AP Q3 L1

• SEX - tumutukoy sa biyolohikal o pisyolohikal na katangian na nagtatakda ng pagkakaiba ng babae sa lalaki (WHO)
• GENDER - tumutukoy sa panlipunanng gampanin, kilos, at gawain na itinatakda ng lipunan para sa mga babae at lalaki (WHO)

  *Ang mga aspektong may kinalaman sa sex ay hindi mag-iiba paghambingin man ang mga lipunan, subalit sa aspekto ng gender maaaring malaki ang pagkakaiba sa mga lipunan
• • ORYENTASYONG SEKSUWAL (Sexual Orientation)  tumutukoy sa kakayahan ng isang tao na makaranas ng malalim na atraksyong apeksyonal, emosyonal, sekswal, at ng malalim na pakikipagrelasyon sa taong ang kasarian ay maaaring tulad sakanya, iba sa kanya, o sa kasariang higit sa isa.

  *Sa simpleng pakahulugan, ang salitang oryentasyong sekswal ay tumutukoy sa iyong pagpili ng iyong makakatalik, kung siya ay lalaki o babae,
• MGA URI NG ORYENTASYONG SEKSWAL:

  HETEROSEXUAL: Mga taong nagkakaknasang sekswal sa miyembro ng kabilang kasarian. Mga lalaki na ang gusting makatalik ay babae at mga babaeng gusto naman ay lalaki

  HOMOSEXUAL: Mga nagkakaroon ng pagnanasang sekswal sa mga taong nabibilang sa katulad na kasarian. Mga lalaking mas gustong lalaki ang makatallk at mga babaeng mas gusto ang babae bilang sekswal na kapareha.
• PAGKAKAKILANLANG PANGKASARIAN (Gender Identity) : kinikilala bilang malalim na damdamin at personal na karanasang pangkasarian ng isang tao, na maaaring nakatugma o hindi nakatugma sa sex nya nang siya’y ipinanganak. Kabilang dito ang personal na pagtuturing niya sa sariling katawan (na maaaring mauwi, kung malayang pinipili, sa pagbabago ng anyo o kung ano ang gagawin sa katawan sa pamamagitan ng pagpapaopera, gamut, at iba pang paraan) at iba pang ekspresyon ng kasarian, kasama na ang pananamit, pagsasalita, at pagkilos.
• LESBIAN: Sila ay mga babae na ang kilos at damdamin ay panlalaki, mga babaeng may pusong lalaki at umiibig sa kapwa babae. Tinatawag sa ibang parte ng Pilipinas na tibo o tomboy

  GAY: Mga lalaking nakararamdam ng atraksyon sa kanilang kapwa lalaki; may iilang bakla ang nagdadamit at kumikilos na parang babae. Tinatawag sa ibang bahagi ng Pilipinas na bakla, beki, bayot
• BISEXUAL: Mga taong nakakaramdam ng atraksyon sa dalawang kasarian
• TRANSGENDER: -Kung ang isang tao ay nakakaramdam na siya ay nabubuhay sa maling katawan, ang kaniyang pag-iisip at pangangatawan ay hindi magkatugma, siya ay maaaring may transgender na katayuan.

  -Salitang naglalarawan sa mga taong ang gender identity o gender expression ay hindi tradisyunal na kaugnay ng kanilang sex assignment noong sila ay pinanganak
• TRANSGENDER : Sila ay maaaring transexual (mga taong ang gender identity ay direktang salungat sa kanilang sex assignment noong sila ay pinanganak. Marami pero hindi lahat ng mga taong transsexual ay binabago ang kanilang gender expression at katawan sa pamamagitan ng hormone replacement therapy ay iba’t ibang operasyong na parte ng prosesong tinatawag na transition.), cross-dresser (mga taong nagbibihis gamit ang damit ng kabilang kasarian. Hindi nila binabago ang kanilang katawan.),
• TRANSGENDER: MAAARING genderqueer (mga taong itinatakwil ang gender binary o ang konsepto na dalawa lang ang kasarian. Naniniwala ang ibang genderqueer na sila ay walang kasarian (agender) o kombinasyon ng kasarian (intergender).
• ASEXUAL: Mga taong walang nararamdamang atraksiyong sekswal sa anumang kasarian

   
• GENDER ROLE : ang itinakdang mga pamantayan na tinatanggap ng karamihan bilang basehan ng pagiging babae o lalaki. Ito ay batay sa panlipunan o interpersonal na ugnayan.
• PRE-KOLONYAL : -Ang mga datos pangkasaysayan ay nagpapakita na ang kababaihan sa Pilipinas noon maging ito man ay kabilang sa pinakamataas na uri o sa uring timawa, ay pagmamay-ari ng mga lalaki.

  -Patunay nito ang pagkakaroon ng binukot at pagbibigay ng tinatawag na bigay-kaya.

