Nw ops

• Atome


  Die kleinste deeltjies (boustene) waaruit materie bestaan
• Element


  'n Suiwer stof wat net uit een soort atoom bestaan
• Verbindings


  'n Suiwer stof wat bestaan uit twee of meer verskillende atome
• Subatomiese deeltjies waaruit atome bestaan

  • Elektrone
  • Protone
  • Neutrone
• Elemente bestaan uit een soort atoom
• Elke atoom (waaruit die element bestaan) het 'n bepaalde aantal protone, neutrone en elektrone
• Element kan nie deur chemiese metodes in eenvoudiger stowwe opgebreek word nie en is dus die kleinste boustene waaruit verbindings bestaan
• Aan elke element op die Periodieke Tabel word een of twee letters toegeken as simbool
• Atome van verskillende elemente verbind in 'n vaste verhouding om 'n verbinding te vorm
• 'n Verbinding kan opgebreek word in die samestellende elemente waaruit dit bestaan, deur chemiese reaksies
• Chemiese formule


  Wys watter elemente teenwoordig is in die verbinding en hoeveel atome van elke element daar in een molekuul is
• Periodieke Tabel


  • Horisontale rye = periodes
  • Vertikale kolomme = groepe
  • Elemente in dieselfde groep het dieselfde chemiese eienskappe
  • Meer metale kom voor as nie-metale
• Groepe op die Periodieke Tabel

  • Groep 1: alkalimetale
  • Groep 2: alkali-aardmetale
  • Groep 3-12: oorgangsmetale
  • Groep 17: halogene
  • Groep 18: edelgasse
• Daar is sewe diatomiese elemente
• Chemiese formule


  Verhouding van simbole van die elemente en die aantal atome van elke simbool in die verbinding
• Formule dui aan: uit watter elemente die verbinding bestaan, die verhouding waarin die atome verbind, die aantal atome van elke element, en die aantal atome in een eenheid van die verbinding
• Benoem 'n verbinding


  1. Identifiseer die elemente

  2. Skryf die naam van die metaal of waterstof eerste

  3. Indien twee elemente, benoem die tweede element en verander die einde na -ied

  4. Indien drie of meer elemente, noem die element wat nie suurstof is en verander die einde na -aat
• Voorvoegsels vir verbindingsname


  • mono-
  • di-
  • tri-
  • tetra-
  • penta-
• Algemene name vir verbindingsname

  • Water
  • Ammoniak
  • Aardgas
  • Soutsuur
  • Swawelsuur
  • Salpetersuur
  • Koolsuur
  • Tafelsout
  • Bytsoda
  • Bytpotas
  • Gebluste kalk
  • Wassoda
  • Kalksteen of marmer
  • Koeksoda
  • Engelse sout
  • Blou vitrioel
  • Salpeter
  • Koolsuurgas
• Chemiese reaksie


  Proses waartydens elemente en/of verbindings kombineer om nuwe stowwe te vorm
• Reaktante


  Stowwe (elemente en/of verbindings) wat met mekaar reageer gedurende 'n chemiese reaksie
• Produkte


  Nuwe stowwe wat gevorm word tydens die chemiese reaksie
• Atome kan nie geskep of verlore gaan gedurende 'n chemiese reaksie nie, dus moet atome van elke element/reaktante aan die linkerkant gelyk wees aan dié vir die produkte aan die regterkant
• Balanseer 'n chemiese vergelyking


  1. Identifiseer die reaktante en produkte

  2. Bepaal die aantal atome van elke element aan linker- en regterkant

  3. Pas koëffisiënte aan totdat die aantal atome van elke element gelyk is
• Verbranding


  Reaksie van 'n stof met suurstof
• Verbranding


  1. Lug bevat suurstof

  2. Suurstofatome is reaktief en kombineer met ander elemente

  3. Chemiese bindings vorm en chemiese potensiële energie word in lig- en hitte-energie omgesit

  4. Die brandende stof ondergaan 'n chemiese verandering en die nuwe verbinding word 'n -oksied genoem
• Wanneer 'n metaal met suurstof reageer, vorm 'n metaaloksied (vaste stof)
• Roes is 'n vorm van korrosie wat op die oppervlak van yster voorkom wanneer yster aan lug (wat suurstof bevat) en vog blootgestel word
• Roes verswak staaltoerusting en strukture en sal in die langtermyn veroorsaak dat die staal verweer of afbreek
• Oksied


  Die nuwe verbinding wat gevorm word wanneer 'n stof met suurstof reageer
• Algehele reaksie van metale met suurstof


  Metaal + suurstof → metaaloksied
• Reaksie van yster met suurstof


  • (Energie word as warmte en 'n klein bietjie lig vrygestel)
• Reaksie van magnesium met suurstof


  • (Energie word as warmte en lig vrygestel)
• Roes


  Vorm van korrosie wat op die oppervlak van yster voorkom wanneer yster aan lug (wat suurstof bevat) blootgestel word, asook vog (water)
• Korrosie


  Chemiese aanval op die oppervlakte van 'n metaal, wat veroorsaak dat dit verweer of afbreek
• Roes verswak staaltoerusting en strukture
• Roes sal in die langtermyn veroorsaak dat die staal verweer of afbreek, wat beteken dat die staal nie meer beton in paaie, geboue en brûe kan versterk nie
• Sonder die ondersteuning en versterking van staal sal die beton kraak en breek wat strukture inmekaar kan laat tuimel
• Maniere om roes te voorkom

  • Verf
  • Olie of ghries
  • Galvanisering
  • Elektroplatering
• Algehele reaksie van nie-metale met suurstof

  Nie-metaal + suurstof → nie-metaaloksied