geschiedenis 9&10

• De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.  

  De 19e eeuw werden er steeds meer uitvindingen gedaan zoals de radio en de bioscoop. Deze uitvindingen werden in de 20e eeuw gebruikt om grote massa's toe te spreken en propaganda te verspreiden. Door censuur waren alleen voorgeschreven programma's of films toegestaan om de bevolking te indoctrineren.  
• Het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme.  

  In totalitaire staat is een land waarin alles van de bevolking in de gaten wordt gehouden. Ook je denken wordt door propaganda beïnvloed en iedereen die het niet met het bestuur eens was, 'verdween'. Het eerste communistische land werd de Sovjet-Unie. Rusland werd jarenlang door Tsaren bestuurd. De laatste werd tijdens de Februarirevolutie afgezet.
• Tijdens de Oktoberrevolutie kwamen Lenin en zijn bolsjewieken aan de macht. Zij wilde een klasseloze samenleving waarin de proletariërs (arbeiders) het voor het zeggen hadden. Al het privébezit werd afgeschaft. Na Lenin, wordt Stalin de baas. Hij gaat over op de vijfjarenplannen waarin de gehele economie door de staat wordt geleid. De landbouw wordt gecollectiviseerd waardoor boeren, arbeiders in fabrieken kunnen worden.
• De absolute tegenstander van het communisme is het fascisme en later het nationaalsocialisme. Beide vinden dat een land geleidt moet worden door een dictator en zijn erg nationalistisch en militaristisch. Het nationaalsocialisme voert daar nog rassenleer (inclusief antisemitisme) en de Lebensraumgedachte aan toe. Voor Hitlers Arische ras moet genoeg leefruimte zijn.
• De Oostenrijkse Hitler weet handig op de Duitse onvrede over de wereldcrisis in te spelen door het Verdrag van Versailles en de Joden hiervan de schuld te geven. Hij wint de verkiezingen, maar is niet van plan met de communisten in het parlement te gaan samenwerken. Zijn tegenstanders weet hij de schuld te geven van de Rijksdagbrand, waarna hij de noodtoestand uitroept. Zijn NSDAP regeert nu Duitsland en zijn Derde Rijk is een feit.  
• De crisis van het wereldkapitalisme 

  In roerige jaren '20 gaat het met de Amerikaanse economie ontzettend goed. Er wordt massaal geleend om nog meer producten te kunnen kopen (massaconsumptie). Aan al dit succes komt een einde als op Zwart Donderdag de Beurskrach plaatsvindt en de hele economie in elkaar stort. Door de wereldhandel slaat deze ook over naar andere landen. Amerikaanse presidenten willen niet ingrijpen in de economie door het liberalisme.
• de crisis van het wereldkapitalisme

  President Roosevelt ziet dat anders en voert als hij verkozen wordt de New Deal in. Door uitkeringen en grote werkgelegenheidsprojecten krijgen steeds meer werkelozen een baan. Toch zou de crisis pas door de komst van de Tweede Wereldoorlog worden opgelost. Toen kon Amerika dankzij de oorlogsindustrie weer veel geld verdienen.  
• Het voeren van twee wereldoorlogen 

  Dit is een draak van een KA. De Eerste Wereldoorlog wordt veroorzaakt door nationalisme, militairisme, imperialisme en bondgenootschappen. Door de moord op de Oostenrijk-Hongaarse kroonprins Frans Ferdinand slaat de vlam in de pan. Aan het begin was er nog veel oorlogseuforie, maar na de jarenlange en uitputtende loopgravenoorlog in het westen en de bewegingsoorlog in het oosten is dat al snel verdwenen.
• het voeren van twee wereldoorlogen: Als Rusland zich door de Russische Revolutie terugtrekt hoeft Duitsland niet meer een tweefrontenoorlog te voeren, maar door de komst van de VS verliezen de Duitsers. Na de wapenstilstand worden de Duitsers door het Verdrag van Versailles vernedert en is dat een oorzaak voor het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog. 
• het voeren van twee wereldoorlogen: De geallieerden proberen Hitler nog te vriend te houden door de appeasementpolitiek, maar als Hitler Polen binnenvalt zijn voor hen ook de rapen gaar.  De Sovjet-Unie doet niet mee, want die hebben een niet-aanvalsverdrag met Duitsland gesloten. Hitler valt in 1940 West-Europa en krijgt alle landen, behalve Engeland op de knieën.  
• het voeren van twee wereldoorlogen: Een jaar later Hitler toch de Sovjet-Unie binnen. De marinebasis van de VS wordt aangevallen en nu preken we van een wereldoorlog. Het keerpunt voor Duitsland komt bij de slag om Stalingrad en een jaar later vallen ook de andere geallieerden binnen via de stranden van Normandië tijdens D-Day. In 1945 pleegt Hitler zelfmoord en in augustus van dat jaar eindigt de oorlog als de VS twee atoombommen op Japan gooit.   
• Racisme en discriminatie die leidde tot genocide, in het bijzonder op de joden 

