Caso catalán

• Na orixe do catalanismo está a conciencia colectiva das particularidades de Cataluña. Segundo eles a perda da autonomía ven xa dende a imposición dos Decretos de Nova Planta no século XVIII. Na potenciación deste sentimento xogaron un papel relevante as transformacións económicas vinculadas coa industrialización de España (centrada, case por completo, nesta rexión) e as políticas liberais.
• As manifestacións do catalanismo foron múltiples, destacando as reivindicacións culturais e políticas. O catalanismo político presenta unha ampla variedade ideolóxica (desde o tradicionalismo ao republicanismo federal), social (as posturas conservadoras vinculadas aos grupos burgueses, as republicanas ao campesiñado e proletariado) e estratéxica (da colaboración co Estado español á creación dunha república independente).
• Xa no 1830 vívese unha Renaixença, un renacer da cultura e lingua catalá. A partir da década de 1880, o catalanismo foise desenvolvendo e organizando. As primeiras manifestacións políticas tiveron carácter rexionalista, defendendo o autogoberno catalán sen discutir a unidade de España. Ideoloxicamente, podemos diferenciar dúas tendencias:
• • Progresista: encabezada por Valentí Almirall. Iniciou a reivindicación política catalana, vinculada coa idea de modernizar e transformar o país. Tamén fundou a primeira publicación periódica en catalán, co obxectivo de atraer á burguesía industrial aos postulados ideolóxicos do catalanismo. ->
• ->Froito do impulso de Almirall presentouse, no 1885, un Memorial de agravios ao rei Afonso XII durante a súa visita a Cataluña, no cal, entre outras cousas, pedían a modificación da estrutura centralizada do Estado para dar cabida a unha organización rexional. O goberno rexeitouno e este proxecto político fracasou.
• • Conservadora: dominou a finais do XIX. No 1887 fundouse a Liga de Cataluña, da que formaron parte importantes políticos catalanistas como Prat de la Riba e Cambó. Co apoio da burguesía industrial máis moderada crearon no 1891 a Unión Catalanista, na que se federaron diversas organizacións, que na súa primeira asemblea publicou as Bases de Manresa (1892): primeiro programa político do catalanismo conservador, que defendía un proxecto autonomista de carácter conservador e antiliberal.
• O catalanismo político foi evolucionando cara posicións nacionalistas. O primeiro en identificar Cataluña como nación foi Prat de la Riba (lingua, territorio, conciencia da súa existencia diferencial e vontade para autogobernarse). Para harmonizar o autogoberno catalán coa unidade de España, propuxo a fórmula da federación das diferentes nacións ibéricas, que constituirían España como un estado federal ou composto.
• As súas ideas foron a base do nacionalismo catalán conservador, apoiado pola burguesía tradicionalista, que no 1901 fundou a Liga Rexionalista de Cataluña co obxectivo de participar na vida política catalán e española. Van pronto obter triunfos electorais.
• No 1906 coa Lei de Xurisdicións a Liga vai formar partir de Solidariedade Catalana xunto con republicanos e carlistas.
• No 1911, a Liga elabora un proxecto de Mancomunidade Catalana que sume todas as competencias das deputacións provincias. No 1913 crease a Lei de Mancomunidades que permite a formación de gobernos interprovinciais así constitúese a Mancomunidade de Cataluña (1914), primeiro recoñecemento da súa personalidade política e xurídica. No 1925 é suprimida (Primo de Rivera).