History.1

• អាណាព្យាបាល


  ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលមិនផ្ទាល់របស់រដ្ឋមួយលើរដ្ឋមួយឬច្រើន ពោលគឺរបៀបនៃគ្រប់គ្រងដែលទាមទារនូវកិច្ចសហការពីថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីនៃរដ្ឋជាម្ចាស់ស្រុក
• អាណានិគម


  ប្រទេស ឬតំបន់មួយដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពីសំណាក់ប្រទេសផ្សេងមួយទៀតដែលមានអំណាចខ្លាំងជាងខ្លួន
• វៀតមិញ ឬ យៀកមិញ ជាឈ្មោះចលនាតស៊ូ/កងទ័ពរបស់វៀតណាមខាងជើង(កុម្មុយនីស្ត) ប្រឆាំងនឹងអាណានិគមបារាំង ដឹកនាំដោយ ហូជីមិញ មេបក្សកុម្មុយនីស្តឥណ្ឌូចិនតាំងពីឆ្នាំ១៩៣០
• វៀតកុង ឬយៀកកុង ឈ្មោះចលនាតស៊ូរបស់វៀតណាមខាងត្បូង(មានទំនោរកុម្មុយនីស្ត) ប្រឆាំងនឹងបារាំងផង និងអាមេរិកផងដើម្បីបង្រួបបង្រួមវៀតណាម
• ចុះសន្ធិសញ្ញាអាណាព្យាបាលបារាំង-ខ្មែរ


  11 សីហា 1863
• សន្ធិសញ្ញាអាណាព្យាបាលបារាំង-ខ្មែរ ថ្ងៃទី11 ខែសីហា ឆ្នាំ1863

  1. នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៨៦៣ ឧត្ដមនាវី ដឺឡាក្រង់ឌីយែរ បានមកកាន់ឧដុង្គដោយផ្ទាល់ដើម្បីចុះសន្ធិសញ្ញា មិត្តភាពជាមួយកម្ពុជាជាសម្ងាត់

  2. នៅថ្ងៃទី១១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៨៦៣ សន្ធិសញ្ញាអាណាព្យាបាលបារាំង-ខ្មែរ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខា

  3. បារាំងជួយការពាររក្សាទឹកដីកម្ពុជាមិនឱ្យមានការបាត់បង់តទៅទៀត ជួយកម្ពុជាក្នុងការរៀបចំរដ្ឋបាល និងសេដ្ឋកិច្ច
• ស្នាព្រះហស្ថរបស់ព្រះបាទអង្គដួង


  • នយោបាយក្រៅប្រទេស
  • ធ្វើកំណែទម្រង់
  • វិស័យរដ្ឋបាល
  • វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ សេដ្ឋកិច្ច ពន្ធដា
  • វិស័យអប់រំ វប្បធម៌
• ព្រះបាទអង្គឌួង


  មានបុត្រ 3 ព្រះអង្គ៖ អង្គវតី (ព្រះបាទនរោត្តម), អង្គសូរ (ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ), ស៊ីវត្ថា (ព្រះបាទស៊ីវត្ថា)
• ស្នាព្រះហស្ថរបស់ព្រះបាទអង្គឌួង


  • នយោបាយក្រៅប្រទេស
  • ធ្វើកំណែទម្រង់
  • វិស័យរដ្ឋបាល
  • វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ សេដ្ឋកិច្ច ពន្ធដា
  • វិស័យអប់រំ វប្បធម៌
  • វិស័យសង្គម
• ព្រះអង្គសោយទិវង្គត


  18 តុលា 1860
• ក្សត្រអង្គវតី (នរោត្តម) យាងទៅក្រុងបាងកក


  • យកសៀមជាបង្អែក
  • ទ្រង់ខ្លាចអនុជទាំងពីរ ក្បត់ដណ្ដើមរាជ្យសម្បត្តិ
  • រកមធ្យោបាយដើម្បីឱ្យសៀមចាប់អនុជយកទៅឃុំឃាំងនៅបាងកក
• កំណែទម្រង់សង្គមខ្មែរ