  BINUKOT: mga babae na itinatago sa mata ng publiko. Itinuturing silang prinsesa at hindi sila pinapayagang umapak sa lupa at makita ng kalalakihan hanggang sa magdalaga. Ito ay isang kulturang nakasanayan sa Panay
• PRE-KOLONYAL : BOXER CODEX: -kilala rin bilang Manila Manuscript

  -isang dokumento na tinatayang ginawa noong 1595

  -pinaniniwalaang pagmamay-ari ni Luis Perez Dasmariňas (gobernadora heneral ng Pilipinas noong 1593)

  -napunta kay Charles Ralph Boxer kaya ito ipinangalan sa kanya

  *Ayon sa Boxer Codex, ang mga lalaki ay pinapayagang magkaroon ng maraming asawa; subalit maaaring patayin ng lalaki ang kanyang asawang babae sa sandaling makita nya itong kasama ng ibang lalaki.
• PRE-KOLONYAL : *PAANO WINAWAKASAN ANG PAGKAKATALI SA KASAL NOON?

  Kung gustong hiwalayan ng lalaki ang kaniyang asawa, maaari niya itong gawin sa pamamagitan ng pagbawi sa ari-ariang ibinigay niya sa panahon ng kanilang pagsasama.

  Subalit, kung ang babae ang nagnanais na hiwalayan ang kanyang asawa, wala siyang makukuhang anumang pag-aari.
• PANAHON NG KASTILA : *Makikita sa pag-aaral ni Garcia na limitado pa rin ang karapatang taglay ng kababaihan sa panahon ng Espanyol. Ito ay dahil sa sistemang legal na dinala ng mga Espanyol sa bansa ay nakabatay sa kanilang batas na tinitingnan ang kababaihan na mas mababa kaysa sa kalalakihan.

  PANAHON NG PAG-AALSA: May mga Pilipina na nagpakita ng kabayanihan sa panahon ng pag-aalsa

  GABRIELA SILANG- nag-alsa upang labanan ang pang-aabuso ng mga Espanyol ng mamatay ang kaniyang asawa

  Marina Dizon- katipunera na tumulong sa adhikain ng mga katipunero na labanan ang pang-aabuso ng mga Espanyol
• PANAHON NG AMERIKANO : -Panahon na nagdala ng kalayaan, karapatan, at pagkakapantay-pantay sa Pilipinas.

  -Pagsisimula ng pampublikong paaralan na bukas para sa kababaihan at kalalakihan, mahirap o mayaman. Maraming kababaihan ang nakapag-aral.

  -Nabuksan ang isipan na ang kababaihan ay hindi lamang dapat sa bahay at simbahan ang mundong ginagalawan.

  Ang isyu ng pagboto ng kababaihan sa Pilipinas ay naayos sa pamamagitan ng isang espesyal na plebesito na ginanap noon Abril 30, 1937. 90% ng mga bumoto ay pabor sa pagbibigay-karapatan sa pagboto ng kababaihan.
• PANAHON NG HAPON :

  Ang kababaihan sa panahong ito ay kabahagi ng kalalakihan sa paglaban sa mga Hapones.

  Ang kababaihan na nagpapatuloy sa kanilang karera ang dahilan ng kanilang pag-iwan sa tahanan ay hindi ligtas sa ganitong gawain

  *Ang mga babae ay ginawang comfort women/sex slave at ang mga lalaki ay naging “puppet”
• KASALUKUYANG PANAHON

  *Marami ng pagkilos a batas ang isinusulong upang mapagkalooban ng pantay na karapatan sa trabaho at lipunan ang mga babae, lalaki, at LGBT
• KASAYSAYAN NG LGBT SA PILIPINAS

  Ika 16 hanggang ika-17 siglo:

   *BABAYLAN- lider ispiritwal na may tungkuling panrelihiyon at maihahalintulad sa sinaunang priestess at shaman. Mayroon ding lalaking babaylan. Halimbawa nito ang ASOG sa Visayas noong ika-17 siglo na hindi lamang nagbibihis babae kundi nagbabalat-kayo ring babae.

  Dekada 60: pinanniniwalaang dekada kung kailan umusbong ang Philippine Gay Culture sa bansa. Sa panahong ito, maraming akda ang nailathala na tumatalakay sa homosekswalidad.
• Huling bahagi ng dekada 80 at unang bahagi ng dekada 90:

  umiral ang konsepto tungkol sa LGBT mula sa magkasamang impluwensya ng international media at lokal na interprerastyon ng mga taong LGBT na makaranas mangibang bansa.

  -maraming pagsulong ang inilunsad na naging dahilan sa pag-usbong ng kamalayan ng mga Pilipinong LGBT.
• Huling bahagi ng dekada 80 at unang bahagi ng dekada 90: LADLAD- isang antolohiya na panulat ng mga Pilipinong miyembro ng gay community na inedit nina Danton Remoto Jr. at J. Neil Garcia noong 1993

  LESBIAN COLLECTIVE: samahan na kauna-unahang sumali sa martsa ng International Women’s Day noong 1992. Ito ang kauna unahang demonstrasyon na nilauhkan ng isang organisadong sektro ng LGBT