Filipino

• Panimula- ay introduksyon ng akda. Pinapakilala nito ang paksa ng akda
• Huling pangungusap ng panimula- ay dapat magtaglay ng tinatawag na tesis na pahayag o thesis statement
• Gitnang bahagi- ay katawan ng sulatinn. Bawat talata sa katawan ay isang kabuuan. Bawat talata ay may sariling panimula, gitna, at wakas
• Dalawang kakayahang hinihingi sa pagsulat ng gitna o pinakakatawan.

  1. Mag-uri-uri
  2. Magsuri
• Ang mga pangkalahatang pamamaraan sa pagsasaayos ng gitna

  1. Pakronolohikal
  2. Paanggulo
  3. Paespasyal o paagwat
  4. Paghahambing
  5. Palamang o pasahol
  6. Patiyak o pasaklaw
  7. Papayak o pasalimuot
• Pakronolohikal- pagsasaayos ito ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa pinakamatagal hanggang sa pinakasalukuyan
• Paanggulo- ibinabatay naman ito sa personal na masasabi o reaksiyon ng bawat tao tungkol sa mga bagay-bagay o isyu
• Paespasyal o paagwat- ito ay sinisimulan sa pinakamalapit (mga bagay-bagay na alam na alam na) patungong malayo (mga bagay bagay na hindi masyadong kilala)
• Paghahambing- sinisimulan muna ang pagkakaiba bago ang pagkakapareho
• Palamang o pasahol- ang bagay munang lalong mahalaga ang binabanggit bago amg bagay na di gaanong mahalaga
• Patiyak o pasaklaw- pagtalakay muna ng mga partikular o depinidong detalye bago ang pangkalahatng mga pahayag
• Papayak o pasalimuot- sinisimulan ito sa mga bagay na komplikado bago tunguhin ang mga bagay na simple
• Ang katapusan ng sulatin- ay nagtataglay ng kongklusyon

  Maituturing lamang na isang kongklusyon ang isang wakas kung nakapaghain ka ng mga ebidensya at pangangatuwiran sa iyong papel.
• Katapusan ng sulatin- Ito ang bahaging naglalahad ng buod o katha. Ang haba nito ay dapat ibagay sa haba ng buong katha. Ngunit, kalimitan ito ay maikli lamang. Kailangang mag-iwan ito ng kakintalan o bisang pangmatagalan sa mga mambabasa.
• mungkahing paraan sa pagbuo ng wakas ng komposisyon

  1. Tuwirang sinabi
  2. Panlahat na pahayag
  3. Pagbubuod
  4. Pagpapahiwatig ng aksyon
  5. Pagtatanong
  6. Pagsisipi
• Tuwirang sinabi—ito ay tiyak na pahayag ng isang taong sikat/bantog, dalubhasa, may awtoridad, atbp. at ito ay nakapaloob sa mga panipi.
• Panlahat na pahayag— maaari itong isang salawikain, kawikaan, popular na kasabihan, atbp. na nagtataglay ng diwa o aral.
• Pagbubuod— ito ang pinakagamitin na pangwakas kung saan binubuod ang kabuuang diwa ng komposisyon sa katapusan sa halip na sa panimula.
• Pagpapahiwatig ng aksyon— ito’y isang pangwakas na tuwiran o di-tuwirang nagpapakilos sa mambabasa matapos hikayatin, kumbinsihin o papaniwalain ito sa opinyon o paninindigan ng manunulat.
• Pagtatanong— sinisimulan ito ng isang pangungusap na nagtatanong.
• Pagsisipi— kumokopya ito ng isang taludtod o mahigit pa sa isang akda, patula man o tuluyan, na ang sinasabi ay batay sa tinatalakay na paksa.
• propesyunal na manunulat- ay hindi nagtratrabaho nang hakbang–bawat-hakbang. Makabubuti, kung gayon, na ipalagay na ang pagsulat ay isang prosesong rekarsib at ispayraling, kaya’t ang mga manunulat ay bumabalik-balik sa mga yugtong ito nang paulit-ulit sa loob ng proseso ng pagsulat ng isang teksto.
• Revising Ito ay proseso ng pagbabasang muli sa burador nang makailang ulit para sa layuning pagpapabuti at paghuhubog ng dokumento.
• Revising- Maaaring sinusuri ng isang manunulat dito ang istraktura ng mga pangungusap at lohika ng presentasyon. Maaaring ang isang manunulat ay nagbabawas o nagdaragdag dito ng ideya. Maaari ring may pinapalitan siyang pahayag na sa palagay niya’y kailangan para sa pagpapabuti ng dokumento.
• Editing- Ito ang pagwawasto ng mga posibleng pagkakamali sa pagpili ng mga salita, ispeling, grammar, gamit at pagbabantas. pinakahuling yugto sa proseso ng pagsulat bago maiprodyus ang pinal na dokumento.
• bantas o “punctuation mark”- ay mga simbolo na ginagamit sa pagsulat, upang ipaliwanag ang kahulugan, o ang ibig sabihin ng isang akda.
• Tuldok (.)