  • កំណែទម្រង់ឆ្នាំ១៨៧៧
  • កំណែទម្រង់ឆ្នាំ១៨៨៤
  • ការបះបោររបស់ប្រជាជនឆ្នាំ១៨៨៦
  • មធ្យោបាយថ្មីរបស់បារាំងក្នុងទិសដៅធ្វើកំណែទម្រង់សង្គមកម្ពុជា
  • លទ្ធផលកំណែទម្រង់សង្គមរបស់បារាំង
• កត្តាជំរុញឱ្យបារាំងធ្វើកំណែទម្រង់សង្គមខ្មែរនាឆ្នាំ1877


  កត្តាសេដ្ឋកិច្ច<|>កត្តានយោបាយ
• ទិសដៅកំណែទម្រង់សង្គមខ្មែររបស់បារាំង


  ចង់កែប្រែសង្គមប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់ សក្ដិភូមិខ្មែរ ឱ្យទៅជាសង្គមមូលធននិយមដូចសង្គមបារាំង
• កម្មវិធីកំណែទម្រង់សង្គមខ្មែរឆ្នាំ 1877 របស់បារាំង


  • បន្ថយអំណាចស្តេចត្រាញ់ មន្ត្រីសក្ដិភូមិ និងលប់បំបាត់វណ្ណៈខ្ញុំគេ
  • បង្កើតចំនួនម្ចាស់កម្មសិទ្ឋិ
  • បង្កើតតុលាការជាន់ខ្ពស់គ្រប់គ្រងលើតុលាការមូលដ្ឋាន
  • បង្កើតប្រព័ន្ឋពន្ឋដារថ្មី
  • ចចារអំពីបញ្ហាព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និង សៀម
  • ធ្វើផែនទីដងរែក ដែលទទួលស្គាល់ដោយតំណាងបារាំងនិងសៀម
• ហេតុអ្វីបារាំងធ្វើកំណែទម្រង់សង្គមឆ្នាំ 1884
• កត្តានយោបាយ


  បារាំងរំពឹងថាអាចពង្រឹងអំណាចគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនក្នុងឥណ្ឌូចិន(គឺប្រព័ន្ឋឯកភាពបែបបារាំង)
• ទិសដៅ


  ចង់កែប្រែសង្គមប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់ សក្ដិភូមិខ្មែរ ឱ្យទៅជាសង្គមមូលធននិយមដែលជាប្រព័ន្ឋទីផ្សារសេរីដូចសង្គមបារាំងដែរ
• កម្មវិធីកំណែទម្រង់សង្គមខ្មែររបស់បារាំងឆ្នាំ 1877

  1. បន្ថយអំណាចស្តេចត្រាញ់ មន្ត្រីសក្ដិភូមិ និងលប់បំបាត់វណ្ណៈខ្ញុំគេ

  2. បង្កើតតុលាការជាន់ខ្ពស់គ្រប់គ្រងលើតុលាការមូលដ្ឋាន

  3. បង្កើតប្រព័ន្ឋពន្ឋដារថ្មី

  4. ចចារអំពីបញ្ហាព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និង សៀម
• ឆ្នាំ 1908 បារាំងបានធ្វើផែនទីមួយមានឈ្មោះថាផែនទីដងរែក ដែលទទួលស្គាល់ដោយតំណាងបារាំងនិងសៀម និងនៅលើឆាកអន្តរជាតិរហូតដល់សព្វថ្ងៃ
• កម្មវិធីកំណែទម្រង់សង្គមខ្មែររបស់បារាំងឆ្នាំ 1884

  1. បន្តខ្លឹមសារនៃកំណែទម្រង់កម្មវីធី 1877

  2. បារាំងបានដាក់ប្រទេសកម្ពុជាក្រោមការគ្រប់គ្រងផ្ទាល់របស់ខ្លួន(អាណានិគម)

