Wartość poznawcza bilansu

• Bilans

  statyczne i wartościowe zestawienie środków gospodarczych (aktywów) i źródeł ich finansowania (pasywów) sporządzone na określony moment zwany momentem bilansowym
• Statyczność bilansu


  wykazanie stanu aktywów i pasywów najczęściej na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy
• Aktywa w bilansie przedstawiane są zgodnie z zasadą rosnącej płynności z podziałem na trwałe i obrotowe, a pasywa zgodnie z zasadą rosnącej wymagalności z podziałem na kapitał własny oraz zobowiązania i rezerwy
• Zgodnie z ustawą o rachunkowości art. 3, ust. 1. pkt 12 składnik majątku może zostać zaliczony do aktywów przedsiębiorstwa, jeżeli zostaną spełnione równocześnie następujące warunki:

  • składnik powinien być kontrolowany przez jednostkę,
  • zasoby majątkowe muszą być o wiarygodnie określonej wartości,
  • składnik powstał w wyniku przeszłych zdarzeń,
  • spowoduje w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.
• Jeżeli zasoby majątkowe po spełnieniu powyższych warunków pozostają w podmiocie gospodarczym powyżej jednego roku od dania bilansowego klasyfikowane są jako aktywa trwałe, jeżeli pozostają do 1 roku jako aktywa obrotowe.
• Pasywa przedstawiają źródła finansowania majątku (aktywów) przedsiębiorstwa i podzielone są na dwie główne pozycje, tj. kapitał (fundusz) własny oraz zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
• W rachunkowości nie ma bezpośredniej definicji kapitału własnego. Można go rozumieć jako część pasywów odpowiadających kwotowo wartości aktywów netto (aktywa minus zobowiązania).
• Rodzaje aktywów trwałych

  • wartości niematerialne i prawne,

  • rzeczowe aktywa trwałe,

  • należności długoterminowe,

  • inwestycje długoterminowe,

  • długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
• Wartości niematerialne i prawne

  nabyte przez jednostkę prawa majątkowe o okresie ekonomicznej użyteczności dłużnym niż rok i przeznaczone na potrzeby jednostki. Są to m.in. prawa autorskie, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, know-how. Do grupy tej zaliczamy także koszty prac rozwojowych oraz wartość firmy
• Wartość firmy

  różnica pomiędzy ceną nabycia jednostki gospodarczej a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto.
• Rzeczowe aktywa trwałe

  • środki trwałe
  • środki trwałe w budowie
  • zaliczki na środki trwałe w budowie
• Środki trwałe

  składniki aktywów trwałych o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, które są kompletne, zdatne do użycia, przeznaczone na potrzeby jednostki, a w szczególności grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu), budynki i budowle ( w tym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego), maszyny i urządzenia, środki transportu, ulepszenia w obcych środkach trwałych oraz inwentarz żywy,
• Środki trwałe w budowie

  aktywa trwałe w trakcie budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego,
• Zaliczki na środki trwałe w budowie

  zwykle środki pieniężne, ich ekwiwalenty ale również aktywa rzeczowe (na przykład materiały) przekazane innemu wykonawcy lub usługodawcy na poczet realizacji inwestycji rzeczowej.
• Należności długoterminowe

  zagwarantowane umową świadczenia należne od dłużnika na rzecz wierzyciela, których spłaty można się spodziewać po okresie 12 miesięcy od daty sporządzenia bilansu ( z wyłączeniem należności z tytułu dostaw i usług, które zawsze są prezentowane w pozycji „Należności krótkoterminowe”)
• Inwestycje długoterminowe

  aktywa trwałe, które zostały nabyte lub wytworzone dla uzyskania korzyści ekonomicznych w formie przychodów z odsetek, dywidend (udziałów w zyskach), przyrostu wartości tych aktywów lub innych pożytków, w tym z transakcji handlowej. Oznacza to, że dla tej grupy podstawą klasyfikacji nie jest rodzaj aktywu a jego przeznaczenie. Stąd do inwestycji długoterminowych zalicza się m.in. nieruchomość, wartości niematerialne i prawne, udziały, akcje i inne aktywa finansowe.
• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

  nierozliczone na dzień bilansowy nakłady przyszłych okresów. Przyjmuje się, że okresem rozliczenia tych aktywów jest okres dłuższy niż 12 miesięcy, od dnia, na który aktywa te są prezentowane w bilansie.
• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

  • aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
  • inne rozliczenia międzyokresowe
• Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

  obejmują kwotę przewidzianą w przyszłości do odliczenia od podatku dochodowego (w związku z różnicami pomiędzy podatkową i księgową wartością aktywów i pasywów). Aktywa z tytułu odroczonego podatku są konsekwencją różnic między dochodem do opodatkowania (ustalonym zgodnie z ustawą o podatku dochodowym) a wynikiem finansowym prezentowanym w bilansie zgodnie z zasadą memoriałową.
• Inne rozliczenia międzyokresowe

  mogą obejmować między innymi: koszty remontów środków trwałych o znacznej wartości, z góry opłacone długoterminowe prenumeraty, czynsze dzierżawne, ubezpieczenia, koszty przygotowań nowej produkcji.
• Aktywa obrotowe

  nazywane inaczej bieżącymi, obejmują te zasoby, które są zużywane lub utrzymywane w przedsiębiorstwie do 12 miesięcy od dnia bilansowego. Zasoby te nazywane są także płynnymi, gdyż charakteryzują się wysoką rotacją w ramach cyklu operacyjnego jednostki.
• Podział aktywów obrotowych

