Moduł D

• Corynebacterium diphtheriae (maczugowiec błonicy)

  - G(+), kształt maczugowaty, nieruchliwe (w preparacie mikroskopowym przypominają litery X, Y, V lub pismo chińskie)

  - w barwieniu Neissera - widoczne ciałko Ernsta-Babesa

  - kolonizuje górne drogi oddechowe (jama nosowo-gardłowa) lub skórę osób zdrowych

  - bakterie rozprzestrzeniają się drogą kropelkową
• Czynnik warunkujący chorobotwórczość- toksyna błonicza:

  • egzotoksyna A-B, cytotoksyna

  • wytwarzana przez szczepy będące w stanie lizogenii (zakażone łagodnym bakteriofagiem β

  (fag-β) noszącym gen tox, odpowiedzialny za syntezę toksyny)

  • czynnikiem regulującym tworzenie toksyny jest stężenie Fe2+, alkaliczne pH i dostęp tlenu

  • wykazuje szczególne powinowactwo do mięśnia sercowego, nerek i nerwów obwodowych

  • zbudowana z dwóch podjednostek polipeptydowych A i B połączonych wiązaniem

  dwusiarczkowym
• podjednostka A

  odpowiedzialna za aktywność biologiczną toksyny → hamowanie

  syntezy białka poprzez ADP-rybozylację czynnika wydłużającego EF2 (elongation

  factor 2), czego skutkiem jest zablokowanie wydłużania łańcucha polipeptydowego
• podjednostka B


  odpowiada za specyficzne wiązanie całej cząsteczki toksyny do lipopolipeptydowego receptora i transport podjednostki A do wnętrza komórki

  gospodarza
• Chorobotwórczość - błonica (obraz kliniczny zależny od miejsca zakażenia, stanu odporności pacjenta,

  
  

  zjadliwości szczepu)

  1. Błonica układu oddechowego (gardło, krtań, tchawica)

  2. Błonica gardła

  3. Błonica skóry
• Błonica gardła


  drobnoustroje namnażają się na komórkach nabłonkowych gardła lub

  sąsiadujących powierzchniach, ale toksyna błonicza przenika do krwi i dostaje się do tkanek wrażliwych; powstają pseudomembrany (błony rzekome), czyli szare naloty z bakterii, limfocytów, komórek plazmatycznych, fibryny oraz martwiczych komórek
• Corynebacterium diphtheriae (maczugowiec błonicy) diagnostyka

  Preparaty barwimy:Gram, Neisser + preparat bezpośredniHodowla:podłoże Loefflera oraz podłoża selektywne: podłoże Clauberga, Tinsdale'a, z kwasem nalidyksowym i kolistyną
• Test na wytwarzanie toksyny błoniczej -

  test Eleka - oparty na zjawisku precypitacji zachodzącej między toksyną dyfundującą wydzielaną przez szczep a swoistą antytoksyną (p-ciałem); wynik jest dodatni, kiedy pojawiają się linie precypitacyjne na skutek reakcji toksyny z p-ciałami.
• Corynebacterium diphtheriae (maczugowiec błonicy) leczenie

  Przede wszystkim podanie antytoksyny (surowicy) przeciwbłoniczej. Do tego penicylina lub alternatywnie: makrolid i izolacja chorego.
• Profilaktyka

  szczepionka zawiera anatoksynę (toksoid błoniczy) -

  Jest to szczepionka skojarzona: Di (C. diphtheriae ) -Per (Bordetella pertussis) -Te (toksoid tężcowy/anatoksyna) - przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
• Schemat szczepień -

  czterodawkowy: 7-8 tydz., 3-4 msc., 5-6 msc., 16-18 msc. + dawki przypominające:

  
  

  6 r.ż (Di-Per-Te)., 14 r.ż. (Di-Te), 19 r.ż. (Di-Te)
• Bordatella pertussis (pałeczka krztuśca)


  G(-) ziarniako-pałeczka

  - w organizmie zakażonym wytwarza otoczkę

  - bezwzględny tlenowiec, duże wymagania odżywcze
• • Toksyna krztuścowa

  
  