  3. ដកហូតសិទ្ឋិពីព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ

  4. បង្រួមខេត្តពី 58 មកត្រឹម 8ខេត្តឱ្យស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរបស់រេស៊ីដង់បារាំង

  5. រេស៊ីដង់ស៊ុបពែរីយើរ ធ្វើការគ្រប់គ្រងការងារពេញផ្ទៃប្រទេសកម្ពុជា ក្រោមការបញ្ជាផ្ទាល់ពីរេស៊ីដង់សេណរ៉ាល់(កូសាំងស៊ីន)
• ការតស៊ូដើម្បីឯករាជ្យជាតិ និងសន្ធិសញ្ញាក
• កំណែទម្រង់សង្គម


  ដោយបារាំងប្រើទឹកប្រាក់ដើម្បីទម្លាយភាពរាំងស្ទះ
• រដ្ឋបាលបារាំងចុះហត្ថលេខាជាមួយស្ដេចនរោត្តម (រូបភាពនរោត្តមប្រគល់អំណាចឱ្យបារាំង)


  1888-1889
• ខ្មែរស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរបស់បារាំង ជាថ្នូរផ្គត់ផ្គង់ដល់រាជវាំងនិងសេចក្តីត្រូវការសំខាន់ៗក្នុងឆ្នាំ 1890
• បង្កើតក្រុមការងារពិសេសដឹកនាំដោយបារាំង (ឆ្នាំ1892)
• មន្ត្រីខ្មែរទទួលប្រាក់បៀវត្សពីបារាំងខ្ពស់ ធ្វើឱ្យមន្ដ្រីរាជការស្ងប់ស្ងាត់
• កំណែទម្រង់សង្គមខ្មែររយៈពេល 26ឆ្នាំ (1884-1910)

  មានការប្រែប្រួល៖

  • ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ឋសង្គមប្រែមុខមាត់ថ្មី
  • វិស័យរដ្ឋបាលដែលធ្លាប់អសមត្ថភាព អនាធិបតេយ្យ និងគ្មានប្រសិទ្ឋិភាពប្រែជាមានសកម្មភាពខ្លាំងក្លា
  • កំណែទម្រង់ពន្ឋដាររដ្ឋបាលដីធ្លី បំបាត់របបទាសភាព
  • វិស័យចិត្តសាស្ត្រសង្គមប្រែប្រួល ទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណីបុរាណ ផ្លាស់ប្ដូរ
  • បង្កើតកម្មសិទ្ឋិលើដីធ្លីថ្មី
  • វិស័យពាណិជ្ជកម្មមានការបង្កើតប្រព័ន្ធទីផ្សារសេរី
  • មានការបង្កើតប្រព័ន្ធកសិកម្ម (កសិដ្ឋាន)
• ការតស៊ូដើម្បីឯករាជ្យជាតិ និងសន្ធិសញ្ញាក្រុងសឺណែវឆ្នាំ១៩៥៤


  1. ការតស៊ូដោយអាវុធ/ដោយហឹង្សា

  2. ការតស៊ូដោយសន្តិវិធី(នយោបាយការទូត)

  3. ប្រត្តិបត្តិការណ៍បណ្ដេញពួកវៀតមិញ

  4. សន្និសីទក្រុងសឺណែវ
• ចលនាតស៊ូខ្មែរឥស្សរៈបែកចេញពីបក្សកុម្មុយនីស្តឥណ្ឌូចិន ប្រទេសវៀតណាមខាងជើង ដឹកនាំដោយ ហូជីមិញ
• ចលនាតស៊ូរទាមទារឯករាជ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា


