immuniteit

• Nut van het afweersysteem

  In stand houden van de homeostase door lichaam vrijwaren van: Ziekteverwekkers (pathogenen) en Kankercellen
• Waar kan het immuunsysteem niet tegen?

  • Allergieën
  • Auto-immuunziekten (lichaam reageert tegen lichaamseigen cellen)

  
• Eerste verdediging: voorkomen dat ziekteverwekkers binnendringen

  1. Opperhuid + slijmlaag daaronder vormen een fysische barrière

  2. Zuurmantel huid + stoffen in het slijm = chemische barrière

  3. Microbioom (huid, vagina, darmen) remmen de groei van micro-organismen

  
• Niet-specifieke afweer


  Geen onderscheid tussen pathogenen, voorkomen van binnendringen en verwijderen en vernietigen na binnendringen

  
• Eerste barrière: huid en slijmvliezen

  1. Fysische barrière: Huid vormt ondoordringbare laag

  2. Chemische barrière: Zweet- en talgklieren scheiden zure en bacterieremmende stoffen af, Traanvocht, slijm en speeksel bevatten lysosymen die bacteriën vernietigen

  3. Mechanische barrière: Micro-organismen in slijmvlies worden via trilhaarbewegingen naar maag vervoerd en gedood door maagzuur, Urinewegen gezuiverd door doorstroming van urine

  4. Competitie met lichaamseigen bacteriën: Melkzuurbacteriën in vagina, Huid en darmflora: lichaamseigen bacteriën die stoffen afscheiden tegen lichaamsvreemde bacteriën

  
• Tweede barrière: fagocytose en celperforatie

  1. Fagocytose: Fagocyten (witte bloedcellen) vernietigen indringers door ze op te nemen en te verteren

  2. Celperforatie: Natuurlijke killercellen perforeren het membraan van virusgeïnfecteerde cellen of kankercellen, wat leidt tot celdood

  
• Ontstekingsreactie


  1. Roodheid (rubor): uitzetten kleine bloedvaten, meer bloed aanwezig

  2. Warmte (calor): uitzetten bloedvaten + verhoogde doorbloeding

  3. Zwelling (tumor): verhoogde doorlaadbaarheid haarvaten, vocht met leukocyten, bloedvaten en stollingsfactoren gaat uit bloedbaan

  4. Pijn (dolor): zwelling veroorzaakt druk op zenuwuiteinde
• Lymfatisch systeem


  Open systeem, bevat geen bloed maar lymfe, ontstaat ter hoogte van de bloedhaarvaten

  
• Cellen in lymfatisch systeem

  • Macrofagen
  • Dendritische cellen
  • Neutrofielen
  • Natural killer cellen

  
• Verband tussen bloed, weefselvocht en lymfe

  1. Bloeddruk en COD van bloedplasma bepalen vorming van weefselvocht

  2. Weefselvocht wordt opgenomen door lymfecapillairen, vormt lymfe

  
• Bouw van lymfatisch systeem


  Lymfecapillairen verenigen tot lymfevaten, Lymfeknopen voegen lymfocyten toe aan lymfe

  
• Functies van het lymfatisch systeem

  • Drainagesysteem om bloedsomloop te ondersteunen
  • Afweer (filter)
  • Transport triglyceriden en vetoplosbare vitamines naar bloed
• Antigenen


  Lichaamsvreemde stoffen, lymfocyten herkennen antigenen, immuunsysteem heeft een 'geheugen'

  
• Antistoffen = antilichamen = immunoglubines (Ig)


  Specifiek gericht tegen een antigeen, 4 polypeptideketens (2 lange en 2 gelijke korte), gevorkt uiteinde is uniek voor een bepaald antigeen, staart identiek bij alle antistoffen

  
• Vorming van T- en B-lymfocyten


  Lymfocyten ontstaan in het beenmerg, rijpen verder in de lymfoïde organen, bevinden zich in lymfoïde organen en circuleren in bloed en lymfe
• Lymfatisch weefsel en lymfoïde organen


  • Lymfatisch weefsel: opeenhoping van lymfocyten
  • Lymfoïde organen: organen opgebouwd uit lymfatisch weefsel (thymus, lymfeknopen, milt)

  
• Thymus


  Thymocyten kunnen zich differentiëren tot T-lymfocyten, selectie voor de geboorte, 'veilige' thymocyten worden T-lymfocyten, na puberteit verkleint thymus
• Lymfeknopen


  In oksel, liezen, hals, op plaatsen waar kleinere lymfevaten overgaan in grotere, toevoeging lymfocyten aan lymfe, filter voor pathogenen en dode geïnfecteerde cellen

  
• Milt


  Immuunrespons tegen antigenen in bloed op gang brengen, filter voor verwijderen van verouderde of abnormale rode bloedcellen en bloedplaatjes uit circulatie
• Twee soorten immuniteit