  • Cyklaza adenylowa -

  • Toksyna dermonekrotyczna (ciepłochwiejna) -

  • Cytotoksyna tchawicza -

  • Adhezyny

  • LOS (lipooligosacharyd) -

  • Rzęstki

  • Fimbrie

  • Otoczka polisacharydowa
• Toksyna krztuścowa

  Toksyna krztuścowa inaktywuje inhibitorowe białko G, które kontroluje aktywność

  cyklazy adenylowej w komórkach nabłonka, wynikająca z inaktywacji inhibitora prowadzi do wzrostu poziomu cyklicznego adenozynomonofosforanu (cAMP) → wzmożona aktywność wydzielnicza i produkcja śluzu, zatykającego drogi oddechowe i stymulującego kaszel charakterystyczny dla napadowej fazy krztuśca.

  o Powoduje inhibicję aktywności fagocytów i migracji monocytów/makrofagów, leukocytozę z limfocytozą.
• LOS (lipooligosacharyd)


  wzmaga działanie toksyny krztuścowej
• Toksyna dermonekrotyczna (ciepłochwiejna)


  powoduje obkurczenie naczyń i martwicę

  niedokrwienną
• Cytotoksyna tchawicza

  niszczy rzęski nabłonka migawkowego
• Cyklaza adenylowa

  osłabia procesy chemotaksji i fagocytozy
• Chorobotwórczość - krztusiec


  - ciężka choroba wieku dziecięcego (ostre zapalenie tchawicy i oskrzeli), przenoszona drogą kropelkową.
• Krztusiec fazy:

  1.Okres nieżytowy (1-2 tyg.)- objawy niespecyficzne, takie, jak przeziębienie2.Okres kaszlu napadowego (2-8 tyg.)- charakterystyczny jest kaszel, po którym następuje głęboki, świszczący wdech, przypominający pianie koguta; 15-20 ataków kaszlu na dobę, wykrztuszanie lepiej wydzieliny, dodatkowo charakterystycznymobjawem są wymioty po ataku kaszlu3.Okres zdrowienia (do sześciu miesięcy)- zmniejszająca się częstotliwość atakówkaszlu
• Krztusiec diagnostyka

  hodowla

  - bezpośrednie wykrywanie antygenów drobnoustroju w materiale testem immunofluorescencji

  - badania serologiczne

  - PCR
• Podłoże Bodeta-Gengou

  o specjalnepodłożewzbogacone,wybiórczedlapałeczekBordetellaspp.

  o krew końska lub barania, wyciąg z ziemniaków i glicerol adsorbują substancje

  toksyczne dla bardzo wrażliwych B. pertussis oraz dostarczają substancji niezbędnych

  do wzrostu

  o antybiotyki: metycylina i cefaleksyna hamuje wzrost bakterii Gram-dodatnich

  i Gram-ujemnych stanowiących florę fizjologiczną górnych dróg oddechowych
• Podłoże Regana-Lowe'a -

  o półpłynnepodłożetransportowe,

  o stałe podłoże wykorzystywane jako podłoże wzrostowe dla czystych hodowli

  Bordetella spp.

  o zawieram.in.węgieldrzewny,krewkońską o antybiotyki:metycylinalubcefaleksyna
• Leczenie

  Lek z wyboru –makrolidy(azytromycyna, klarytromycyna, erytromycyna)

  Alternatywanie:trimetoprim-sulfametoksazol
• Profilaktyka -

  szczepionka - skojarzona ze szczepionką przeciw błonicy i tężcowi. Rodzaje:
• Szczepionka inaktywowana

  zawiera całe komórki krztuśca, osłabione przez działanie wysokiej

  temperatury i środki chemiczne.
• Szczepionki bezkomórkowe (acelularne)

  zawierają toksynę krztuścową, pertaktynę, fimbrie,

  hemaglutyninę włókienkową. Obecnie stosowana (ma mniej niepożądanych odczynów

  poszczepiennych)
• Szczepienia

  : 4 dawki - 3-4 msc, 5-6 msc, 16-18 msc + dawki przypominające: 6 i 14 r. ż.
• Mycobacterium tuberculosis (prątek gruźlicy)

  bakterie tlenowe

  - ściana komórkowa bogata w substancje tłuszczowe

  - wykazuje cechy kwasooporności

  - posiada duże wymagania wzrostowe, wolny czas wzrostu (6-10 tygodni) - patogen wewnątrzkomórkowy

