wpływ leków na wchłanianie skł. pokarm i stan odżywienia

• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia


  Leki mogą zaburzać wchłanianie, metabolizm lub zwiększać wydalanie wielu istotnych składników pokarmowych (witamin, mikroelementów), powodując ich niedobory w organizmie oraz upośledzenie stanu odżywienia
• Konsekwencją tego są istotne następstwa kliniczne, które ujawniają się najczęściej po długim okresie stosowania niektórych leków, np. od kilku miesięcy do kilku lat
• Leki zmniejszające łaknienie


  • Leki stosowane w chemioterapii nowotworów złośliwych, np. aminoglutetymia
  • Preparaty naparstnicy stosowane w niewydolności krążenia i przewlekłym migotaniu przedsionków
• Penicylamina


  • Zastosowanie: choroba Wilsona, RZS, cystynuria
  • Mechanizm interakcji: zmniejszenie wchłaniania wit. B6 (wiązanie przez lek), inaktywacja wit. B6 (tworzenie kompleksu z gr. aldehydową pirydoksalu)
• Skutek interakcji: spadek wit. B6 we krwi


  Konsekwencje kliniczne: zapalenie łojotokowe skóry, zapalenie języka i jamy ustnej, polineuropatia, zapalenie nerwu wzrokowego, zwiększona pobudliwość, nerwowość i senność, depresja
• Izoniazyd


  • Zastosowanie: gruźlica płuc
  • Mechanizm interakcji: zmniejszenie wchłaniania wit. B6 (wiązanie przez lek), hamowanie kinazy pirydoksalu, tworzenie nieaktywnego hydrazonu z fosforanem pirydoksalu
• Skutek interakcji: spadek wit. B6 we krwi


  Konsekwencje kliniczne: jak wyżej
• Pankreatyna


  • Zastosowanie: zespół złego wchłaniania w przebiegu chorób trzustki, czynnościowa niewydolność trzustki
  • Mechanizm interakcji: możliwość tworzenia nierozpuszczalnych kompleksów, co zaburza wchłanianie folianów
• Skutek interakcji: niedobór kwasu foliowego w organizmie


  Konsekwencje kliniczne: niedostatecznie zbadane – niedokrwistość megaloblastyczna, subdepresja, zaburzenia neurologiczne
• Sulfazalazyna


  • Zastosowanie: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna, RZS, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
  • Mechanizm interakcji: nieznany (adsorbcja kwasu foliowego przez lek?)
• Skutek interakcji: zmniejszenie wchłaniania kwasu foliowego z przewodu pokarmowego


  Konsekwencje kliniczne: nieznane. Hipoteza: przewlekłe stosowanie, poprzez wzrost homocysteiny może sprzyjać miażdżycy naczyń
• Trimethoprim


  • Zastosowanie: zakażenia dróg moczowych, zakażenia żołądkowo-jelitowe
  • Mechanizm interakcji: nieznany (adsorbcja kwasu foliowego przez lek?)
• Leki antykoncepcyjne (estrogeny, progesteron)


  • Zastosowanie: okres przekwitania, pierwotna niewydolność jajników
  • Mechanizm interakcji: nieznany (adsorbcja przez lek?)
• Skutek interakcji: zmniejszenie stężenia wit. B6 i kwasu foliowego we krwi


  Konsekwencje kliniczne: Hipoteza - przewlekłe stosowanie, poprzez wzrost homocysteiny może sprzyjać miażdżycy naczyń
• Leki przeciwpadaczkowe (fenytoina)


  • Zastosowanie: padaczka, neuralgia nerwu trójdzielnego
  • Mechanizm interakcji: hamowanie aktywności enzymów katalizujących rozkład folacyny (zawartej w pokarmie) do kwasu tetrahydrofoliowego (forma wchłaniana)
• Skutek interakcji: zmniejszenie stężenia wit. B6 i kwasu foliowego we krwi


  Konsekwencje kliniczne: niedokrwistość megaloblastyczna. Hipoteza - przewlekłe stosowanie, poprzez wzrost homocysteiny może sprzyjać miażdżycy naczyń
• Niektóre leki moczopędne (hydrochlorotiazyd)


  • Zastosowanie: nadciśnienie tętnicze, obrzęki w przebiegu niewydolności krążenia, nerek i wątroby
  • Mechanizm interakcji: nieznany (adsorbcja przez lek?)
• Inhibitory pompy protonowej (omeprazol, lanzeprazol)


  • Zastosowanie: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, refluks żołądkowo-przełykowy, dyspepsja czynnościowa, zespół Zollingera i Ellisona
  • Mechanizm interakcji: zmniejszenie wchłaniania wit. B12 w jelicie cienkim
• Skutek interakcji: niedobór wit. B12 w organizmie


  Konsekwencje kliniczne: teoretycznie istnieje możliwość niedokrwistości megaloblastycznej, objawów neurologicznych (drętwienie, mrowienie, parestezje), zaburzenia stanu psychicznego (drażliwość, apatia)
• Chemioterapeutyki przeciwnowotworowe (metotreksat)


