Hoofdstuk 1

• Vertalen


  De transfer van een brontekst (BT) in een doeltekst (DT). Deze transfer impliceert dat de brontekst – die vanwege talige, culturele en/of zintuiglijke barrières voor sommige personen niet toegankelijk is – vervangen wordt door een doeltekst die gelijkwaardig of equivalent is aan de brontekst.
• Vertaling


  Wordt gebruikt voor zowel een proces (activiteit) als een product (eindresultaat van die activiteit)
• Tolken


  De mondelinge transferactiviteit, waarbij zowel de brontekst als de doeltekst meestal mondeling van aard zijn. Tolken hoeft echter niet altijd een mondelinge doeltekst als resultaat te hebben, maar kan ook uitgedrukt worden in gebaren (zoals bij gebarentolken) of in een schriftelijke doeltekst (zoals bij schrijftolken en taptolken).
• Vertaal- en tolkvormen


  • Financieel-economische vertaling
  • Juridische vertaling
  • Medische vertaling
  • Technische vertaling
  • Lokalisatie
  • Transcreatie
  • Audiovisuele vertaling
  • Literaire vertaling
  • Conferentietolken
  • Verbindingstolken (liaison interpreting)
  • Gebarentolken
  • Relay interpreting
  • Sociaal tolken
  • Gerechtstolken
  • Taptolken
• Gespecialiseerde vertaling


  Vertaalsoorten waarbij een vertaler domeinkennis nodig heeft
• Algemene vertaling


  Vertaling van nieuwsberichten en persberichten waarbij geen domeinkennis nodig is
• Literaire vertaling


  Vertaalvorm die het midden houdt tussen gespecialiseerde vertaling en algemene vertaling
• Audiovisuele vertaling


  Vertaalvormen als ondertiteling, boventiteling, audiobeschrijving, live subtitling, dubbing, en voice-over
• Lokalisatie


  De vertaling van software, apps, websites en games waarbij de inhoud en (visuele en auditieve) vorm van de bronteksten volledig worden aangepast aan de cultuur waarin de doeltekst zal worden gebruikt
• Transcreatie


  Vertaling van marketingteksten
• Criteria voor classificatie tolkvormen

  • Moment waarop de tolkbeurt moet plaatsvinden (simultaan of consecutief)
  • Aard van het contact met de partijen en de afstand tot hen
  • Setting waar de tolkprestatie plaatsvindt
• Relay interpreting


  Tolkvorm waarbij er via een derde (bemiddelende) taal wordt getolkt
• Verbindingstolken (liaison interpreting)


  Tolkvorm die binnen een kleinschalige context plaatsvindt en meestal consecutief van aard is, waarbij de tolk in direct contact staat met spreker(s) en luisteraar(s)
• Chuchotage


  Speciale techniek binnen verbindingstolken waarbij de tolk naast de luisteraar simultaan en op fluistertoon tolkt wat door de spreker wordt gezegd
• Sociaal tolken (community interpreting)

  Verbindingstolken waarbij de tolkprestatie ten doel heeft iemand die de taal van de gemeenschap niet kent toch toegang te verlenen tot publieke dienstverlening
• Taptolken


  Tolken van telefoon-, Skype- en Facetimegesprekken tussen verdachten en derden die zijn afgetapt door de politie, waarbij de tolk de inhoud en de nuances (toon, nadruk, metaforen) van de relevante delen van het gesprek transcribeert en vertaalt in het Nederlands
• Schrijftolk


  Tolk die simultaan voor een doof of slechthorend persoon alles typt wat er door de spreker(s) gezegd wordt en ook andere auditieve informatie weergeeft zoals stemverheffingen, lachen, andere nuances in de stem
• Bladvertaling (sight translation)


  Tolkvorm waarbij de brontekst niet altijd schriftelijk hoeft te zijn
• Interlinguale vertaling


  Vertaling waarbij de brontaal en de doeltaal twee verschillende talen (bestaande uit verbale tekens) zijn
• Intralinguale vertaling


  Vertaling waarbij de brontaal en de doeltaal varianten van dezelfde taal (bestaande uit verbale tekens) zijn
• Intersemiotische vertaling


  Vertaling waarbij de brontekst en doeltekst zijn opgebouwd uit andere tekensystemen en waarbij verbale tekens (brontekst) naar niet-verbale tekens (doeltekst) worden omgezet
• De typologie van Jakobson wordt vandaag de dag nog steeds gebruikt in de vertaalwetenschap, maar er bestaan ook andere, complexere typologieën zoals die van Henrik Gottlieb
• Intrasemiotische vertaling


  Transfer van niet-verbale tekens naar niet-verbale tekens van hetzelfde tekensysteem (bijv. Vlaamse gebarentaal naar internationale gebarentaal)
• Vertaalwetenschap


  Het studie-object is niet gemakkelijk te definiëren en af te bakenen, omdat het concept "vertalen" zeer eng en zeer breed gedefinieerd kan worden
• Onderzoek toont aan dat professionele vertalers en projectmanagers van vertaalbureaus niet volledig overtuigd zijn dat intralinguale vertaling daadwerkelijk tot de categorie "vertaling" gerekend kan worden
• Intersemiotische vertaling, en zeker de ruimste definitie zoals Gottlieb daaraan geeft, is geen vertaling volgens professionele vertalers en projectmanagers
• Prototypische vorm van vertalen

  A rather source-oriented, written translation between two national languages
• Wat wordt wel tot vertalen gerekend

  • Tolken
  • Ondertiteling
  • Dubbing
  • Lokalisatie
  • Adaptatie
  • Transcreatie
• Soorten bewerkingen


  • Diminutive Bearbeitung/dimunitieve bewerking
  • Augmentative Bearbeitung/augmentatieve bewerking
  • Adaptive Bearbeitung/adaptieve bewerking
• Intertekstualiteit


  De afhankelijkheid van teksten in relatie tot elkaar
• Vormen van intertekstualiteit


  • Parodieën
  • Pastiches
  • Versies
  • Bewerkingen
  • Vertalingen
• Bewerking


  Een medienunafhankelijke Texttransformation, waarbij minstens één complex, individueel tekstkenmerk behouden blijft en die verder op variatie-eisen berust
• Soorten bewerkingen


  • Diminutieve bewerking
  • Aumentatieve bewerking
  • Adaptatieve bewerking
• Vertaling


  Zoveel mogelijk proberen de brontekst te volgen, zowel de tekstinterne als tekstexterne factoren
• Bewerking


  Afwijken van de brontekst in inhoud en/of vorm is het doel, hoewel er ten minste één van de tekstinterne en tekstexterne factoren hetzelfde moet blijven
• Vertaling en bewerking worden door sommige vertaalwetenschappers niet als twee afzonderlijke categorieën beschouwd, maar als een continuüm
• Wat in de middeleeuwen een vertaling werd genoemd, beantwoordt niet meer aan het concept dat wij er tegenwoordig van hebben
• Bepaalde teksten worden in sommige culturen wel als vertaling beschouwd en in andere culturen als bewerking
• Wat in de Klassieke Oudheid als een vertaling werd beschouwd, zouden wij in de huidige westerse cultuur eerder als een bewerking bestempelen
• Assumed translation


  Alle uitingen die als zodanig worden gepresenteerd of beschouwd, ongeacht op welke gronden