rzeczowe

• Prawo rzeczowe


  Zespół przepisów, które regulują formy prawne korzystania z rzeczy przybierające postać podmiotowych praw rzeczowych
• Prawo rzeczowe (znaczenie podmiotowe)


  Przedmiot regulacji prawa rzeczowego jest kształtowanie reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych
• Podmiotowe prawa rzeczowe


  • Własność
  • Użytkowanie wieczyste
  • Ograniczone prawa rzeczowe
• Ograniczone prawa rzeczowe


  • Użytkowanie
  • Służebności
  • Zastaw
  • Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
  • Hipoteka
• Posiadanie

  Reguluje stan faktyczny władania rzeczą, także niewspartego żadnym prawem podmiotowym, nawet rzeczowym
• Źródła prawa rzeczowego


  • Konstytucja RP
  • Kodeks Cywilny
  • Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy
  • Kodeks Postępowania Cywilnego
  • Ustawy odrębne
  • Rozporządzenia wykonawcze do ustaw
• Podmiotowe prawa rzeczowe


  Bezwzględne prawa podmiotowe dotyczące rzeczy - majątkowe prawo cywilne o charakterze bezwzględnym, mające za przedmiot rzecz
• Bezwzględny charakter praw rzeczowych


  • Skuteczność erga omnes, czyli względem wszystkich osób
  • Przysługujące wyłącznie oznaczonemu uprawnionemu, wykonywane przez uprawnionego bezpośrednio
• Naruszenie/zagrożenie prawa rzeczowego


  Rodzi adresowane do oznaczonej osoby roszczenie zwrotne
• Prawo własności


  Właściciel może korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób
• Użytkowanie wieczyste


  Możliwość użytkownika wieczystego korzystania z gruntu należącego SP lub JST z wyłączeniem innych osób
• Ograniczone prawa rzeczowe


  Do ich ochrony stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności
• Strony nie mogą na podstawie oświadczeń woli nadawać charakteru względnego prawom względnym – i na odwrót: nie mogą przekształcić prawa bezwzględnego w prawo względne
• Przy niektórych prawach bezwzględność jest jego immanentną cechą – nie można by było mówić o prawie własności bez jego szerokiej ochrony skutecznej erga omnes
• Elementy zobowiązaniowe w strukturze stosunku prawnorzeczowego

  Dalsze stosunki prawnorzeczowe, inne niż prawo własności, mogą charakteryzować się tym, że w ich złożonej strukturze występują niekiedy elementy zobowiązania do określonego świadczenia
• Ustawodawca może dopuszczać regulację umowną wzajemnych praw i obowiązków stron stosunku wewnętrznego (ponieważ stosunek zewnętrzny pozostaje wyłącznym bezwzględnym prawem podmiotowym)
• Rozszerzona skuteczność praw względnych

  Zaciera się różnica między prawami bezwzględnymi a względnymi, ale nie uzyskują one przymiotu prawa rzeczowego
• Przykłady rozszerzonej skuteczności praw względnych

  • Ochrona praw najemcy lokalu
  • Rozszerzona skuteczność ujawnionego w KW prawa najmu i dzierżawy
  • Ochrona spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu
  • Ochrona posiadania
• Rodzaje praw rzeczowych


  • Prawo własności
  • Prawo użytkowania
  • Ograniczone prawa rzeczowe
• Numerus clausus praw rzeczowych

  Zastrzeżenie zamkniętego katalogu praw rzeczowych, zainteresowani mogą ustanawiać jedynie takie prawa rzeczowe, jakie ustawa przewiduje
• Ustawodawca kontroluje "rozrost" liczby praw rzeczowych bezwzględnych, z uwagi na ciężar dla osób trzecich
• Jawność praw rzeczowych

  Jawność dla otoczenia, dla ogółu postronnych osób trzecich
• przesyłu, zastaw/hipoteka


  z wierzytelnością przez niego zabezpieczaną
• zbywalne


  pozostałe prawa rzeczowe
• NUMERUS CLAUSUS PRAW RZECZOWYCH

  • W prawie rzeczowym występują prawie wyłącznie bezwzględnie wiążące, w znacznej części wyklucza się swobodę stron
  • Zastrzeżenie zamkniętego katalogu praw rzeczowych, zainteresowani mogą ustanawiać jedynie takie prawa rzeczowe, jakie ustawa przewiduje
  • Zakaz modyfikowania treści dopuszczonych praw rzeczowych
  • Obowiązek przestrzegania właściwości podmiotowych praw rzeczowych przypisanych przez ustawodawcę do określonych rzeczy
  • Zakaz nadawania z woli stron bezwzględnego charakteru prawom podmiotowym wybranym prawom względnym
  • Ustawodawca kontroluje „rozrost" liczby praw rzeczowych bezwzględnych, z uwagi na ciężar dla osób trzecich
• JAWNOŚĆ PRAW RZECZOWYCH


