4. alles is politiek

• Vaktaal= terminologie eigen aan een bepaald vlak of beroep (bv remediëring voor leerlingen)
• Jargon= voor niet-ingewijden moeilijk verstaanbare vaktaal (bv monozygotisch= eeneiig; hypertentie= verhoogde bloeddruk)
• Holle frasen

  ‘Ze praten veel, maar ze zeggen weinig’
• Buiktaal= spreken vanuit je buik, niet vanuit je hoofd
• Een bruine tong hebben= racistisch praten
• Bruine praat= racistische praat
• Rechtse partijen: sterke metaforen

  9  ‘oorlog tegen drugshandel’

  9  ‘gekaapte bevoegdheden’

  9  ‘dictatuur van de minderheid’
• Centrumpartijen: zwakke metaforen => beleidspartijen en ideologisch (inhoud > stijl)
• Extreem links: ook harde metaforen
• Kenmerken van metaforen in politiek

  Ú  Stijl > inhoud (vooral rechtse partijen)

  Ú  Helder en duidelijk (centrumpartijen)

  Ú  Metaforen
• Wezelwoorden= holle woorden, woorden zonder inhoud
• Waarom die benaming?

  Een wezel zuigt volle eieren leeg en laat alle holle (lege) eieren achter.

  Hetzelfde met woorden

  Voorbeelden?

  ·         Pro-actief

  ·         Implementeren

  ·         Gemonitorde speerpuntsectoren
• politieke vaagtaal

  • containerbegrippen
  • leenwoorden
  • archaïsme
  • sluiereufemisme
  • passiefconstructie
  • tangconstructie
  • voorzetseluitdrukkingen
  • stoplap
  • woordkitsch
• Containerbegrippen= woorden waarvan de betekenis zo breed is, dat ze echt van alles kunnen betekenissen
• Leenwoorden= gebruikt woorden (Engels) om iets uit te drukken
• Archaïsme= oudere woorden
• (sluier)eufemisme= ideale manier om een negatieve associatie in een dikke laag isolatiemateiaal en kleurig pakpapier te verpakken
• Passiefconstructie= gebruik van ‘worden’
• Tangconstructie=  ingeklemde tussen ‘bij elkaar horende zinsdelen of woorden’
• Stoplap= gebruik van zinnen als je niet meer weet wat je moet zeggen
• Woordkitsch= met opzet moeilijke woorden gebruiken is de ideale manier om de afstand tot het publiek te vergroten
• Kenmerken politieke taal

  1.       Niet neutraal: vanuit een bepaalde ideologie

  a.       Buiktaal

  b.       Harde taal

  2.       Beïnvloeden

  a.       Framing

  b.       Specifieke metaforen

  3.       Stijl primeert op inhoud (rechts)

  4.       Helder en duidelijk (centrum)

  5.       Soundbites
• anafoor= anaforische woorden verwijzen naar een gegeven uit de tekst dat voorafgaat of dat in de tekst volgt
• Antecedent= woord waarnaar een ander woord verwijst
• Situationele context

  = geen context in de tekst; informatie nodig over de situatie
• Deixis= deiktische woorden wijzen aan en hebben dus informatie nodig over de situatie indien ze geïnterpreteerd willen worden.
• Inferenties= de intentie van de spreker
• betekenis en referent

  = Inhoudswoorden hebben een zelfstandige betekenis waarmee een buitentalige referent (= op het niveau van de werkelijkheid)
• sociale context= presupposities = veronderstellingen
• f-culturen

  • Voorkomen van schaamte en schande
  • Nastreven van eer, respect en externe waardering
  • Groepseer: familie, vrouw is zwakke schakel familie-eer, eervol gedrag
  • Opvoeding: angst voor schaamte, veel lijfstraffen, belonen van respect
  • Communicatie: indirect, tussenpersonen, openlijke confrontaties vermijden, eer belangrijker dan feiten, emoties worden getoond bij conflicten
• g-culturen

  Voorkomen van schuld

  Nastreven van persoonlijk geluk, zelfwaardering en integriteit

  Persoonlijk succes: persoonlijke prestaties, innerlijke rijkdom

  Opvoeding: angst voor schuld, veel discussie en uitleg

  Communicatie: direct, oog in oog, directe confrontaties, feiten belangrijker dan aanzien, emoties worden onderdrukt
• Pragmatiek bestudeert de relatie tussen taaluitdrukkingen en de specifieke situatie waarin deze uitspraak past
• Taalhandeling (= speech act, taaldaad)= met de taaluiting beoogde effect (buitentalige context!)
• Illocutie: functie van de taalhandeling (wat bedoel je te zeggen) – bv. beloven
• Perlocutie: beoogde effect
• Directe taalhandeling: je kan direct zien wat de functie van de taalhandeling is door de aanwezigheid van een taalhandelingswerkwoord (bv. beloven) of het daarvan afgeleide zelfstandig naamwoord (belofte)
• Indirecte taalhandeling: je moet de functie van de taalhandeling zelf achterhalen, is maar impliciet aanwezig (geen taalhandelingswerkwoord of zn)
• ·         Geen taalhandelingswerkwoord

  ·         Implicatuur= onzichtbare bedoeling die de luisteraar zelf moet achterhalen

  ·         Functie van taalhandeling: illocutie

  ·         Effect van taalhandeling: ellocutie
• soorten taalhandelingen

  • persuasieve taalhandeling: zender probeert de ontvanger te overtuigen van zijn standpunt
  • directieve (activerende) taalhandeling: zender wil ontvanger overhalen iets te doen of te laten
  • expressieve (emotionerende) taalhandeling: zender probeert de ontvanger op de hoogte te brengen van zijn gevoelens of probeert de gevoelens van de ontvanger te raken

  1. commissieve (verplichtende taalhandeling): zender verplicht zichzelf tot het uitvoeren van een bepaalde handeling. De ontvanger kan hem daarop aanspreken.
• de regels (maximes) van Grice

  1.       De maxime van kwantiteit: niet teveel woorden gebruiken

  2.       De maxime van kwaliteit: zeg geen dingen die geen waar zijn

  3.       De maxime van relatie/ relevantie: zeg alleen wat relevant is, wees to the point

  4.       De maxime van wijze; vermijd dubbelzinnigheid