bio

• Interacties

  • Interspecifieke interacties
  • Intraspecifieke interacties
• Symbiose


  Samenleven van organismen waarbij minstens 1 van de organismen voordeel heeft
• Voorwaarden voor symbiose

  • Interspecifiek
  • Lang durend
  • Minstens 1 van de organismen heeft voordeel
• Interspecifieke interacties

  • Organismen reageren op de aanwezigheid van elkaar
• Mutualisme


  Symbiose waarbij beide organismen voordeel hebben
• Coöperatie


  Geen symbiose, maar beide organismen hebben voordeel
• Commensalisme


  Symbiose waarbij het ene organisme een voordeel heeft en het andere geen
• Predatie


  Interactie waarbij de ene jaagt en zich voedt met de andere (roofdier & prooi)
• Begrazing

  Zelfde als predatie, maar prooi is een plant
• Parasitoïsme


  Een organisme maakt gebruik van andere organismen en zij gaan eraan dood

  
• Parasitisme


  Symbiose waarbij een organisme langdurig gebruik maakt van een ander, wat nadelig is voor de gastheer maar niet dodelijk

  
• Amensalisme


  Interactie waarbij de ene nadeel heeft en de andere geen voor- of nadeel
• Competitie


  Interactie waarbij beide organismen nadeel aan elkaar hebben
• Micro-organismen


  Organismen die zodanig klein zijn dat je een microscoop nodig hebt om ze te zien (bv. virussen, bacteriën, schimmels)
• Positieve interacties van micro-organismen

  • Op de huid
  • In de darmen
  • In de vagina
• Goede bacteriën beschermen ons tegen bacteriën die ons ziek kunnen maken
• Waar komen de 'goede bacteriën' vandaan?

  • Geboorte: bacteriën in vagina
  • Borstvoeding
  • Contact met alledaagse voorwerpen

  
• Rond 3-4 jaar is het microbioom volgroeid
• Negatieve interacties


  Het micro-organisme maakt misbruik van het menselijk lichaam om zelf te kunnen groeien en zich voort te planten
• Hoe komen negatieve micro-organismen daar?

  • Besmetting door een ander persoon/voorwerp
  • Besmetting door voedsel
  • Na antibiotica is het microbioom verzwakt en kunnen daardoor ziektes soms toch overleven

  
• Neutrale interactie


  Veel micro-organismen zitten in of op ons lichaam zonder ons een voor- of nadeel te bezorgen, zij hebben wel een voordeel (bv. voedsel, warmte, verplaatsing)
• Intraspecifieke interacties


  • Concurrentie
  • Coöperatie
• Concurrentie


  Er is niet genoeg van een bepaalde hulpbron (voedsel, licht, plaats, partner) voor iedereen, daarom moeten ze strijden voor zichzelf
• Coöperatie


  Soortgenoten werken samen bij jacht, voedsel, verzorging jongen, verdedigen
• Gedrag


  Alles wat een organisme doet, met als doel overleven en voortplanten
• Soorten gedrag

  • Aangeboren
  • Aangeleerd
• Aangeboren gedrag


  Spontaan gedrag, niet aangeleerd, zit in hun DNA (instinct, reflexen)
• Aangeleerd gedrag


  • Associatief
  • Niet-associatief
• Klassieke conditionering


  Aanleren van een nieuwe associatie, waardoor een bepaalde prikkel een gedrag uitlokt
• Operante conditionering


  Leren door straffen en beloningen, beloond gedrag wordt meer herhaald, bestraft gedrag wordt minder herhaald
• Niet-associatief aangeleerd gedrag

  • Gewenning
  • Inprenting
  • Oefenen en herhalen
  • Inzicht
  • Trial-and-error
  • Imitatie
• Communicatie


  Zender geeft informatie aan ontvanger met bedoeling gedrag van organisme te besturen
• Soorten communicatie


  • Visueel
  • Akoestisch
  • Chemisch
  • Tactiel
• Functies van communicatie

  • Waarschuwen
  • Territorium afbakenen
  • Soortgenoten terugvinden
  • Informatie doorgeven
  • Paarbereidheid & partnerkeuze
• DNA


  Bepaalt hoe een organisme eruit ziet, genen zijn stukjes van het DNA die verantwoordelijk zijn voor 1 eigenschap

  
• Manieren waarop DNA kan veranderen

  • Herschikking
  • Mutatie
• DNA-veranderingen zorgen voor evolutie en het ontstaan van nieuwe soorten
• Luca


  Het eerste organisme van waaruit alle levende organismen zijn ontstaan
• Soort


  Organismen die nog kunnen voortplanten, maar niet meer met andere soorten

  
• Classificatiesystemen

  • Linnaeus
  • Darwin & Haeckel
  • Whittaker
  • Tweedomeinensysteem
  • Driedomeinensysteem