  1. ការតស៊ូរដោយអាវុធ

  2. ការតស៊ូរដោយសន្តិវិធី(នយោបាយការទូត)
• ចលនាតស៊ូខ្មែរឥស្សរៈ (គាំទ្រដោយវៀតមិញ)ដែលបានពង្រីកកម្លាំងនៅភូមិភាគឥសាន ឧត្តរពាយ័ព្យ ធ្វើការវាយប្រហារលើ ពួកបារាំង និងបានវាយកាន់កាប់ទឹកដី1/3នៃផ្ទៃប្រទេសនៅឆ្នាំ១៩៤៩
• ការតស៊ូរដោយសន្តិវិធី(នយោបាយការទូត)ដឹកនាំដោយសម្តេចសីហនុ

  1. ព្រះអង្គយាងទៅកាន់ប្រទេសបារាំង កាណាដា សហរដ្ឋអាមេរិក និងថៃ

  2. ព្រះអង្គផ្ញើលិខិតទៅលោកវាំងសង់អូរីយ៉ូល

  3. ព្រះអង្គធ្វើសន្និសីទកាសែតតាមវិទ្យុកាណាដា

  4. ព្រះអង្គជួបជាមួយរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការបរទេស ចន ហ្វូសស្ទ័រឌូល

  5. ព្រះអង្គផ្តល់បទសម្ភាសជាមួយភ្នាក់ងារញូយ៉ក
• ព្រះអង្គត្រូវបានរដ្ឋមន្ត្រីថៃ ហ្លួងវិបុលសង្គ្រាម
• ព្រះអង្គផ្ញើលិខិតទៅលោកវាំងសង់អូរីយ៉ូល មានសេចក្តីថា"នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ខ្ញុំមក

  ប្រទេសបារាំង ខ្ញុំមានជំនឿថា បារាំងនឹងផ្ដល់នូវអ្វីដែលខ្ញុំបានសន្យាជូនប្រជាជនរបស់ខ្ញុំ គឺនាំមកនូវ

  ឯករាជ្យជូនមាតុភូមិ"តែមិនទទួលបានលទ្ធផលជាវិជ្ជមាន
• ព្រះអង្គបានធ្វើសន្និសីទកាសែតតាមវិទ្យុកាណាដាដោយថ្លែងពីបញ្ហាឯករាជ្យន

  ប្រទេសកម្ពុជា និងការផ្សព្វផ្សាយរបស់ពួកកុំម្មុយនីស្តឥស្សរះដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ប្រជាជន និងឯក

  រាជ្យរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។តែមិនទទួលបានផលជាវិជ្ជមាន

  12 មេសា 1953
• ព្រះអង្គបានជួបជាមួយរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការបរទេស ចន ហ្វូសស្ទ័រឌូល ដើម្បីពន្យល់គំនិត

  នេះ
• ព្រះអង្គផ្តល់បទសម្ភាសជាមួយភ្នាក់ងារញូយ៉កថែមបានចុះផ្សាយសេចក្ដីថ្លែងការរបស់ព្រះអង្គ

  ថា (បើបារាំងមិនព្រមផ្តល់ឯករាជ្យទេ នោះប្រជាជនកម្ពុជានឹងងើបឡើងវាយបារាំង ហើយជ័យជម្នះ

  នោះវាជាជ័យ ជម្នះរបស់កុម្មុយនីស្ត)។ការផ្សព្វផ្សាយនេះបណ្តាលអោយមតិអន្តរជាតិបង្ខំបារាំងអោ

  យចរចារប្រគល់ ឯករាជ្យជូនកម្ពុជា
• ព្រះអង្គត្រូវបានរដ្ឋមន្ត្រីថៃ ហ្លួងវិបុលសង្គ្រាមទទួលយ៉ាងសោះអង្គើយ


  14 មិថុនា 1953
• ព្រះអង្គបានបង្កើតកងជីវពលនារីក្លាហាន ព្រមទាំងបានធ្វើមហាព្យុះហយាត្រា ដែលបណ្តាលអោយបារាំងមានការភ្ញាក់ផ្អើល