Biologie trimester 3: voortplantingsstelsel

• Geslachtsgemeenschap


  Leidt tot een nieuwe mens
• Zaadcel


  • Zweepstaart: helpt met het voortbewegen
  • Middenstuk: mitochondriën produceren energie om te bewegen
  • Kop: kern bevat erfelijk materiaal
  • Blaasje: bevat afbraakstoffen die helpen om de eicel binnen te dringen
• Een zaadcel bevat heel weinig cytoplasma, hierdoor is het kleiner en lichter
• Zaadcellen behoren tot de kleinste cellen van een mens
• Vorming van zaadcellen


  1. Wordt hormonaal geregeld

  2. Vanaf de puberteit sturen hypothalamus en hypofyse de teelballen aan om testosteron te produceren

  3. Teelballen: zaadbuisje vormt zaadcellen

  4. Dagelijks honderden miljoenen zaadcellen gemaakt
• Eierstokken


  • Aanmaak eicellen vanaf de geboorte
• Eileider


  • Brengt de eicel naar de baarmoeder
  • Eicel kan niet zelf bewegen
  • Trilharen in eileider helpen bij het transport van de eicel
• Baarmoeder


  • Peervormig, gespierd orgaan boven de blaas
  • Baarmoederslijmvlies verandert maandelijks zodat bevruchte eicel er zich in kan nestelen en ontwikkelen

  
• Baarmoederhals


  • Verbinding tussen baarmoeder en vagina
  • Opening zit meestal een moeilijk doordringbare slijmprop die de baarmoeder beschermt tegen infecties
• Vagina


  • Verbinding tussen baarmoeder en buitenwereld
  • Gespierd maar ook soepel zodat penis naar binnen kan
  • Slijmvliezen produceren vocht en slijm
  • Melkzuurbacteriën breken slijm af tot melkzuur, waardoor vagina een zure omgeving wordt en beschermd tegen infecties
• Vulva


  • Uitwendige deel van de vagina
  • Binnenste schaamlippen
  • Buitenste schaamlippen beschermen de meer gelegen delen
  • Clitoriseikel is een gevoelig bolletje ter grootte van een erwt
• Vorming van eicellen en menstruele cyclus

  1. Vanaf puberteit sturen hormonen uit hypothalamus en hypofyse de menstruele cyclus aan

  2. Eisprong/ovulatie: 1 eicel rijpt en komt vrij uit eierstok

  3. Eicel moet binnen 24 uur bevrucht worden anders sterft ze af

  4. Oestrogeen en progesteron worden geproduceerd en zorgen voor verdikking van baarmoederslijmvlies

  5. Menstruatie: eicel niet bevrucht, baarmoederslijmvlies wordt afgestoten

  
• Eicel bevat veel cytoplasma en is een van de grootste cellen van de mens, veel groter dan een zaadcel
• Geslachtsgemeenschap


