Medicatieleer 2

• Farmacokinetiekdefinitie

  De weg die de medicatie in het lichaam aflegt
• Wat verklaart farmacokinetiek

  Verklaart waarom sommige geneesmiddelen rechtstreeks in de bloedbaan moeten worden toegediend, terwijl andere via de mond (bv. in tabletvorm) kunnen worden ingenomen
• Wat verschaft farmacokinetiek?

  Verschaft inzicht in de verschillende processen die een geneesmiddel in het lichaam ondergaat
• Voordeel van farmacokinetiek

  Het klinisch effect van medicatie beter voorspeld worden en kan de kwaliteit van de medicamenteuze therapie verbeterd worden
• Processen die per bestanddeel verwerkt worden

  • Absorptie
  • Distributie
  • Metabolisme
  • Excretie
• Absorptie

  Het proces waarbij een stof vanuit de toedieningsplaats in de bloedbaan terecht komt
• Categorieën van toedieningsplaatsen van absorptie

  • Lokaal
  • Enteraal
  • Parenteraal
• Lokale absorptie

  De medicatie wordt rechtstreeks aangebracht op de plaats waar het probleem zich voordoet
• Enterale absorptie

  De medicatie wordt vanuit het maag-darmkanaal opgenomen in de bloedbaan
• Parenterale absorptie

  De medicatie komt via een andere weg dan het maag-darmkanaal in de bloedbaan terecht
• Distributie

  Het proces waarbij de medicatie via het bloed naar de verschillende lichaamsweefsels (vet-, spier- en hersenweefsel) verspreid wordt
• Bloed-hersenbarrière

  Gevormd door het capillaire endotheel in de hersenen, een natuurlijke vorm van beveiliging waardoor stoffen niet zomaar vanuit het bloed binnen de hersenen kunnen dringen, bestaat uit een netwerk aan bloedvaten die belangrijke voedingsstoffen doorlaten en schadelijke stoffen tegenhouden
• Metabolisme

  Een proces dat ervoor zorgt dat het actieve bestanddeel uit de medicatie gemakkelijker kan opgenomen worden
• Metabolisme bij orale toediening

  1. Geneesmiddel komt indien het de passage doorheen de maag heeft doorstaan, in het duodenum en jejunum terecht

  2. Absorptie via het poortaderstelsel (een stelsel waarbij het bloed via kleine aderen wordt afgevoerd naar de lever en niet via de algemene circulatie)

  3. Alle voedingsstoffen en andere stoffen eerst naar de lever passeren voordat ze door de darmen worden opgenomen

  4. Actieve bestanddeel via chemische reactie omgezet in metaboliet - kan werkzaam of toxiciteit zijn vertonen waardoor er een therapeutisch werking optreedt
• Biotransformatie

  Gebeurt meestal in de lever, maar kan ook plaatsvinden in de darmwand, de longen of de nieren
• Manieren waar excretie kan plaatsvinden

  • De nieren
  • De gal
  • Uitscheiding via speeksel
  • Zweet
  • Moedermelk
  • Uitgeademde lucht
• Farmacodynamiek

  De wijze waarop de effecten van het actieve bestanddeel in het lichaam ontstaan, geeft het inzicht in de mechanismen die in werking treden bij het ontstaan van deze effecten
• Thema's van farmacodynamiek

  • Hoe werkt het geneesmiddel in?
  • Welke effecten brengt het teweeg?
• Welke effecten van een geneesmiddel brengt het teweeg?

  • Therapeutische effecten (de gewenste fysiologische effecten)
  • Bijwerkingen (de ongewenste fysiologische effecten)
• Agonist

  Een stof die de werking van een enzym verhoogt, veroorzaakt een respons
• Antagonist

  Een stof met een dempende invloed op de werking van de agonist, blokkeert de respons
• Verpleegkundigen komen in contact met medicatie en hebben de verantwoordelijkheid bij het voorbereiden, toedienen en opvolgen ervan
• Plaatsen waar medicatie zich kan bevinden

  • In de schuifladenkast
  • In de geneesmiddelenkar
  • In de verdovingskast
  • In de koelkast
• Schuifladenkast

  Een computergestuurde medicatiekast, afgesloten in laden bewaard, om medicatiefouten te verminderen en de veiligheid van de zorgvrager bij het innemen van geneesmiddelen te verbeteren
• Geneesmiddelenkar

  Wordt gevuld met medicatie voor 24uur per zorgvrager, gedaan door de nachtverpleegkundige, elk uur van toedienen is er een apart slot voorzien
• Verdovingskast