  • Ginagamit sa katapusan ng pangungusap na paturol o pasalaysay at pautos o pakiusap.
  • Ginagamit pagkatapos ng mga tambilang at titik ng isang balangkas o talaan.
  • Ginagamit din sa mga dinaglat na salita.
• Tandang pananong (?)

  • Ginagamit bilang panapos sa mga pangungusap na nagtatanong.
  • Ginagamit ito sa loob ng panaklong bilang pagpahayag ng pag-aalinlangan.
• Kuwit (,)

  • Ginagamit sa pagitan ng petsa
  • Ginagamit sa pagitan ng pangalan ng kalye, bayan/lungsod, at probinsiya/lalawigan.
  • Ginagamit bating panimula at pangwakas ng liham.
  • Ginagamit sa mga salita, parirala, o mga sugnay na magkakasunod-sunod.
  • Ginagamit sa pagitan ng tuwirang sabi at pagkatapos ng ngalang panawag.
  • Ginagamit sa pagitan ng “iyo” at pangalan, tulad din sa pagitan ng pangngalan o panghalip at ng kasunod nito.
• Tutuldok (:)

  • Ginagamit sa bating panimula ng liham pangangalakal.
  • Ginagamit sa pagsulat ng oras.
  • Ginagamit sa pagtatala ng iniisa-isang bagay.
  • Ginagamit sa pagpapakilala ng tuwirang sipi.
• Tuldukuwit (;)

  • Ginagamit sa pagitan ng dalawang sugnay na hindi pinag-uugnay ng pangatnig.
• Panaklong ( )

  • ginagamit bilang pangkulong sa mga pinamimiliang salita.
  • Ginagamit upang kulungin ang bahaging nagpapaliwanag sa isang salita ngunit maaaring kaltasin.
  • Ginagamit upang kulungin ang mga titik o tambilang ng mga bagay na binabanggit nang magkasunud-sunod:
• Braket [ ]

  • Ginagamit kapag may binago sa isang tuwirang sipi at ipinaloloob ito sa braket o di kaya’y ang kapaliwanagan ng salita.
• Kudlit (‘)

  • Ginagamit sa pag-ugnay ng dalawang salita.
• Panipi (“ ”)

  • Ginagamit ito sa diyalogo at pamagat ng aklat, kuwento, pelikula, maging sa mga banyagang salita
  • Ginagamit sa direktang pagkopya ng isang salita, parirala, pangungusap, o talatang di-lalampas sa apat na linya.
• Tulduk-tuldok (...)

  • Ginagamit sa pagsisipi kung saan ay may tinanggal na mga salita na maaaring sa simula, gitna o hulihan. Ginagamit ito sa pagsasalitang paputul-putol na hindi na nangangailangan ng mahabang pagpapahayag o mga salitang di na ipinagpatuloy.
• Gatlang (—)

  • Ginagamit ito kapag may dagliang pagbabago sa diwa ng isang pangungusap.
  • ito ay mas mahaba sa gitling o binubuo ng dalawang gitling (--), Ginagamit ng magpakita ng pag-uulit-ulit sa isang usapan o panghalili sa panaklong.
• Asteriko (*)

  • Ginagamit ito kapag may tinanggal na mga titik, salita, parirala, o pangungusap sa isang sipi. Ginagamit ito sa halip na buuin ang ilang salitang bulgar na di dapat ilimbag.
  • Ginagamit ito bilang pagpapakita ng karagdagang impormasyong nakatalababa.
• Ginagamit ang titik para sa pagsulat ng bilang at tambilang na 1-9
• Ginagamit ang figures para sa pagsulat ng bilang at tambilang na 10 pataas.