hoorcollege 3

• 3 groeiprincipes

  • 1) Cefalocaudale principe: hoofd → beneden • Pasgeboren hoofd --> 25% van de totale lengte en 13% van het totale lichaamsgewicht vs. volwassen hoofd --> 12% van de totale lengte en 2% van het totale gewicht van de volwassene
  • 2) Proximodistale principe: midden → uiteinden • De romp/het lichaam vult snel, maar de armen blijven kort en stomp
  • 3) Orthogenetisch principe: eenvoudig → verfijnd • Een enkele cel wordt miljarden zeer gespecialiseerde cellen (bijv. neuronen, bloedcellen, licer cellen etc.)
• Fase 1 Germinale fase 0-2 weken 


  primaire doel: Ontwikkeling van zygote (cel die onstaat tijdens bevruchting) tot blastocyte (gelaagde celmassa met een holt)

  -Nestelen in baarmoederwand

  -50% miskraam

  -einde fase: 250 cellen
• Fase 2 embryonale fase week 3-8


  primaire doel: vorming van organen: organogenesis

  drie groeiprincipes: cefalocaudale, proximodistale, orthogenetisch.
• Fase 2 embryonale fase 


  week 3-4

  ▪ De binnenkant van de blastocyste ontwikkelt zich in drie lagen:

  ▪ Het endoderm (wordt het spijsverteringsstelsel en het ademhalingsstelsel)

  ▪ Het mesoderm (wordt het spier- en skeletsysteem)

  ▪ Het ectoderm (wordt de huid en het zenuwstelsel)

  ▪ Neurale buis (basis zenuwstelsel)

  ▪ Van neurale plaat (ectoderm) naar neurale buis: Het bovenste deel van de cilinder worden de hersenen, het onderste deel het ruggenmerg
• Fase 2 embryonale fase


  Week 5 – 8

  ▪ Vorming van organen volgens principes van prenatale ontwikkeling

  ▪ Aan het eind van week 8 zijn de meeste structuren en organen ontwikkelt!
• Fase 3 foetale fase week 9-38

  Primaire doel: Groei van de embryo en verfijning van structuren

  • Kritische periode voor de ontwikkeling van de hersenen

  Ontwikkeling van de hersenen:

  • Toename in omvang

  • Verdubbelt in grootte van maand 4 tot 7

  • Van neurale buis tot ... 100 miljard neuronen!

  • Vorming van de hersenplooien tot een volwassen brein
• drie centrale processen in de ontwikkeling van de hersenen

  proliferatie: Een intense periode van celgroei, afkomstig van stamcellen die een snelle celdeling ondergaan.

  migratie: Cellen verplaatsen of reizen naar hun beoogde locatie in het zenuwstelsel. Chemische signalen kunnen dienen als een neurale GPS, die cellen naar hun bestemming leidt.

  differentiatie: Op hun bestemming slaan ze hun kamp op en beginnen ze te communiceren met de omliggende neuronen.
• sensorische ontwikkeling foetus

  Gehoor:

  • De binnenoorstructuren vormen zich rond week 16

  • Rond 22-24 weken zijn slakkenhuis, trommelvlies, gehoorbeentjes en andere cruciale oorstructuren volledig gevormd

  • Wat horen baby's: de hartslag van de moeder, eten, ademen, lopen, praten, bewegen, boeren, en geborrel in de maag
• wanneer kan een baby overleven?

  ▪ Leeftijd van levensvatbaarheid: 22 tot 23 weken

  ▪ 50% kans op overleving in week 25

  ▪ Normaal: 38 weken
• sensorische ontwikkeling foetus

  Zicht:

  • Weinig externe visuele prikkels...