  Vanaf het moment dat Hitler aan de macht komt, worden de Joden in Duitsland gediscrimineerd. Stap voor stap mogen ze steeds meer dingen niet. Niet trouwen met 'Duitsers", niet meer op plekken komen of werken voor de Duitse regering. Door de Duitse veroveringen in de Tweede Wereldoorlog komen er steeds meer Joden in het Duitse rijk te wonen en stappen de Duitsers over op genocide (volkerenmoord).
• racisme en discriminatie: Eerst worden de Joden geëxecuteerd, maar aangezien dat niet snel genoeg gaat voor de nazi's stappen ze over op de concentratiekampen. Vanuit doorvoerkampen worden de Joden hiernaartoe of naar vernietigingskampen gebracht. Zes miljoen Joden worden binnen een paar jaar tijd vermoord. Zij zijn niet de enige, maar wel de grootste groep. Voor deze gebeurtenis zijn er twee namen Holocaust of Shoah. 
• De Duitse bezetting van Nederland 

  Nederland had de hoop net als in de Eerste Wereldoorlog neutraal te blijven, maar die hoop vervloog toen Hitler op 10 mei 1940 Nederland binnenviel. Na 5 dagen vechten bombardeerde de Duitsers Rotterdam en vluchtte de Nederlandse regering en het Nederlandse koningshuis naar Engeland. In Nederland kwam een Duits bestuur. De bezetting leek in de beginjaren mee te vallen, omdat de Duitsers de Nederlanders als broedervolk zagen. Dat gold alleen niet voor de Nederlandse joden.
• de duitse bezetting van Nederland: Het grootste gedeelte van de Nederlanders accommodeert (past zich aan) aan de Duitse bezetting. Een klein deel gaat in verzet en probeert de Duitsers tegen te werken, die worden geholpen door collaborateurs zoals NSB'ers onder leiding van Anton Mussert. Na de inval in de Sovjet-Unie worden steeds meer Nederlandse mannen opgeroepen om in Duitsland te gaan werken.
• duitse bezetting van Nederland: n 1944 wordt het zuiden van Nederland bevrijdt. Het lukt de geallieerden niet om de grote rivieren over te steken. Daardoor blijft het noorden bezet en vindt daar de Hongerwinter plaats. In mei 1945 is dan heel Nederland bevrijdt. 
• Verwoesting op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij de oorlogvoering.  

  Door alle moderne wapens uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog zorgde voor een verwoesting zoals mensen die nog niet eerder hadden gezien. De Belgische stad Ieper (precies tussen de loopgraven) raakte tijdens de Eerste Wereldoorlog enorm beschadigd. En wat dacht je van het bombardement op Hiroshima door een atoombom (massavernietigingswapen)?
• bombardementen: Door de bombardementen op steden raakte ook de burgerbevolking betrokken bij de oorlog. Daarnaast was al het voedsel op de bon en moesten vrouwen het werk van mannen in fabrieken overnemen. Beide wereldoorlogen waren totale oorlogen: de gehele bevolking raakte bij de oorlogen betrokken. 
• Vormen van verzet tegen West-Europees imperialisme 

  In de koloniën ontstaat in de 20e eeuw steeds meer verzet tegen imperialisme. De koloniën worden uitgebuit en hebben geen inspraak. Ook nationalisme begint in de koloniën steeds meer op te komen. Sommige onafhankelijkheidsstrijders hebben in Europa gestudeerd en zien dat het hier anders aan toe gaat dan bij hen thuis. Waarom heeft de Europese bevolking wel kiesrecht, maar hebben zij niets te zeggen over het bestuur van hun eigen land.  
• vormen van verzet tegen het west Europese imperialisme: Aan het begin van de 20e eeuw wordt het verzet nog hard de kop ingedrukt, maar dat verandert na de Tweede Wereldoorlog. Koloniën van Europese landen worden veroverd door Japan en die laat zien dat je de Europeanen wel kan verslaan.  Als Japan zelf verslagen wordt, roepen de onafhankelijkheidsstrijders in oost-Azië de onafhankelijkheid van hun eigen land uit. Alleen laten de Europese landen dat niet zomaar gebeuren.  
• De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeide dreiging van een atoomoorlog 

