LES 9 deontologie

• Deontologie

  Gr. Deon, -ontos: wat bindend, nodig of juist is
• Deontologie

  Plicht doen
• Immanuel Kant


  Bekendste vertegenwoordiger van deontologie
• Immanuel Kant: '"Het is geheel en al onmogelijk om in de wereld en zelfs ook daarbuiten iets te bedenken dat zonder restrictie voor goed gehouden kan worden, behalve dan een goede wil."'
• Kantianisme centrale principes


  • Motief van handelen is van doorslaggevend belang

  geen goede wil, maar wel goede resultaten -> geen morele waarde

  goede wil, maar slechte resultaten -> wel morele waarde

  • Uit goede wil handelen = uit plicht handelen

  Morele plicht moet universeel zijn (algemene wet)

  Morele plicht leggen we onszelf op (autonomie)

  • goede wil vs andere motivaties

  onderscheid: omwille van plicht vs plichtmatig
• Principe van Universaliseerbaarheid


  Een handeling is moreel aanvaardbaar als en slechts als een stelregel universaliseerbaar is

  
  

  stelregel = beginsel dat men zichzelf oplegt bij het handelen -> persoonlijk beginsel

  
  

  universaliseerbaar = iemands doel kan worden bereikt wanneer iedereen naar de stelregel handelt -> morele wet
• Test: is iets moreel geoorloofd?

  1. Formuleer je stelregel duidelijk

  2. Stel je een wereld voor waarin iedereen jouw stelregel steunt en ernaar handelt

  3. Vraag je dan af: kan het doel van mijn actie in zo'n wereld worden bereikt?

  
  

  Kant: actie is alleen geoorloofd als antwoord op stap 3 'ja' is
• Principe van Menselijkheid


  Behandel een mens (jezelf inbegrepen) altijd als een doel op zich en nooit louter als middel

  
  

  als middel: om je doel te bereiken

  als doel: met het respect dat hij/zij verdient
• Wie is moreel relevant volgens Kant?

  elk wezen dat rationeel en autonoom is

  
  

  rationeel: verstand gebruiken om doelen te bereiken

  autonoom: zelf beslissen welke principes je leven bepalen
• hypothetische vs categorische imperatieven

  Imperatief = bevel, gebod

  • hypothetische imperatief

  wat te doen om te krijgen, wat we willen = voorwaardelijke bevelen

  • categorische imperatief

  wat te doen, ongeacht wat we willen = onvoorwaardelijke bevelen

  
  

  Kant: moraal bestaat uit categorische imperatieven
• Voordelen van Kantianisme


  • Onpartijdigheid

  ieders belang telt even zwaar

  • Rechtvaardiging conventionele moraal

  slavernij, moord, marteling zijn allemaal verkeerd omdat ze moeilijk universaliseerbaar zijn + mensen niet als doel op zich behandelen

  • Persoonlijke autoriteit

  we hebben er zelf een zeg in

  • Mensenrechten

  kantianisme kan morele rechten op een principiële manier bepleiten

  • Verantwoordelijkheid

  onze rationaliteit en autonomie verklaren waarom we elkaar verantwoordelijk houden

  • Verdiende straf

  straf voor autonome wezens bij misdaden ipv conditionering -> retributieve rechtvaardigheid
• Nadelen van Kantianisme


  • Garandeert universaliseerbaarheid moreel gedrag?
  • Zijn morele plichten absoluut?
  • Vaagheid wanneer 'doel op zich'
  • Mensen geven wat ze verdienen
  • Zijn we werkelijk autonoom?
  • Probleem van moreel toeval
  • Reikwijdte van de morele gemeenschap
• Nadeel I.1 Garandeert univesaliseerbaarheid moreel gedrag?

  • De meeste doelen kunnen aangepast worden om ze haalbaar te maken, maar blijven soms immoreel
  • Sommige doelen zijn haalbaar uit zichzelf maar immoreel

  Kant: conflict met Principe van menselijkheid
• Nadeel I.2 Zijn morele plichten absoluut?

  belangrijkste deontologische deugd: integriteit = sterke toewijding aan principes

  • voordeel: bepaalde morele regels zijn absoluut
  • nadeel: hoe zit het met liegen tegen een moordenaar dia achter een kennis van jou aanzit?
• Nadeel II.1. Vaagheid wanneer 'doel op zich'

  principe is moeilijk toe te passen (geen 'test')
• Nadeel II.2. Mensen geven wat ze verdienen

  
  

  retributieve rechtvaardigheid: boosdoeners verdienen straf

  lex talionis of vergeldingsbeginsel -> problematisch

  -kijkt alleen naar daden, niet naar intenties

  -geeft soms geen advies

  -geeft soms immoreel advies
• Nadeel II.3. Zij we werkelijk autonoom?

  veronderstelling van autonomie kan verkeerd zijn

  
  

  argument tegen autonomie:

  1. onze keuzes zijn noodzakelijk of ze zijn dat niet
  2. als ze noodzakelijk zijn, dan hebben we er geen controle over, en dus zijn we niet autonoom
  3. als ze niet noodzakelijk zijn, dan zijn ze willekeurig, en dus zijn we niet autonoom
  4. dus: we zijn niet autonoom
• Nadeel II.4 Probleem van moreel toeval

  de moraliteit van onze handelingen lijkt niet alleen af te hangen van wat we kunnen controleren

  
  

  moreel toeval: gevallen waarin de moraliteit van een handeling afhangt van factoren buiten onze controle

  
  

  --> is autonomie en controle wel een noodzakelijke voorwaarde voor morele lof en blaam
• Nadeel II.5 Reikwijdte van de morele gemeenschap

  verdienen wezens die geen rationaliteit en autonomie bezitten dan geen respect?

  
  

  Kant: idd onaanvaardbaar omdat

  • mensen dan makkelijker gemarteld kunnen worden
  • dieren horen vaak bij mensen, die men niet mag schaden
• rechtvaardigheid en consistentie


  • Iets verkeerd doen en nooit betrapt worden
  • mensen maken uitzonderingen voor zichzelf -> oneerlijk en inconsistent

  twee onvolmaakte fairness testen

  1. wat als iedereen dat deed
  2. hoe zou jij het vinden als iemand dat bij jou deed? = de gulden regel
• argument van amoraliteit?


  1. mensen hebben alleen een reden om iets te doen als daarmee krijgen waar ze om geven
  2. het doen van hun morele plicht levert mensen soms niet dat op waar ze om geven
  3. dus: mensen hebben soms geen reden om hun morele plicht te doen
  4. als mensen geen enkele reden hebben om hun morele plicht te doen, dan kan het schenden van hun morele plicht volkomen rationeel zijn
  5. dus: het kan volkomen rationeel zijn voor mensen om hun morele plicht te schenden
• autonomie en respect

  Kant geloofde ook dat menselijke wezens

  • autonoom zijn
  • respect verdienen