deel 3

• Tijd om gelijkaardige benaderingen te zoeken van wetenschap en geloof
• Wat er op het ene gebied gelden, moeten toegepast kunnen worden op het andere gebied
• Verhouding tussen wetenschap en geloof is complex
• Om de relatie te begrijpen hebben we de geschiedenis nodig
• Met verbeelding kan een ander gezichtspunt onderzocht worden
• IEDEREEN HEEFT RECHT OM NAAR DE STERREN TE KIJKEN

  De eerste aanzet tot het geloof
• Homo religiosus


  • Leeuwmens: beeld van 30cm, met het lichaam van een mens en het hoofd van een grottenleeuw (dier vanuit de ijstijd – 40 000 jaar oud)
  • Enkel te begrijpen als onderdeel van een ritueel, van een verhaal waarbij de natuurlijke en de bovennatuurlijke wereld verbonden raakten
  • Eerste stappen van het geloof: men deelden met anderen een bepaalde kijk op de wereld, geuit door symbolen en rituelen
  • Muurschilderingen, beelden, gebouwen, plekken waar mensen samenkomen
• Göbekli Tepe (dikbuikige heuvel)


  • Stenen monument in Turkije versierd met spectaculaire reliëfs van gevaarlijke dieren zoals leeuwen, slangen, en gieren
• Sociaal gedrag en impact op hersenen van de mens: sinds dat de mens als soort goed samenleeft heeft hij niet meer elke vaardigheid nodig en krimpen de hersenen met 10%
• Kan enkel gebouwd worden door honderden mensen die tot een complex religieus/ ideologisch systeem verbonden zijn
• Mythen


  Door het ontstaan van gemeenschappen vinden mythen hun weg in het menselijke bestaan
• Mythen


  • Oefenen invloed uit op het handelen van de mens door bepaalde regels en visies op te leggen
  • Bieden de mens inzicht op een antwoord op de existentiële levensvragen (het besef van sterfelijkheid, Mythe Gilgamesj, p.101 en 102)
  • Beschrijving godenraad: Goden konden niet genieten van hun nachtrust door het lawaai van de mensen. Ze bespreken hoe ze het gaan oplossen. Willen de mens doden door een overstroming. Kan echter niet want wie zal hun voedsel opofferen enz?
  • Antwoord op vraag: de dood zit ingebakken in de mens. Het is een onvermijdelijk lot en daarmee moet men kunnen leven
  • Bieden de mens kennis over zijn leefwereld (Mythe Minotaurus, p.104)
  • Geven richtlijnen op praktisch-ethisch vlak (Joods-christelijke scheppingsverhaal, p.103)
• Mythen


  Narratief, vertellend of verhalend
• Filosofie


  Systeemdenken, geloof en wetenschap behoren tot een en dezelfde wijze van nadenken over de werkelijkheid
• Socrates


  • De martelaar van de filosofie die enkel wist dat hij niets wist
  • Wilde weten welke vooronderstelling of waarde er schuilging achter een houding, gevoel, handelen of spreken van een mens
  • Twee basisvragen: eerst vroeg hij vroeg zich af wat een goed leven is en ten twee stelde hij zich de ethische en politieke vraag op welke manier mensen goed kunnen samenleven
  • Aanklacht: Hij erkende de officiële goden van de staat niet en introduceerde geen nieuwe goden. (dus hij zei de verkeerde dingen op het verkeerde moment)
  • 500 Atheense burgers beslissen: schuldig of niet (→ doodstraf of niet?)
• Plato


  • Plato en de zoektocht naar de achterwereld
  • Plato en politiek: Zijn familie zit bij de dertig tirannen die tegen Socrates vechten, maar Plato wilt daar niet toe behoren en breekt de familietraditie en ambieert geen politieke carrière
  • Schrijft over ideale staatsvormen en belang van opvoeding. (ligt in het midden tussen narratief-literaire vorm van wijsgebeerte en systematische traktaten)
• De Allegorie van de grot

  • Een zeer uitgebreide metafoor
  • De gevangenen: vastgeketend in een grot waar geen daglicht te zien is, maar ze zien wel de schaduwen op de muur. Wat ze niet zien is dat er achter het muurtje zich een groot vuur bevindt.
  • De muur waar voorwerpen overgedragen worden: In de geul tussen het muurtje en het vuur lopen wezens met voorwerpen op hun hoofd.
  • Schaduwen op de muur: De voorwerpen werpen dankzij het vuur dansende schaduwen op de wand die zichtbaar is voor de gevangenen.
  • Realiteit voor gevangenen: Beeld en geluid dat ze kunnen waarnemen.
  • Werkelijkheid: opgebouwd uit bouwstenen van empirisch onderzoek, via zien, horen, voelen en proeven.
  • Uitgang: Wanneer de gevangenen los zouden komen en naar het vuur zouden kijken, dan zouden ze helemaal verblind worden door het vuur.
  • Fase 2: Wanneer de gevangenen uit de grot kruipen kan het een tijd duren voordat ze iets kunnen zien en dat zichtbare kunnen begrijpen. ↔ De gevangenen die nog steeds in de grot zitten zullen deze ervaring niet begrijpen en gaan de uitweg naar de buitenwereld niet inzetten
• Kennistheorie