  • Cellulaire immuniteit: T-lymfocyten die geïnfecteerde en abnormale lichaamscellen aanvallen
  • Humorale immuniteit: B-lymfocyten vallen pathogenen aan door antistoffen aan te maken

  
• Fase 1 Start van de infectie: antigeenpresentatie en activatie T-helpercel


  Macrofaag fagocyteert indringer en indringer wordt gesplitst (verteerd) in antigenen, antigenen worden op celmembraan van macrofaag gepresenteerd, APC zendt chemische stoffen uit om T-helpercellen te lokken, APC bindt met T-helpercel → T-helpercel produceert cytokines
• Fase 2: Cellulaire afweer via T-killercellen


  Indringer komt lichaamscel binnen → indringer wordt verteerd en antigenen komen op celmembraan van lichaamscel terecht, geactiveerde T-killercellen binden aan gepresenteerde antigenen en produceren porfyrines en enzymen die de zieke cel perforeren en afbreken

  
• Samengevat: Functies van T-lymfocyten


  • Cytoxische T-lymfocyten: herkennen antigenen virus/kankercel & verwijderen, vormen geheugen T-lymfocyten
  • T-helperelymfocyten: zorgen voor samenwerking tussen specifieke en niet-specifieke afweer, ondersteunen immuunrespons
  • T-suppressorlymfocyten: als pathogeen is opgeruimd, verdere reacties onderdrukken

  
• Fase 3 Humorale afweer via B-lymfocyten en vorming van antistoffen


  Geactiveerde B-lymfocyten bezitten op celmembraan specifieke receptoren waarmee 1 specifiek antigeen herkend kan worden, door binding antigeen aan B-lymfocyt ontstaan zeer veel B-lymfocyten door celdeling, deel van B-lymfocyten differentiëren tot plasmacellen en produceren antistoffen
• Cytotoxische T-lymfocyten


  • Herkennen antigenen virus/kankercel & verwijderen
  • 'Sleutel slot' principe
  • Scheiden porfyrines af → celperforatie
  • Scheiden enzymen af → afbreken van celinhoud
  • Cel deelt zich in veel identieke cellen

  
• Cytotoxische T-lymfocyten


  • Vormen geheugen T-lymfocyten
• 1. helperelymfocyten


  • Zorgen voor samenwerking tussen specifieke en niet-specifieke afweer
  • Ondersteunen immuunrespons

  
• 1. helperelymfocyten


  1. Na antigeen-presentatie: activatie helpercel

  2. Vorming signaalstoffen: stimulatie

  3. Vorming geheugencellen
• 1. suppressorlymfocyten


  • Als pathogeen is opgeruimd: verdere reacties onderdrukken
• Humorale afweer via B-lymfocyten en vorming van antistoffen


  1. Geactiveerde B-lymfocyten (uit fase 1) bezitten op celmembraan specifieke receptoren waarmee 1 specifiek antigeen herkend kan worden

  2. Door binding antigeen aan B-lymfocyt ontstaan zeer veel B-lymfocyten door celdeling

  3. Deel van B-lymfocyten differentiëren tot plasmacellen en produceren antistoffen tegen het antigeen

  4. Deel van B-lymfocyten differentiëren tot B-geheugencellen: bij nieuw contact met zelfde antigeen maken deze sneller antistoffen aan = verworven immuniteit
• 1. lymfocyten die zich differentiëren tot plasmacellen die antistoffen produceren tegen specifieke antigeen


  • Antistoffen komen in bloed, lymfe en weefsels terecht en hechten zich aan antigeen
  • Staart van antistof steekt uit als merkteken
  • Macrofagen bezitten receptoren voor die staart en binden met antigeen-antistofcomplex
  • Geheel wordt opgenomen door fagocytose

  
• 1. lymfocyten


  • Antistoffen via bloedbaan
  • Immuunrespons
  • B-lymfocyt + Antigeen gekoppeld
  • B-lymfocyten → Plasmacellen: maken antistoffen
  • Signaalstoffen (T-helperlymfocyten)
  • Antistoffen worden pas gemaakt als persoon in contact gekomen is met antigeen

  
• Bloedgroepen ABO


  Bepaald door type bloedantigeen op celmembraan van RBC
• Bloedgroep AB


  • Zowel A- als B- antigenen
• Bloedgroep O


  • Geen antigenen
• Lymfatisch systeem


  • Lymfevaten en lymfehaarvaten → open systeem
  • Bevat geen bloed maar lymfe (lymfe ontstaat t.h.v. bloedhaarvaten
  • Lymfocyten afgegeven in lymfe en vervoerd naar plaats van infectie

  
• ABO-groepen


  Antigenen en antistoffen van de ABO-groepen
• Een persoon heeft antistoffen tegen elk (bloed)antigeen dat niet op het celmembraan van zijn rode bloedcellen voorkomt

  
• Resusfactor


  1. antigeen = resusfactor = Rh
• Eerst ontdekt bij resusaapjes (Macaca rhesus)