Aarde

• Het actualiteitsbeginsel: the present is the key to the past. (Het uitgangspunt dat fysische processen zoals die nu plaatsvinden in het verleden ook zo plaatsvonden).
• Platentektoniek is een systeem van interacties tussen delen van de aardkorst. De beweging en de interactie worden veroorzaakt door de interne hitte van de aarde.
• Plaatbewegingen zijn het resultaat van een duwkracht vanuit de (mid)oceanische rug (ridge push) en een trekkracht als gevolg van het wegduiken van de oceanische korst bij een subductiezone (slab pull).
• Door endogene processen ontstaan vulkanen, aardbevingen en gebergten en de bijbehorende geomorfologische verschijnselen
• Het eruptietype van een vulkaan weerspiegelt zich in de vorm.
• Door verwering en erosie worden gesteenten afgebroken. Het verweringsmateriaal wordt getransporteerd en elders gesedimenteerd.
• De verweringsvorm die overheerst in een gebied wordt hoofdzakelijk bepaald door de klimatologische omstandigheden.
• In de aride zone overheerst in het algemeen mechanische verwering.
• In de aride zone wordt verweringsmateriaal door gebrek aan vegetatie minder goed vastgehouden dan in de gematigde zone.
• Stroomsnelheid en transportmechanisme bepalen de korrelgrootte(verdeling) van het sediment.
• Veranderingen van het aardoppervlak ontstaan door de opbouwende werking van endogene processen en de afbrekende werking door exogene processen.
• Door platentektoniek ontstaan gebergten. De gesteenten in deze gebergten worden onder invloed van met name de hydrologische kringloop afgebroken.
• Het verweringsmateriaal uit gebergten wordt onder invloed van met name de hydrologische kringloop getransporteerd naar lager gelegen gebieden en daar gesedimenteerd.
• Stollings- en sedimentgesteenten kunnen onder langdurige invloed van hoge druk en/of warmte omgezet worden tot metamorfe gesteenten.
• Platentektoniek, de gesteentekringloop en de hydrologische kringloop spelen zich af op verschillende tijd- en ruimteschalen.
• Op mondiale schaal is er een dynamisch evenwicht tussen inkomende zonnestraling en uitgaande warmtestraling.
• Zee- en luchtstromen verdelen de warmte over het aardoppervlak.
• De ligging van oceanen, continenten en gebergten beïnvloedt op diverse schalen het mondiale klimaatpatroon
• Zeestromen worden aangedreven door de wind.
• Daarnaast is er een thermohaliene circulatie aangedreven door verschillen in dichtheid van het zeewater.
• Het landschap is een dynamisch systeem: als één van de geofactoren verandert, leidt dat tot veranderingen van de andere factoren.
• De theoretische grenzen tussen de landschapszones zijn in de praktijk geleidelijke (diffuse) overgangen.
• Landschapszones veranderen door (intensief) menselijk gebruik.
• De gevoeligheid voor landdegradatie verschilt per landschapszone.
• Duurzaam landgebruik kan processen van landdegradatie stoppen of voorkomen.
• Als gevolg van klimaatverandering kunnen de (grenzen tussen) landschapszones verschuiven
• De plaattektonische situatie in het Middellandse Zeegebied is o.a. door de aanwezigheid van een aantal microplaten complex.
• De jaarlijkse verschuiving van de grote luchtdruksystemen leidt tot een nat en een droog seizoen.
• De wederzijdse beïnvloeding tussen natuur en de mens kan juist in het Middellandse Zeegebied leiden tot landdegradatie.
• Duurzaam gebruik van beschikbare watervoorraden kan zorgen voor een balans tussen beschikbaarheid van water en het menselijke gebruik ervan.
• Sedimentatie:

  • delta
  • morene
  • puinhelling
  • puinwaaier
• Stollingsgesteenten:

  • basalt
  • graniet
• Sedimentgesteenten:

  • kalksteen
  • zandsteen
• Metamorfe gesteenten:

  • leisteen
  • marmer
• Geofactoren:

  • gesteente en reliëf
  • klimaat en lucht
  • bodem
  • water
  • flora en fauna
  • de mens
• Landschapszones:

  • polaire zone
  • boreale zone
  • gematigde zone
  • subtropische zone
  • (semi)aride zone
  • tropische zone
• Vormen van landdegradatie:

  • (versnelde) bodemerosie
  • verzilting
  • verwoestijning
• Oorzaken van landdegradatie:

  • overbeweiding
  • ontbossing
• Wereldsysteem:

  • centrum
  • semi-periferie
  • periferie