natuur examen

• Kernfysica


  De studie van de atoomkern
• Atoomkern


  Het centrale gedeelte van een atoom, bestaande uit protonen en neutronen
• Atoomkern


  • Atoomnummer: Z (aantal protonen)
  • Massagetal: A (aantal kerndeeltjes)
• Isotopen


  Atomen behorend tot dezelfde soort met een verschillend aantal neutronen
• Massa nucleonen


  Zeer klein, uitgedrukt in units (u): 1u = 1, 661 . 10^-27 kg
• De massa van een atoomkern is altijd kleiner dan de som van de massa's van de nucleonen
• Massadefect


  Bij de vorming van atoomkernen vertrekkende van de kerndeeltjes zet een klein gedeelte van de massa zich om in energie
• Bindingsenergie


  De energie die vrijkomt bij de vorming van een atoomkern uit de kerndeeltjes
• Bindingsenergie per nucleon


  De bindingsenergie van de kern gedeeld door het totaal aantal kerndeeltjes
• Radioactieve kern


  Als het aantal neutronen in de kern iets te klein of te groot is, is de kern niet meer stabiel en zendt spontaan ioniserende straling uit
• Soorten ioniserende straling


  • Alfa
  • Bèta
  • Gamma
• Alfa, bèta, gamma straling

  • Ladingskarakter: alfa=positief, bèta=negatief, gamma=neutraal
  • Ioniserend vermogen: alfa>bèta>gamma
  • Doordringingsvermogen: gamma>bèta>alfa
• Alfa verval


  Een alfa deeltje komt overeen met een heliumkern 4^2 He -kern
• Bèta verval


  De atoomkern is niet stabiel (te veel energie), er wordt een proton + een elektron gevormd
• Gamma verval


  Na het gamma verval blijft een proton + gamma (energetische elektromagnetische straling)
• Bèta+ verval


  Een bèta+ deeltje is het antideeltje van een elektron, een positron, wordt uitgezonden
• Elektronvangst


  Een elektron van de K-schil wordt opgenomen door een proton in de kern
• Toepassingen radioactieve isotopen


  • Geneeskunde (tracer, beeldvorming, radiotherapie)
  • Voedingsindustrie (bestraling)
  • Kwaliteitsbepaling industriële processen
  • Ouderdomsbepaling organische materialen en gesteenten
  • Controle bagage, containers
• Bronnen natuurlijke ioniserende straling

  • Kosmische straling
  • Natuurlijke straling uit aardkorst
  • Eigen lichaam
• Bronnen kunstmatige radioactiviteit


  • Geneeskunde
  • Kerncentrale
• Blootstelling ioniserende straling


  Bestraling en besmetting
• Stralingsdosis


  Hoeveelheid energie per kg materie, eenheid: Gray (Gy)
• Effectieve dosis


  Rekening houdend met soort straling en weefseltype, eenheid: sievert (Sv)
• Basisregels omgaan ioniserende straling

  • Afscherming
  • Afstand vergroten
  • Tijd beperken
• Enzym


  Biokatalysator die een reactie mogelijk maakt of versnelt, zonder zelf te worden verbruikt
• Substraat


  De stof waar het enzym op inwerkt
• Enzymen zijn eiwitten en worden aangemaakt in alle organismen
• Katalase


  Enzym dat waterstofperoxide omzet in water en zuurstofgas
• Activeringsenergie


  Energie nodig om een chemische reactie te laten doorgaan
• Katalysator


  Verlaagt de activeringsenergie door de energie van het overgangscomplex te verlagen
• Enzym


  • Kan bestaan uit meerdere eiwitten
  • Heeft vaak een co-factor (ion of co-enzym)
• Enzymwerking


  Enzym bindt aan substraat op specifieke plaats (sleutel-slot)
• Substraatspecificiteit


  Enzym bindt meestal maar aan één substraat
• Enzym


  Kan de activeringsenergie verlagen door de energie van het overgangscomplex te verlagen
• Na de reactie kan je het enzym onveranderd terugvinden
• Enzymen


  • Kunnen bestaan uit meerdere delen, bijvoorbeeld meerdere eiwitten
  • Hebben vaak ook nog een co-factor, een kleinere component die niet uit eiwit bestaat zonder welke het enzym zijn functie niet kan vervullen
• Co-factor


  • Een ion van bijvoorbeeld zink, mangaan, koper, magnesium, ijze, kalium of natrium
  • Een klein organisch molecuul: een co-enzym, zoals vitamine B en ascorbinezuur of vitamine C
• Bij vitaminetekort kan de reactie niet doorgaan
• Enzym


  • Wacht totdat de moleculen, waarmee het enzym aan de slag kan, bereikbaar zijn
  • De plaats waar substraat en enzym aan elkaar hechten heten de sleutel voor het substraat en het slot voor het enzym
• Enzymen zijn vaak specifiek voor hun substraat, meestal bindt een enzym maar aan één substraat