  • zapasy (materiały, produkty w toku, produkty gotowe, towary).
  • należności krótkoterminowe,
  • krótkoterminowe inwestycje,
  • krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
• Zapasy

  najmniej płynne aktywa obrotowe. Wielkość i struktura poszczególnych składników zapasów w przedsiębiorstwie jest uzależniona od rodzaju prowadzonej działalności. W firmie handlowej przeważającą część zapasów stanowią towary, w firmie usługowej materiały, a w przedsiębiorstwie produkcyjnym – materiały, produkty gotowe oraz półprodukty i produkty w toku.
• Należności krótkoterminowe


  obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. W szczególności do grupy tej zaliczamy należności od odbiorców krajowych i zagranicznych z tytułu realizowanych dostaw wyrobów, towarów albo świadczenia usług, należności od pracowników a także należności przysługujące firmie od budżetu pastwa z tytułu nadpłaconych podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń.
• Inwestycje krótkoterminowe

  dzielą się na krótkoterminowe aktywa finansowe ( w tym udziały, akcje, inne papiery wartościowe oraz udzielone pożyczki) oraz aktywa pieniężne ( w tym środki pieniężne i inne aktywa finansowe o terminie zapadalności nieprzekraczającym trzech miesięcy).
• Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

  w bilansie nie są prezentowane w szczegółowym podziale. Obejmują jednak różnorodne tytuły rozliczeń m. in. poniesione z góry koszty operacyjne bądź zarachowane z góry koszty odsetek. Wspólną cechą tych kosztów musi być to, iż dotyczą przyszłych okresów a ich rozliczenie nastąpi w ciągu 12 miesięcy licząc od dnia bilansowego.
• Należne wpłaty na kapitał podstawowy

  zadeklarowane, lecz nie wniesione wkłady na kapitał podstawowy.
• Udziały (akcje) własne

  pozycja, w której wykazuje się kwotę własnych udziałów lub akcji przewidzianych do zbycia lub umorzenia.
• Kapitał (fundusz) własny obejmuje:

  • kapitał podstawowy
  • kapitał (fundusz) rezerwowy
  • kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
  • pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
  • zysk (strata) z lat ubiegłych
  • zysk (strata) netto
• kapitał podstawowy

  utworzony z wkładów właścicieli (akcjonariuszy, udziałowców) bądź wydzielonych ze Skarbu Państwa środków w przypadku przedsiębiorstw państwowych. W zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa nazywany jest kapitałem zakładowym, kapitałem właścicieli czy funduszem założycielskim
• kapitał (fundusz) zapasowy

  tworzony jest w zgodzie z wymogami prawa spółek handlowych, jak również ze statutami i umowami spółek. Powstaje z odpisów z zysku, nadwyżki ceny emisyjnej akcji nad jej wartością nominalną oraz z dopłat właścicieli. Wyodrębnia się go w celu korekty wartości kapitału podstawowego np. pokrycia straty bilansowej,
• kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

  rozlicza się korekty wyceny aktywów trwałych
• pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

  gromadzone przez przedsiębiorstwo środki na określone cele, zgodnie ze statutem lub umową jednostki
• zysk (strata) z lat ubiegłych

  nierozdysponowana część zysku z lat poprzednich, zwykle przeznaczana na pokrycie straty netto, wypłatę dywidend, fundusz założycielski, kapitał rezerwowy czy kapitał zapasowy. Na zyski z lat ubiegłych składa się także kwota korekty spowodowanej poprawą błędu wynikającego z poprzednich sprawozdań finansowych
• zysk (strata) netto

  różnica wszystkich przychodów i wszystkich kosztów oraz podatku dochodowego. Różnica ta ustalana jest w rachunku zysków i strat.
• Zobowiązania

  wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, który spowoduje wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia właścicieli przedsiębiorstwa, zobowiązania można określić jako kapitał obcy. Klasyfikacja bilansowa zobowiązań odbywa się na podstawie czasu ich występowania. Zobowiązania, których termin wymagalności jest dłuższy niż 12 miesięcy wykazywane są jako zobowiązania długoterminowe (wyjątek stanowią zobowiązania z tytułu dostaw i usług) pozostałe jako zobowiązania krótkoterminowe.
• Rezerwy

  zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Do rezerw zalicza się prawdopodobne przyszłe wydatki będące konsekwencją np. zawartych z pracownikami umów i porozumień (odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe), udzielonych poręczeń operacji kredytowych, restrukturyzacji oraz prawdopodobne wydatki z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku.
• Rozliczenia międzyokresowe

  zalicza się ujemną wartość firmy oraz inne rozliczenia międzyokresowe. Ujemna wartość firmy to nadwyżka wartości godziwej przejętych aktywów netto nad ceną nabycia jednostki gospodarczej. Inne rozliczenia międzyokresowe obejmują bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów oraz przychody przyszłych okresów.
• Układ bilansu w kontekście oceny standingu finansowego firmy podlega badaniu w zakresie relacji pomiędzy poszczególnymi elementami majątku przedsiębiorstwa a także źródeł ich finansowania i zazwyczaj obejmuje dwa etapy.
• Etapy oceny standingu finansowego za pomocą badania bilansu

  • etap wstępnej analizy
  • etap pogłębionej analizy z wykorzystaniem analizy wskaźnikowej