  • Jawność dla otoczenia, dla ogółu postronnych osób trzecich
  • Gwarancja/warunek ochrony osób trzecich, dla skuteczności erga omnes wymaga się jawności
  • Najdoskonalszą formą prawną ich ujawnienia jest dokonanie wpisu do KW
  • Posiadanie rzeczy ujawnia stan prawny tych nieruchomości, dla których nie założono KW
  • Powszechna ewidencja gruntów i budynków (tzw. kataster nieruchomości) wg ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne
  • Rejestr statków – statek stanowiący polską własność podlega obowiązkowi wpisu do polskiego rejestru okrętowego
  • Rejestr statków powietrznych – do wykonywania lotów dopuszcza się wyłącznie statki cywilne wpisane do rejestru
  • Centralna ewidencja pojazdów i kierowców (tzw. CEPIK) – nie służy ujawnianiu praw rzeczowych
  • Rejestr zastawów – wpisuje się do niego zastawy rejestrowe
• Rzeczy


  • Materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, na tyle wyodrębnione, że w stosunkach społ.-gosp. mogą być traktowane jako dobra materialne
  • Przedmiotem praw rzeczowych mogą być tylko istniejące rzeczy zindywidualizowane
• Rodzaje rzeczy


  • Rzeczy w obrocie/wyłączone/ograniczone w obrocie
  • Nieruchomości i rzeczy ruchome
  • Rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości
• Nieruchomości


  • Odrębny, szczególny reżim prawny
  • Wyodrębnia się grupę praw podmiotowych zarezerwowanych wyłącznie dla nieruchomości ze względu na szczególną gospodarczą funkcję
  • Instytucja KW służy ujawnieniu praw rzeczowych na nieruchomościach
  • Podział nieruchomości: nieruchomość gruntowa, nieruchomość budynkowa, nieruchomość lokalowa
• Części składowe rzeczy


  • Wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego
  • Połączone trwale, nie dla przemijającego użytku
  • Połączone na stałe w sensie fizycznym
  • Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności oraz innych praw rzeczowych
• Przeniesienie własności nieruchomości


  • Nieruchomości są zawsze oznaczone co do tożsamości, zindywidualizowane wg osoby właściciela
  • Do przeniesienia własności rzeczy potrzebne jeszcze przeniesienie jej posiadania
• Rzeczy zamienne


  Ich ogólne oznaczenie następuje wg miary, wagi, objętości, liczby rzeczy danego rodzaju
• Części składowe rzeczy


  • Nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego
  • Połączone trwale, nie dla przemijającego użytku
  • Połączone na stałe w sensie fizycznym
  • Nie mogą być odrębnym przedmiotem własności oraz innych praw rzeczowych
• Grunty


  Zasadniczo rzeczą złożoną, do jego części składowych należą m.in. budynki, inne urządzenia trwale z nimi związane, drzewa, inne rośliny od chwili zasiania lub zasadzenia
• Przynależności


  • Rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem
  • Muszą należeć do właściciela rzeczy głównej
  • Przemijające pozbawienie związku z rzeczą główną nie powoduje utraty charakteru przynależności
  • Występuje związek funkcjonalny (gospodarczy) przynależności z rzeczą główną
  • Brak fizycznego związku – można rozdzielić je bez jakiejkolwiek szkody fizycznej
  • Powodują lepsze i wygodniejsze korzystanie z rzeczy głównej
• Pożytki naturalne


  • Płody i inne odłączone od rzeczy części składowe, o ile wg zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy
  • Pożytki jeszcze niedobrane są częściami składowymi rzeczy
  • Uprawniony do pobierania pożytków nabywa ich własność poprzez odłączenie ich od rzeczy
• Pożytki cywilne


  Dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego
• Pożytki prawa


  Pożytki majątkowe praw podmiotowych, dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społ.-gosp. przeznaczeniem
• Przedsiębiorstwo


  • Zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej
  • Obejmuje m.in. oznaczenie indywidualizujące, własność nieruchomości lub ruchomości, prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy, wierzytelności, prawa z papierów wartościowych, koncesje, licencje, patenty, prawa autorskie, tajemnice przedsiębiorstwa, księgi i dokumenty
• Gospodarstwo rolne


  Grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami i ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego