KomPan (4th quarter)

• Ang Alibata o Baybayin ay isang katutubong paraan ng pagsulat ng mga Filipino bago pa dumating ang mga mananakop na Kastila.
• 

  Ang Alibata o Baybayin ay hango sa Kavi na paraan ng pagsulat ng mga taga-Java. Ito ay bahagi ng sistemang Brahmic at pinaniniwalaang ginagamit noong ika-14 siglo.
• Ang Alibata o Baybayin ay binubuo ng labimpitong (17) titik:

  tatlong (3) patinig at labing-apat (14) na katinig.
• Kung nais bigkasin ang katinig kasama ang /e/ o /i/, nilalagyan ng tuldok sa

  itaas.
• Kung nais bigkasin ang katinig kasama ang /o/ o /u/, nilalagyan ng tuldok sa

  ibaba.
• Pagkatapos ng kolonyalistang

  Espanyol, dumating ang mga Amerikano sa pamumuno ni Almirante Dewey.
• Kung nais kaltasin ay ang anumang patinig kasama ng katinig sa hulihan ng isang salita, ginagamitan ito ng kruz (+) pananda sa pagkaltas ng huling tunog.
• Gumagamit ng dalawang pahilis na guhit (//) sa dulo ng pangungusap hudyat ng pagtatapos nito.
• Sino ang mga prayleng espanyol ang naging institusyon ng Pilipino?

  Governador Tello

  Carlos I at Felipe II

  Haring Felipe II

  Carlos II

  Carlos IV
• Governador Tello - Nagmungkahi na turuan ang mga indio ng wikang espanyol. 
• Carlos I at Felipe II - Naniwala na dapat maging bilingguwal ang mga Pilipino.
• Iminungkahi ni Carlos I na ituro ang Doctrina Christiana gamit ang wikang Espanyol.
• Haring Felipe II - Inituos niya ang tungkol sa pagtuturo ng wikang espanyol sa lahat ng katutubo noong ika-2 ng Marso 1634. 
• Carlos II - Naglagda ng isang dekrito na inuulit ang mga probisyon sa mga nabanggit na batas at nagtakda siya ng parusa sa mga hindi sumunod dito.
• Carlos IV - Lumagda siya ng isang dekrito na nag-uutos na gumamit ng wikang espanyol sa lahat ng paaralang itatatag sa pamayanan ng India.
• Maraming pagbabago ang naganap at isa na rito ang sistema ng ating pagsulat.
• Ang dating alibata ay napalitan ng Alpabetong Romano na binubuo naman ng 20 titik, limang (5) patinig at labinlimang (15) katinig.

  a, e, i, o, u

  \b, k, d, g, h, I, m, n, ng, P, r, S, t, w, y
• Sa panahong rebolusyon, sumisibol sa sa mga maghihimagsik ang kaisipang "Isang Bansa, Isang Diwa" laban sa mga espanyol.
• Pinili nila ang Tagalog sa pagsusulat ng mga sanaysay, tula, kuwento, liham at talumpati.
• Si Jose Rizal ay naniniwala na ang wika ay malaking Bagay upang mapagbuklod ang kanyang mga kababayan.
• Noli Me Tangere - ang nobela ni Rizal ay tumatalakay sa mga kinagisnang kultura ng Pilipinas sa pagiging kolonya nito ng Espanya.
• Binabatikos din ng nobela ang mga bisyo na nakasanayan ng mga Pilipino at ang kapangyarihang taglay ng Simbahang Katoliko.

  NOLI ME TANGERE
• La Solidaridad- opisyal na pahayagan noong Panahon ng Himagsikan.
• El Filibusterismo - inialay sa tatlong paring martir na lalong kilala sa bansag na Gomburza o Gomez, Burgos, at Zamora.
• Konstitusyon ng Biak na bato noong 1899, ginawang opisyal na wika ang Tagalog, ngunit walang isinasaad na ito ang ang magiging wikang pambansa ng republika.
• ANDRES BONIFACIO - ang nagtatag ng Katipunan, wikang Tagalog ang ginagamit nila sa mga kautusan at pahayagan. Ito ang unang hakbang sa pagtataguyod ng wika.
• Itinatag ang unang republika kung saan isinasaad sa konstitusyonal na ang pag gamit ng wikang Tagalog ay opsyonal.
• Ingles ang naging wikang panturo noong panahong ito.
• Thomasites - mga sundalong kinikilalang unang guro at tagapagturo ng ingles.
• Ordinansa Militar Blg. 13 - Nag uutos na gawing opisyal na wika ang Tagalog at ang wikang hapones

  (Nihonggo)
• Ordinansa Militar Blg. 13 - Philippine Executive Comission na pinamunuan ni Jorge Vargas
• Pagsulong ng Wikang Pambansa

  Pinagbabawal ang pag gamit ng wikang Ingles Maging pag gamit ng aklat at peryodiko tungkol sa Amerika
• Pagsulong ng wikang Pambansa - Ipinagamit ang katutubong wika, partikular ang wikang tagalog sa pagsulat ng mga akdang

  pampanitikan.
• Pananakop ng mga Hapones - Binuksan muli ang paaralang bayan sa lahat ng mga antas.
• Pananakop ng mga Hapones - Itinuro ang wikang nihonggo sa lahat. Ngunit binigyan diin ang paggamit ng tagalog Ang GOBYERNO-MILITAR ang nagturo ng Nihonggo sa mga guro paaralang-bayan.
• Si JOSE VILLA PANGANIBAN ay nagturo ng Tagalos sa mga hapones at hindi tagalog.
• "A Short to the National Language" ibat ibang pormularyo ang kanyang ginawa upang lubos na matutunan ang We the People wika.
• Corazon Aquino - unang babaeng pangulo ng Pilipinas
• Corazon Aquino - saligang batas 1987
• Corazon Aquino - kautusang tagapagpaganap Blg. 117