  Vat samen hoe de mens de werkelijkheid kent en tot op welke hoogte die kennis zeker en betrouwbaar is
• De mens leeft aanvankelijk in een schijnwereld en realiseert zich pas geleidelijk dat de werkelijkheid anders is
• Jef loopt fluitend de hoek van de straat om, maar botst daarbij per ongeluk tegen iemand
• Empirische methode


  Kijken, luisteren, snuffelen en likken van die persoon zodat hij kan bepalen wat voor hem staat
• Vrouw


  Jef ziet voor hem de weerspiegeling van de idee vrouw
• Stoel


  Jef ziet dat de vrouw gaat zitten op de idee stoel
• Kennisleer


  Verhouding van het lichaam en de ziel
• Ziel


  • Gaat aan mensenleven vooraf, pre-existent en heeft reeds kennis van alle ideeën die zich buiten de grot bevinden in de schitterende zon
  • Vlak voor geboorte, mens drinkt van stroom van de vergetelheid en vergeet dus alles
  • Kennis opdoen: kwestie van opnieuw herinneren wat men ooit geweten heeft
• Jeff komt tot inzicht wanneer zijn ziel, die in de achterwereld kennis had gemaakt met alle ideeën, voldoende afgestoft raakt en weet dat de afspiegeling voor zijn neus een afspiegeling is van de idee vrouw. Dit zal Jefs hele leven duren. Dus wanneer Jef iets nieuws ontdekt in zijn leven zal hij op zoek moeten gaan naar een opvoeder-begeleider die hem helpt zijn ziel af te stoffen tot hij het idee achter de nieuwe afspiegeling herkent
• Verklarende


  Een taak van de positieve wetenschappen
• Waarderende


  Alles waaruit blijkt dat de mens zijn wereld niet neutraal beleeft. (bv. Ethiek, godsdienst, kunst en levensbeschouwing)
• Allegorie van de grot

  • Echte kennis: resultaat van een inspanning, waarbij men zich erop toelegt om de werkelijkheid in het ware licht te zien. (bv. Grot, het verlaten van de grot en de weg omhoog volgen naar de achterwereld)
  • Verder kijken dan de eerste indruk die de ervaring van de werkelijkheid achterlaat: over het muurtje naar het vuur kijken dat zich achter de rug van de grotbewoners bevindt
  • Beoefenen van de filosofie: de persoon die omkijkt en uiteindelijk wegtrekt uit de grot om te ontdekken hoe de werkelijkheid echt is, onderweg naar ideeën
  • Wijsgebeerte: de discipline die toelaat om de realiteit te zien in het ware licht
  • Geest: de ideeën worden waargenomen die niet samenvallen met de zintuigelijke realiteit
• Verhaal Jef: met zijn lichaam verklaart hij de werkelijkheid, met zijn ziel waardeert hij diezelfde realiteit
• Aristoteles


  • Vermenging van religieuze en wetenschappelijke benadering van de werkelijkheid
  • Mensoverschrijdende ziel en aardse lichaam: zonder ziel zou het lichaam geen weerspiegeling van de idee met bijhorende normerende waarden kennen, zonder lichaam zit de ziel in de achterwereld en kan ze niets observeren of herkennen
  • Uitspraak: "De dingen hebben zichzelf niet gemaakt, maar hebben een oorzaak." → Onbewogen beweger die begrijpelijk is
  • Menselijke ratio kan goddelijke oorsprong vatten, maar het lichaam kan dit niet finaal onderzoeken. (Werkelijkheid steekt rationeel (met verbanden) in elkaar)
  • Wilt integer zoeken naar waarheden om de orde in de kosmos te vinden en mensen maken deel uit van dit redelijke geheel
• Er is verband tussen het bestaan van de mens en het geheel van het universum
• Streefdoel


  Het verstaan van de fenomenen die men waarneemt en de werkelijkheid doorzien
• Persoonlijke ziel (holistisch denken)


  Licht van de rede (verstand), bepaalt onze rede en rationaliteit
• Wereldziel


  Licht van het geloof, zielen die uit dezelfde achterwereld komen
• Dubbelzinnige rationaliteit


  We hebben beide aspecten nodig, zowel de persoonlijke ziel als de wereldziel
• Harmonie


  Het verband waarbij op zijn minst twee elementen in een geordende en aangepaste verhouding tot elkaar staan
• Jezus (Jood) werd gearresteerd, gemarteld en geëxecuteerd als staatsvijand
• Jezus was niet de enige prediker
• Mithras


  • Ook geboren op 25 december
  • Belandde na zijn dood in een rotsgraf en verrees na 3 dagen
  • Deelde met 12 leerlingen een laatste avondmaal