  • Zastosowanie: chemioterapia nowotworów (chłoniaki, rak sutka), łuszczycowe i reumatoidalne zapalenie stawów, kolagenozy
  • Mechanizm interakcji: zaburzenie aktywnego transportu wit. B12 i kwasu foliowego z jelita cienkiego do krwi
• Skutek interakcji: niedobór wit. B12 w organizmie


  Konsekwencje kliniczne: niedokrwistość megaloblastyczna, zapalenie języka, zaburzenia neurologiczne (czuciz i chodu), zaburzenia stanu psychicznego (depresja, zaburzenia koncentracji)
• Kolchicyna


  • Zastosowanie: leczenie i zapobieganie ostrym napadom dny
  • Mechanizm interakcji: hamowanie wchłaniania witamin
• Skutek interakcji: niedobór witamin w organizmie


  Konsekwencje kliniczne: niedokrwistość
• Cholestyramina


  Zastosowanie: hipercholesterolemia (zwłaszcza t. II), biegunka po resekcji jelita cienkiego, świąd skóry w chorobach wątroby
• Kolestypol


  Zastosowanie: hipercholesterolemia (zwłaszcza t. II)
• Witamina B12


  Konsekwencje kliniczne: niedokrwistość megaloblastyczna, zapalenie języka, zaburzenia neurologiczne (czuciz i chodu), zaburzenia stanu psychicznego (depresja, zaburzenia koncentracji)
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia

  Zmniejszenie wchłaniania składników pokarmowych – witaminy B12, A, D, E, K
• Kolchicyna


  • Zastosowanie: leczenie i zapobieganie ostrym napadom dny
  • Mechanizm interakcji: hamowanie wchłaniania witamin
  • Skutek interakcji: niedobór witamin w organizmie
  • Konsekwencje kliniczne: niedokrwistość
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia


  Zmniejszenie wchłaniania składników pokarmowych – witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K)
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia

  1. Zmniejszenie wchłaniania składników pokarmowych – witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K)

  2. Mechanizm interakcji: hamowanie wchłaniania tłuszczy (przerwanie krążenia wątrobowo-jelitowego kwasów żółciowych) i wit. rozpuszczalnych w tłuszczach

  3. Skutek interakcji: niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach w organizmie

  4. Konsekwencje kliniczne: obniżenie odporności na infekcje, zmniejszenie płodności, wzrost ryzyka krzywicy, osteomalacji, osteoporozy
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia


  Zmniejszenie wchłaniania składników pokarmowych – wapń, żelazo, magnez
• Niektóre antybiotyki, np. tetracykliny

  • Zastosowanie: leczenie zakażeń bakteryjnych
  • Mechanizm interakcji: zmniejszone wchłanianie mikroelementów
  • Skutek interakcji: niedobór witamin w organizmie
  • Konsekwencje kliniczne: niedokrwistość, zaburzenia koncentracji, osłabienie, skurcze mięśni
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia


  Zmniejszenie wchłaniania składników pokarmowych – żelazo, fosfor
• Alkalia, np. alusal, maalox


  • Zastosowanie: dyspepsja, refluks żołądkowo-przełykowy
  • Mechanizm interakcji: wiązanie Fe i P w przewodzie pokarmowym
  • Skutek interakcji: zmniejszenie wchłaniania i stężenia Fe i P
  • Konsekwencje kliniczne: możliwość osteomalacji
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia

  Zmniejszenie wchłaniania składników pokarmowych – żelazo
• Pankreatyna

  • Zastosowanie: zespół złego wchłaniania w przebiegu chorób trzustki, czynnościowa niewydolność trzustki
  • Mechanizm interakcji: możliwość tworzenia słabo wchłanialnych kompleksów Fe
  • Skutek interakcji: niedobór Fe w organizmie
  • Konsekwencje kliniczne: występują rzadko (bóle głowy, męczliwość, zaburzenia koncentracji, niedokrwistość)
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia


  Zaburzenia metabolizmu składników pokarmowych – wapń, fosfor
• Kwas alendronowy


  • Zastosowanie: osteoporoza, choroba Pageta
  • Mechanizm interakcji: hamowanie resorbcji kostnej Ca i P i zmniejszenie wchłaniania zwrotnego
  • Skutek interakcji: niedobór Ca i P w organizmie
  • Konsekwencje kliniczne: hipokalcemia i hipofosfatemia po przedawkowaniu
• Wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia


  Zaburzenia metabolizmu składników pokarmowych – wit. D
• Barbiturany (fenobarbital)


  • Zastosowanie: padaczka, pląsawica, drżenia idiopatyczne u dorosłych
  • Mechanizm interakcji: zaburzenie metabolizmu wit. D
  • Skutek interakcji: zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej
  • Konsekwencje kliniczne: osteomalacja i osteoporoza przy przewlekłym stosowaniu