морфологија општо

• Морфологијата е дел од науката за јазикот (лингвистиката)
• Морфологија


  Се занимава со проучувањето на формите на зборовите, нивното образување и нивното граматичко значење
• Морфологијата се занимава само со надворешната форма на зборовите – нивната градба и поделбата во групи според граматичките својства
• Лингвистички дисциплини тесно поврзани со морфологија

  • лексикологијата
  • зборообразувањето
  • морфосинтаксата
• Морфема


  Помали делови од кои се составени зборовите: гласови, слогови и морфеми (значенски делови)
• Деловите од кои се состои еден збор, а кои се носители на некое значење (лексичко или граматичко) се наречени морфеми
• Менливи зборови

  • именки
  • придавки
  • заменки
  • броеви
  • глаголи
• Неменливи зборови

  • прилози
  • предлози
  • сврзници
  • извици
  • честици
  • модални зборови
• Морфема


  Деловите на зборот што имаат некакво значење
• Општ дел (корен)


  Делот од зборот, кој е носител на значењето на поголема група зборови
• Наставки


  Деловите што му се додаваат на општиот дел (коренот) на зборот
• Претставки


  Деловите што стојат пред коренот
• Основа


  Кога зборовите ги разгледуваме во рамките на определен вид (именка, глагол, придавка) тогаш, освен општ дел (корен) на зборот, издвојуваме и основа на зборот
• Основен вокал

  Кај глаголите се разликуваат три дела на зборот: општ дел (корен), основен вокал (самогласка) и наставка
• Изведбени, зборообразувачки наставки

  Со кои се создаваат зборови со ново значење
• Граматички наставки


  Не го менуваат значењето на зборот, туку му даваат само надворешни белези
• Морфосинтаксата е поддисциплина на лингвистиката
• Морфосинтакса


  Премин од морфологијата кон синтаксата
• Морфологија


  Се занимава со структурата на збороформите
• Синтакса


  Се занимава со способноста на збороформите да воспоставуваат врски со други збороформи и да формираат синтаксички единици
• Функции на зборовите во реченицата

  • подмет
  • глаголско-именски прирок
  • дополнение (атрибут – на именката и предмет – на глаголот)
  • дел од глаголско-именскиот прирок
  • додаток
• Морфосинтаксата се занимава со функцијата на видовите зборови во реченицата
• Морфема


  Делови од зборот со лексичко или граматичко значење
• Видови морфеми

  • Корен
  • Афикси
• Видови афикси

  • Префикс (претставка)
  • Суфикс (наставка)
  • Интерфикс
  • Флексија
• Збороформа е варијантата на зборот која се наоѓа во различни контексти.
• Збороформа е збор кој не го менува своето основно значење, но во зависност од опкружувањето добива различни граматички белези.
•  Корен (коренска морфема) е општиот дел кој повеќе не може да се дели и кој е носител на значењето на група зборови.
•  Афикси  се додатоци на општиот дел (коренот) кои служат за изведување на нови зборови (зборообразувачки) или за граматички (формообразувачки) ознаки.
• изведбени(зборообразувачки)морфеми

  а) префикс (претставка) – влегува во составот на основата и се наоѓа пред коренот;б) суфикс (наставка) – се наоѓа зад коренот, а пред флексијата;в) интерфикс – се наоѓа меѓу две коренски морфеми.
• граматичка(формообразувачка)морфема

  г) флексија – се наоѓа на крајот од формата на зборот (ја означува промена на род, број, лице, вид итн.)