  1. Penis beweegt op en neer in vagina

  2. Prikkeling van eikel kan leiden tot orgasme en zaadlozing

  3. Ook vrouwen kunnen orgasme krijgen, wat zaadcellen helpt bij transport naar eileiders
• Weg van voortplantingscellen


  1. Alkalische vloeistof van sperma neutraliseert zure milieu van vagina

  2. Zaadcellen zwemmen naar eicel

  3. Slijmprop in baarmoederhals is moeilijke doorgang, maar wordt rond eisprong vloeibaarder

  4. Veel zaadcellen overleven tocht niet en worden opgeruimd

  5. Totale afstand van 18 cm wordt afgelegd in 45 min

  6. Zaadcellen kunnen tot 5 dagen overleven in lichaam van vrouw

  7. Bevruchting gebeurt in eerste deel van eileider, bij eierstok
• Bevruchting


  1. Zaadcel baant zich een weg tussen voedingscellen rond eicel

  2. Membraan van eerste zaadcel die contact maakt met eicel versmelt ermee

  3. Kern van zaadcel dringt eicel binnen, staartstuk wordt afgesnoerd

  4. Eicel geeft stoffen af waardoor bevruchtingsmembraan wordt gevormd als barrière voor andere zaadcellen

  5. Bevruchte eicel/zygote bevat erfelijk materiaal van vader en moeder
• Ontwikkeling van zygote tot boreling

  1. Onmiddellijk na bevruchting deelt zygote zich en ontstaan dochtercellen

  2. Stamcellen kunnen zich nog tot alle soorten omvormen, later differentiëren ze

  3. Rond 6e dag nestelt embryo in baarmoederslijmvlies

  4. Uit kiemschijf ontstaat eigenlijke embryo

  5. Embryo bestaat na 3 weken al uit meer dan 100.000 cellen

  6. Embryofase duurt 8 weken

  
• Moederkoek/placenta


  • Vormt barrière voor snelle uitwisseling van stoffen
  • Voedingsstoffen, zuurstof, afvalstoffen en koolstofdioxide gaan via navelstreng tussen moeder en kind
• Geboorte


  1. Ontsluiting: weeën maken baarmoederhals wijder

  2. Uitdrijving: persweeën persen baby uit geboortekanaal

  3. Nageboorte: navelstreng wordt doorgeknipt, naweeën lossen moederkoek los

  
• Ontwikkeling kind

  Kan worden beïnvloed
• Gedrag moeder

  Invloed op zwangerschap en ontwikkeling ongeboren baby
• Nadelen roken voor zwangerschap en ongeboren kind

  • Normale ontwikkeling organen en weefsels belemmeren
  • Hogere kans op loslaten moederkoek
  • Laag geboortegewicht
  • Vroeggeboorte
  • Aangeboren (hart)afwijkingen
  • Sterfte bij geboorte
• Nadelen obesitas moeder voor kind

  • Aangeboren afwijkingen (open ruggetje, hartafwijkingen)
  • Kind na bevalling overlijdt
• Foliumzuur


  Gedurende eerste 10 weken zwangerschap kans op aandoeningen (open ruggetje, hazenlip/open gehemelte) te verminderen
• Vitamine D

  Niet normaal nodig, maar bij tekort kan je het innemen
• Multivitaminesupplementen worden afgeraden vanwege te hoge dosissen
• Ziekteverwekkers


  • Listeria
  • Toxoplasmose
  • Cytomegalovirus
  • Rubella
  • Covid 19
• Wijze van besmetting/voorkomen

  • Listeria: rauwe voedingswaren, advies winnen over risico's
  • Toxoplasmose: katachtigen, werken met handen in verontreinigde grond, onderzoek antistoffen
  • Cytomegalovirus: lichaamsvochten, preventieve maatregelen
  • Rubella: druppels, vaccineren
  • Covid 19: druppels, vaccineren
• Gevolgen voor ongeboren kind

  • Listeria: miskraam/vroeggeboorte
  • Toxoplasmose: vroeg - dood ongeboren kind, miskraam; laat - neurologische en oogafwijkingen
  • Cytomegalovirus: groei verstoren, hersenen/ogen/gehoorzenuw aantasten
  • Rubella: hart-, oog-, en gehoorafwijkingen
  • Covid 19: moederkoek aantasten, keizersnee nodig
• Giftige stoffen in leefomgeving


  • Zware metalen
  • Hormonen en hormoonverstorende stoffen
  • Microplastics
  • Pesticiden
• Zware metalen


  Krijg je binnen via groenten, kippeneieren, roofvissen; kunnen door placenta/borstvoeding; gevolgen: bloedarmoede, verminderde groei, aandoeningen zenuwstelsel
• Raden af om groenten uit eigen tuin te eten en kippeneieren, roofvissen te beperken
• Gevolgen hormonen, hormoonverstorende stoffen en microplastics nog niet bekend
• Pesticiden


  Komen in lichaam door eten behandelde groenten en fruit; gevolgen: vroeggeboorte, laag geboortegewicht
• Pesticiden te beperken door groenten en fruit goed te wassen