  • Na de geboorte: scherp zicht op 19- 21 cm, rest vaag

  Smaak en reuk:

  • Na 24 weken primair smaakvermogen

  • Na de geboorte: ontwikkelde smaak en reuk

  Pijn:

  • Pijn ‘geobserveerd' bij premature baby's van 24-26 weken

  • Neurale banen voor pijnperceptie rond 26 weken

  • Moeilijk om pijn bij een foetus vast te stellen

  Tast:

  -Vanaf 8 weken reactie (beweging) op aanraking
• Teratogenen

  ▪ Schadelijke invloeden op het ongeboren kind (bijv. infectieziekten, medicijnen, drugs, milieutoxinen, voedingstekorten, stress bij de moeder)

  ▪ Meest schadelijk tijdens de embryonale fase (2e fase, wanneer de organen worden gevormd)

  ▪ Tijdens 2e en 3e trimester negatieve invloed op ontwikkeling hersenen

  ▪ Afhankelijk van dosis: meer = meer effect ▪ Maar bij sommige, wel cut-off: > 4 vs. 1 kop koffie ▪ Individuele verschillen in effect van teratogenen

  ▪ Afhankelijk van foetale en maternale (genetische) kwetsbaarheid
• Teratogenen: Roken


  Gevolg tijdens de zwangerschap:

  • Nicotine vernauwt de bloedvaten → vermindert de bloedstroom

  • Minder voedingsstoffen en zuurstof voor het kind

  • Het effect is het sterkst in het laatste trimester

  Mogelijk gevolg voor geboorte:

  • Verhoogd risico op een miskraam

  • Te vroeg/te klein geboren

  Latere potentiele gevolgen:

  • Astma

  • Cognitieve problemen

  • Gedragsregulatie problemen, ADHD, Antisociaal gedrag
• Teratogenen: Alcohol


  Waarom problematisch?

  • Alcohol (ethanol) passeert de placenta

  • Alcohol kan nog niet door de lever worden afgebroken

  Gevolg tijdens de zwangerschap:

  • Negatief effect op de neuronale ontwikkeling (proliferatie, migratie, enz.)

  Latere mogelijke gevolgen: • Foetaal Alcohol Syndroom (FAS) → specifiek cluster van aangeboren afwijkingen en ontwikkelingsachterstand
• • Hebb’s Law:

  Neurons that fire together wire together

  • Herhaling is belangrijk voor het leerproces

  • Neuronen die herhaaldelijk worden gebruikt om een bepaalde functie uit te voeren, gaan samenhangen en faciliteren

  • Synaptic pruning: eerder gevormde synaptische verbindingen worden weer ongedaan gemaakt
• Voornaamste postnatale hersenprocessen

  Synaptogenese: Synapsformatie (verbinding neuronen)

  Myelinisatie: Isolatie van neuronen (versnelt transmissie)

  Apoptose: Geprogrammeerde celdood

  Synaptische pruning: verbindingen worden verbroken
• myelinisatie

  • Baby (tot 1 jaar): Myelinisatie van de visuele cortex → verbetering van visuelle vaardigheden
  • Peutertijd: Myelinisatie van de hersengebieden die belangrijk zijn voor taalontwikkeling → vocabulaire spurt
  • Adolescentie: Myelinisatie van de prefrontale cortex → abstract denken
  • Tot volwassenleeftijd: Verdere myelinisatie → groter vermogen om gedachten en emoties te kunnen integreren (vergeleken met adolescenten)
• • Hersenlateralisatie:

  asymmetrie in de specialisatie van de twee hersenhelften • Corpus callosum als connecti
• gyrificatie: • Groter hersenoppervlak → beter cognitief functioneren
• Hersenontwikkeling gedurende de levensloop

  • Kindertijd/adolescentie: rijping van de hersenen
  • Oude leeftijd: hersenatrofie (krimpen, geleidelijke verlies van hersenweefsel)
• Grijze stof

  • Bestaat voornamelijk uit ongemyeliniseerde neuronen en andere cellen → ontvangt informatie en reguleert uitgaande informatie
  • Continue levenslange afname
• Witte stof

  • Bestaat voornamelijk uit gemyeliniseerde neuronen → zendt signalen naar andere regio's
  • omgekeerde u-vorm, maturatie piekt op middelbare leeftijd
• plasticiteit 


  Processen die het voor een organisme mogelijk maken om zichzelf aan te passen als reactie op veranderende omgevingsfactoren

  • Het grootst tijdens de vroege ontwikkeling

  • Voordeel: sommige hersengebieden nemen de functie over van de beschadigde hersengebieden (voorbeeld: blinde baby’s ontwikkelen een beter gehoor)

  • Maar: zware deprivatie of verlies op zeer jonge leeftijd kan gevolgen hebben voor de rest van het leven