  Door de atoombom die de VS succesvol demonstreerde op Japan was het vertrouwen tussen de VS en de SU na de Tweede Wereldoorlog weg. Beide landen verdachten elkaar ervan dat zijn hun invloedssferen zodanig wilde uitbreiden dat er van de ander straks niks meer over was. Om dat te voorkomen bouwde beide kanten ontzettend veel atoomwapens die ze niet tegen elkaar duurde in te zeggen uit angst voor een alles vernietigde atoomoorlog.
• Door middel van de Trumandoctrine en het Marshallplan probeerde de VS te voorkomen dat het communisme zich zou verspreiden. De Sovjet-Unie deed dit op haar beurt weer door de Breznjevdoctrine. Meerdere keren stonden de grootmachten tegen over elkaar, maar nooit werd er direct gevochten tussen de twee. Vandaar dat we spreken van een koude oorlog
• Gevochten werd er wel zeker in Korea en Vietnam maar dan tussen bondgenoten van beide grootmachten. Beide grootmachten waren er ook verantwoordelijk voor dat Duitsland na de Tweede Wereldoorlog in vier stukken werd verdeeld, waarmee deze zich uiteindelijk tot twee Duitslanden ontwikkelde: de BRD en de DDR.
• Vanuit de DDR probeerde veel mensen via Berlijn naar de BRD te vluchten. Dit probeerde de DDR uiteindelijke te voorkomen door de bouw van de Berlijnse muur. De Koude oorlog eindigde toen Gorbatsjov met zijn glasnost en perestrojka indirect opstanden in Oost-Europa veroorzaakte en het ijzeren gordijn viel. Ook Duitsland werd weer één land. De Sovjet-Unie niet, want die viel in 1991 uit elkaar. 
• De eenwording van Europa 

  Een voorwaarde voor het Marshallplan was dat Europese landen meer met elkaar moesten samenwerken. Er was genoeg bloed vergoten in Europa in de afgelopen vijftig jaar. Deze eerste samenwerking kwam er tussen Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Italië en de Bondrepubliek Duitsland: de EGKS
• met de EGKS: Door elkaar kolen en staalproductie in de gaten te houden, kon je zien of de ander van plan was een oorlog te beginnen. De samenwerking ging zo goed dat de landen besloten op meer terreinen te gaan samenwerken. Ook sloten steeds meer landen zich hierbij aan. Dit alles leidde uiteindelijk tot de oprichting van de EU. 
• De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen. 

  Dankzij het Marshallplan groeit de economie explosief in West-Europa. Er is zoveel werk dat er te veel banen zijn voor te weinig Nederlanders. Daarom haalt de Nederlandse regering mensen uit Italië, Spanje, Marokko en Turkije om hier te gaan werken (Gastarbeiders).
• toenemende welvaart: Mensen hebben veel geld te besteden en geven dat graag uit aan nieuwe producten zoals de televisie. Mensen leven in een consumptiemaatschappij. Ook de jongeren hebben meer geld te besteden en verenigen zich in jongerenculturen die zich afzetten tegen hun ouders. Zij luisteren liever naar de Beatles en spreken zich uit tegen de oorlog in Vietnam. Ook zijn ze het niet eens met het gezag (ouders, leraren, politie). Daarom krijgen ze ook wel de naam protestgeneratie. Ook vrouwen komen nu op voor gelijke rechten in de tweede feministische golf.  
• De ontwikkeling van een multiculturele en pluriforme samenleving 

  Dit is eigenlijk het gevolg van alle Ka's uit TV10 bij elkaar. Door de dekolonisatie komen er na de Tweede Wereldoorlog Surinamers en Molukkers naar Nederland toe. Sommige denken dat het hier economisch beter zal gaan, andere moeten uit hun moederland vetrekken. De Gastarbeiders blijven hier niet even en halen later hun gezinnen ook naar Nederland. Tel daar de vluchtelingen uit de jaren '90 bij op en je hebt een samenleving die uit veel culturen bestaat (multiculturele).