  - aktywuje komórkową odpowiedź immunologiczną
• Zakażenie pierwotne

  dotyczy płuc; rozsianie infekcji na inne narządy występuje najczęściej u pacjentów

  z upośledzoną odpornością. Chorobotwórczość prątków wynika z ich zdolności do przeżywania i

  namnażania się w makrofagac h
• Czynnik wiązkowy (dwumykolan trehalozy)

  składnik ściay komórkowej, powoduje układanie

  się prątków w obrazie mikroskopowym w charakterystyczne, spiralne warkocze
• Mycobacterium tuberculosis (prątek gruźlicy) Czynniki zjadliwości:

  • Lipoarabinomannan (LAM)

  • Czynnik wiązkowy (dwumykolan trehalozy) - składnik ściay komórkowej, powoduje układanie

  się prątków w obrazie mikroskopowym w charakterystyczne, spiralne warkocze

  • Katalaza

  • Dysmutaza ponadtlenkowa
• Grupy o najwyższym ryzyku zachorowania

  pacjenci o upośledzonej odporności, osoby nadużywające alkoholu lub narkotyków, osoby bezdomne, osoby narażone na kontakt z zakażonymi pacjentami.

  W Polsce zachorowania to głównie gruźlica płucna (blisko 90%) zajmująca miąższ płucny, drzewo tchawiczo-oskrzelowe oraz krtań.
• Gruźlica pozapłucna to:

  gruźlica węzłów chłonnych

  - gruźlica układu moczowo-płciowego - gruźlica kości i stawów

  - gruźlica przewodu pokarmowego

  - gruźlica opon mózgowo-rdzeniowych
• Próba tuberkulinowa to

  Skórny testnaciek komórkowy, który powstaje u osób uczulonych na antygeny prątków w miejscu śródskórnego wstrzyknięcia tuberkuliny, czyli oczyszczonego przesączu prątków gruźlicy. Naciek powstaje tylko u osób posiadających komórki układu odpornościowego uczulone na antygeny zawarte w tuberkulinie, co jest pośrednim dowodem na zakażenie prątkiem.

  Wynik odczytuje się po upływie 48-72 godzin, mierząc średnicę utworzonego nacieku (w milimetrach) -u osoby bez zaburzeń odporności za dodatni wynik próby tuberkulinowej należy uznać wynik ≥10 mm.
• Testy IGRA


  Diagnostyka zakażenia utajonego – test IGRA/odczyn tuberkulinowoparte są na ocenie wytwarzania INF gamma przez limfocyty krwi obwodowej pobudzone antygenami prątka gruźlicy. Wykorzystuje się do nich rekombinowane antygeny M. tuberculosis ESAT- 6 i CEP-10.
• QuantiFeron-TB Gold

  Test ten polega na ocenie metodą ELISA uwalnianego INF gamma w krótkotrwałych hodowlach komórek pełnej krwi badanej osoby po stymulacji swoistymi antygenami prątka gruźlicy.
• Mycobacterium tuberculosis (prątek gruźlicy) Diagnostyka mikrobiologiczna

  Materiał do badań:

  plwocina, płyn z jam ciała, mocz, bioptaty z tkanek, krew•BarwienieZiehl-Neelsena•Metoda fluorescencyjna- auramina, rodamina, oranż akrydyny •PCR
• Mycobacterium tuberculosis (prątek gruźlicy) hodowla

  • Podłoże Loweinsteina-Jensena

  • Podłoże Ogawy

  • Podłoże Stonebrinka

  • Podłoże Middlebrooka
• W przypadku materiałów bogatoprątkowych wzrost można uzyskać

  już w 3 tygodniu, zaś na wynik ujemny posiewu czekamy 8-10 tyg. Znacznie szybszą metodą jest BACTEC System, w którym wzrost prątków następuje już w 1-3 tyg.