnland

  5. Nov '36: Vriendschapsverdrag Italië
• Buitenlandse politiek


  1. Mrt '38: Anschluss van Oostenrijk

  2. Sep '38: Conferentie van München > Annexatie Sudetenland > Neville Chamberlain: ''It's peace for our time.''

  3. '39: Annexatie Tsjecho-Slowakije

  4. Danzig

  5. Molotov-Von Ribbentroppact

  6. 1 sep '39: Aanval op Polen
• Duitsland > Blitzkrieg
• '39 en '41: Duitsland veroverde groot deel van Europa
• Operatie Barbarossa


  22 juni '41
• Slag om Stalingrad, keerpunt in oorlog


  Aug '42