  Geneesmiddelen met een verdovende werking bevinden zich waarop aantekening wordt gemaakt wanneer er een geneesmiddel uit genomen wordt
• Koelkast

  Bepaalde vormen van medicatie dienen in de koelkast bewaard te worden, de temperatuur van de koelkast mag niet te koud zijn en de medicatie wordt bij voorkeur niet in de deur bewaard
• Aandachtspunten bij het klaarzetten van medicatie

  • Geneesmiddel blijft (indien van toepassing) in de blister
  • Voorzie elke geneesmiddel van een etiket met de naam van de zorgvrager en de dosis
  • Controleer de vervaldatum van de medicatie
  • Bij oogdruppels noteert men de datum van openen op het flesje, 1 maand houdbaar
  • Bij magistrale bereidingen kan deze informatie bekomen worden via de apotheker
• Toedienen van medicatie

  B2 handeling, medisch voorschrift vereist
• Aandachtspunten bij het toedienen van medicatie

  • Check de 7 rights of medication
  • Raadpleeg het medicatieschema in het verpleegdossier
  • Dien de medicatie stap voor stap toe
• De 7 rights of medication

  • Juiste geneesmiddel
  • Juiste samenstelling
  • Juiste vervaldatum
  • Juiste toedieningswijze
  • Juiste naam van de zorgvrager
  • Juiste dosis
  • Juist tijdstip
• Extra aandachtspunten bij het toedienen van medicatie

  • Verpleegkundige tekent af met initialen of paraaf na toedienen
  • Kan afkortingen bevatten
  • Geen afkortingen gebruikt voor cremes, zalven of klevers
• Afkortingen voor medicatie

  • IM = intramusculair
  • IV = intraveneus
  • L = linker
  • R = rechter
  • PO = per os
  • Rect = rectaal
  • SC = subcutaan
  • SL = sublinguaal
  • TD = transdermaal
  • Vag = vaginaal
  • Aer = aerosol
  • Amp = ampul
  • Bruiscompr = bruistablet
  • Co/comp = comprimé
  • o^o /oogdr = oogdruppels
  • Drag = dragee
  • Dr = druppels
  • Fl = flacon
  • Caps = capsule
  • Inf = infuus
  • Ov = ovule
  • Oploss = oplossing
  • Pdr = poeder
  • Spuitamp = spuitampul
  • Sir = siroop
  • Supp = suppositoire
  • Susp = suspensie
  • Z = zakje
• Stap voor stap medicatie toedienen

  1. Checken van de 7 rights of medication

  2. Raadplegen van het medicatieschema

  3. Haal het geneesmiddel uit de verpakking (blister geneesmiddelen wordt pas op het moment uit de blister gehaald, bij 1/2 of 1/4 co gaat de rest in de naaldcontainer (ziekenhuismilieu) of terug in de blister)

  4. Controleer de inname van de medicatie, ZZ of niet (leer zelfzorg aan indien nodig, verward, slechtziend, immobiel of weigerachtig zorgvrager biedt hulp)

  5. Per os breng medicatie met een lepel in de mond (om kruisinfecties te voorkomen, gemakkelijk voor de zorgvrager het geneesmiddel inslikken)
• Extra voorzichtigheid is geboden bij medicatie toedienen met slikproblemen zorgvragers, medicatie combineren met sondevoeding, en transdermale toediening van medicatie
• Redenen waarom is de medicatie die geplet, geopend of gebroken worden niet altijd evident

  • Het actief bestanddeel verloren gaat
  • Er kruisbesmetting kan ontstaan tussen medicatie van verschillende zorgvragers
  • Er toxische stoffen ingeademd kunnen worden
  • De werking van het geneesmiddel verandert
  • Het geneesmiddel interageert met voedsel
  • Specifieke kenmerken van het geneesmiddel dit niet toelaten
• Enteric coated (EC) preparaten


  Het maagsapresistente omhulsel wordt verwijderd, wat niet aan te raden is om te pletten, breken of openen
• Medicatie toedienen bij slikproblemen zorgvragers


  Extra voorzorgsmaatregelen in acht nemen
• Medicatie toedienen bij slikproblemen zorgvragers


  Het actief bestanddeel verloren gaat, er kruisbesmetting kan ontstaan, er toxische stoffen ingeademd kunnen worden, de werking van het geneesmiddel verandert, het geneesmiddel interageert met voedsel, specifieke kenmerken van het geneesmiddel dit niet toelaten
• Enteric coated (EC) preparaten


  • Wordt het maagsapresistente omhulsel verwijderd, mogen zeker niet geplet worden bij een zorgvrager met maagsonde of slikproblemen